Elektroconvulsietherapie (ECT): Behandeling van depressie

Elektroconvulsietherapie (elektroconvulsietherapie) is een behandelingsmethode waarbij de arts een elektrische stroom gebruikt om een ernstige depressie en sommige andere psychische aandoeningen te behandelen. Hierbij worden epileptische aanvallen in de hersenen geactiveerd met behulp van elektrische stimulatie terwijl een patiënt onder algemene anesthesie is en dus geen pijn voelt. Elektroconvulsietherapie is over het algemeen veilig en effectief, maar net zoals bij elke medische procedure zijn hieraan soms ook risico’s en bijwerkingen verbonden.

• Synoniemen van elektroconvulsietherapie
• Wat doet ECT?
• Indicatie van elektroshocktherapie
• Depressie
• Andere psychische aandoeningen
• Tegenindicatie
• Voor de procedure
• Tijdens de elektroconvulsieve therapie
• Na het herbedraden van de hersenen
• Risico’s en bijwerkingen van behandeling van depressie

Synoniemen van elektroconvulsietherapie

Elektroconvulsietherapie is ook bekend als:

• electro convulsieve therapie
• elektroconvulsieve therapie
• elektroshocktherapie
• shocktherapie

Wat doet ECT?

Tijdens elektroconvulsietherapie veroorzaakt de elektrische stroom een aanval in de hersenen. De activiteit van de aanvallen helpt de hersenen om zich als het ware te ‘herbedraden’. Om redenen die artsen nog niet volledig begrijpen anno oktober 2020, helpt deze epileptische aanval om de symptomen van een depressie te verlichten. ECT veroorzaakt geen structurele schade aan de hersenen. De patiënt krijgt elektroconvulsietherapie eenmaal per twee tot vijf dagen voor een totaal van zes tot twaalf sessies. Soms zijn meer sessies nodig.

Indicatie van elektroshocktherapie

Depressie

Elektroconvulsietherapie is een zeer effectieve behandeling voor een (ernstige) depressie bij patiënten die:

• geen antidepressiva kunnen gebruiken
• niet goed gereageerd hebben op antidepressiva
• suïcidaal zijn
• wanen of andere psychotische symptomen hebben in combinatie met de depressie
• zwanger en zwaar depressief zijn

Andere psychische aandoeningen

Minder vaak is elektroconvulsietherapie inzetbaar voor de behandeling van een bipolaire stoornis (stemmingsstoornis), manie, catatonie (een mentale aandoening waardoor patiënten teruggetrokken en gedempt zijn en niet reageren) en een psychose waarbij de aandoeningen niet genoeg verbeteren met andere behandelingen.

Tegenindicatie

Elektroconvulsieve therapie veroorzaakt een korte stijging van de hartslag en bloeddruk tijdens de procedure, dus daarom is ECT niet aanbevolen bij patiënten met instabiele hartproblemen.

Voor de procedure

Patiënten met bepaalde medische aandoeningen lijden sneller aan bijwerkingen door een behandeling met de ECT. Het is daarom belangrijk dat de arts op de hoogte is van de medische geschiedenis en huidige medische toestand van de patiënt. De arts wil zo veel mogelijk risico’s en bijwerkingen uitsluiten en daarom test hij voor de procedure ook de algemene gezondheid van de patiënt door middel een hersenfilmpje (EEG), een hartfilmpje (ECG), een CT-scan van de hersenen, een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto), een bloedonderzoek en een onderzoek van de interne organen. Omdat algemene anesthesie voor deze procedure wordt gebruikt, mag de patiënt niet eten of drinken vóór de ECT. De patiënt moet voorts navragen of hij de dag voor de procedure of de dag van de procedure zelf geneesmiddelen mag innemen.

Tijdens de elektroconvulsieve therapie

Elektroconvulsietherapie gebeurt in een ziekenhuis terwijl de patiënt slaapt en pijnvrij is (algemene anesthesie). De patiënt krijgt daartoe medicijnen om zich te ontspannen (spierverslappers) en vervolgens ontvangt de patiënt een kortwerkende verdoving zodat de patiënt kort in slaap valt en geen pijn voelt. De arts plaatst daarna elektroden op de hoofdhuid. Twee elektroden bewaken de hersenactiviteit. Nog twee andere elektroden worden gebruikt om de elektrische stroom te leveren. Wanneer de patiënt slaapt, wordt een kleine hoeveelheid elektrische stroom naar het hoofd gevoerd om een epileptische activiteit in de hersenen te veroorzaken. Dit duurt ongeveer veertig seconden. De patiënt krijgt medicijnen om te voorkomen dat de epileptische aanval zich door het lichaam verspreidt. Hierdoor bewegen de handen of voeten tijdens de procedure slechts lichtjes. Enkele minuten na de behandeling ontwaakt de patiënt. Hij herinnert zich de behandeling niet. De patiënt wordt naar een uitslaapzaal gebracht waar hij nauwlettend in de gaten wordt gehouden door een gezondheidsteam. Als de patiënt hersteld is, mag hij weer naar huis gaan. De patiënt moet zich wel naar huis laten brengen door een volwassen persoon.

Na het herbedraden van de hersenen

Na een succesvolle elektroconvulsietherapiebehandeling ontvangt de patiënt medicijnen of anders krijgt hij nog elektroconvulsietherapiesessies, maar dan minder vaak. Via deze methodes is het mogelijk om het risico op een nieuwe depressie te verminderen.

Risico’s en bijwerkingen van behandeling van depressie

Elektroconvulsietherapie klinkt negatief en heeft in het verleden veel negatieve persaandacht gekregen omdat de behandelingsvorm mogelijk zou lijden tot geheugenproblemen. Sinds elektroconvulsietherapie werd geïntroduceerd in de jaren 1930, is de dosis elektriciteit die wordt gebruikt in de procedure aanzienlijk verlaagd. Dit heeft de bijwerkingen van deze procedure aanzienlijk verminderd, waaronder geheugenverlies.

Elektroconvulsietherapie veroorzaakt echter nog steeds mogelijk enkele bijwerkingen die meestal tijdelijk van aard zijn, waaronder:

• een lage bloeddruk (hypotensie) of hoge bloeddruk (hypertensie) en dan vooral tijdens de procedure
• een snelle hartslag (tachycardie) of andere hartproblemen en dan vooral tijdens de procedure
• gebroken botten
• geheugenverlies
• hoofdpijn
• kaakpijn
• misselijkheid
• spierpijn
• verwardheid die over het algemeen slechts voor een korte periode van tijd duurt

ECT is voorts verre van perfect. Het kan een patiënt bijvoorbeeld niet genezen en moet om de paar maanden worden uitgevoerd om te voorkomen dat de oorspronkelijke symptomen terugkeren. Voor veel patiënten is elektroconvulsieve therapie echter levensreddend.

Lees verder

• Depressie: Oorzaken en behandeling van depressieve gevoelens
• Manie en hypomanie: Extreme energie bij stemmingsstoornis
• Atypische depressie: Depressie met atypische kenmerken
• Depressies: Soorten, symptomen & behandelingen van depressie
• Antidepressiva: Medicatie tegen een depressie en pijn