Rode ring op huid: erythema annulare centrifugum (EAC)

Heb je last van een rode ring op je huid, dat begon als een rood stipje en zich langzaam ringvorming uitbreidde? Mogelijk heb je last van erythema annulare centrifugum, afgekort als EAC, wat beschouwd wordt als een reactiepatroon of overgevoeligheidsreactie op de huid op een verscheidenheid aan onderliggende oorzaken. De aanwezigheid van een rode ring op de huid wil dus lang niet altijd zeggen dat je door een teek gebeten bent.

Wat is erythema annulare centrifugum?
Oorzaken van erythema annulare centrifugum
Symptomen: rode ring op huid
Onderzoek en diagnose
Behandeling van erythema annulare centrifugum

Wat is erythema annulare centrifugum?

Marijke, een 42-jarige moeder van twee, merkte ineens een vreemde rode plek op haar arm. "Het leek eerst op een muggenbeet," vertelde ze later, "maar na een paar dagen werd het een ring." Die plek bleef groeien, met een rode rand en een lichtere binnenkant. Ze dacht aan alles: allergie, een schimmel of zelfs iets van stress. Toen er meer plekken verschenen op haar benen, besloot ze toch naar de huisarts te gaan. De diagnose? Erythema annulare centrifugum (EAC), een zeldzame huidaandoening die vaak ontstaat door een onderliggende oorzaak, zoals een infectie of bepaalde medicijnen. Gelukkig bleek bij Marijke niets ernstigs aan de hand en verdwenen de plekken met een milde zalf en wat geduld. "Het zag er enger uit dan het was," zegt ze nu.

Erythema annulare centrifugum, afgekort als EAC, wordt gezien als een reactiepatroon of overgevoeligheidsreactie op de huid op een verscheidenheid aan onderliggende oorzaken. Vaak wordt er echter, ondanks onderzoek, geen oorzaak gevonden. Erythema annulare centrifugum is in feite een beschrijvende term. Erythema staat voor 'roodheid', annulare voor 'ringvorming' en centrifugum voor 'vanuit het centrum' of 'naar alle kanten uitbreidend'. Het gaat dus om een rode, ringvormige huidafwijking, die zich vanuit het centrum uitbreidt. De aandoening wordt gezien bij zowel mannen als vrouwen, vaker bij volwassenen dan bij kinderen. Sommige studies wijzen erop dat het (iets) vaker bij vrouwen optreedt.

Ringworm / Bron: ProjectManhattan, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Oorzaken van erythema annulare centrifugum

Vaak wordt er geen specifieke oorzaak voor de huidafwijking(en) gevonden. Erythema annulare centrifugum wordt in de literatuur echter in verband gebracht met de volgende aandoeningen:

Infecties met bacteriën, schimmels, parasieten en virussen, zoals tuberculose (tbc), sinusitis (bijholteontsteking), candidiasis en tinea (ringworm);
Geneesmiddelen: amitriptyline, cimetidine, cotrimoxazol, finasteride, goudzouten, hydrochloorthiazide, hydroxychloroquine, ibuprofen, oestrogenen, penicilline, piroxicam, salicylaten en spironolacton;
Antigenen in voedsel, meestal blauwe kaas of (rauwe) tomaten;
Terugkerende of chronische appendicitis (blindedarmontsteking);
Urineweginfectie;
Schildklierziekten, zoals hyperthyreoïdie (te snel werkende schildklier), ziekte van Hashimoto;
Auto-immuunziekten zoals reumatoide artritis, lupus erythematosus, Sjögren syndroom;
Kanker, onder andere Hodgkin lymfoom (met symptomen als vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid), longkanker, borstkanker, eierstokkanker en prostaatkanker.

Overleg met de arts / Bron: Syda Productions/Shutterstock.com

In deze situaties kan erythema annulare centrifugum 'verbleken' wanneer de onderliggende oorzaak wordt behandeld, of gestopt wordt het gebruik van het geneesmiddel dat de huidafwijking uitlokt. Stop echter nooit zonder overleg met de huisarts met het gebruik van een geneesmiddel.

Symptomen: rode ring op huid

Erythema annulare centrifugum begint meestal als een kleine verhoogde roze-rode vlek (of bult) die langzaamaan groter wordt, zich naar alle kanten uitbreidt en de vorm aanneemt van een rode ring, terwijl het centrale gebied zijn oorspronkelijke kleur weer terugkrijgt ofschoon er wel tijdelijk een donkere verkleuring van de huid kan achterblijven. Er is vaak sprake van enige schilfering aan de rand. De rode ring kan elke dag iets groter worden, gemiddeld ongeveer 2-5 mm, totdat ze een diameter heeft bereikt van ongeveer 6-8 cm. Soms neemt het niet de vorm aan van een volledige ring, maar neemt het een onregelmatige, grillige vorm aan. De laesie kan ook de vorm aannemen van een halve ring of hoefijzervorm. Het kan gaan om één of meerdere laesies. De plek kan al na enkele weken spontaan zijn verdwijnen, maar het kan ook gedurende vele maanden en zelfs jaren in wisselende mate aanwezig zijn. Erythema annulare kan op alle delen van de huid voorkomen, maar de romp, het gelaat, de armen en de bovenbenen zijn voorkeurslocaties. Meestal treden er geen andere klachten op, maar bij sommige mensen gaat het gepaard met milde jeuk.

Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311

Onderzoek en diagnose

De diagnose kan à vue worden gesteld, doch om de diagnose goed te kunnen stellen is ook microscopisch weefselonderzoek (een biopt) nodig. Er zijn namelijk meer huidziekten die de vorm van een ring kunnen aannemen, een tekenbeet bijvoorbeeld. Op de plaatst waar een teek zich heeft vastgezogen, ontstaat bij grofweg de helft van de mensen binnen twee dagen tot vier weken een karakteristieke rode plek die zich langzaamaan uitbreidt tot een bleekrode ring, welke in het midden lichter van kleur is, met een diameter van ongeveer 15 centimeter. Deze plek noemt men 'erythema migrans'. De arts kan ook wat huidschilfers onder de microscoop bekijken om te zien of er schimmeldraden in aanwezig zijn. Een schimmelinfectie kan immers ook ringvormig zijn (ringworm). Soms is het geïndiceerd om aanvullend onderzoek te doen (bijvoorbeeld bloedonderzoek), en bij de aanwezigheid van klachten die wijzen op een onderliggende ziekte of infectie, zal daar verder onderzoek naar gedaan worden.

Behandeling van erythema annulare centrifugum

Bij een onderliggende ziekte, zal deze behandeld moeten worden. Dan zullen de huidafwijkingen ook verdwijnen. Vaak is er echter geen oorzaak te vinden. In dat geval is behandeling in principe niet nodig, omdat de erythema annulare vroeg of laat vanzelf verdwijnt. De plekken blijven enige tijd zichtbaar, waarna ze spontaan wegtrekken. Houd er echter rekening mee dat het maanden tot jaren kan duren voordat de vlekken zijn opgelost. Gemiddeld duurt het ongeveer een klein jaar voordat de plekken helemaal zijn verdwenen. Bij felle roodheid of jeuk kunnen de vlekken eventueel tijdelijk worden ingesmeerd met een milde corticosteroïdcrème. Deze zal door de huisarts moeten worden voorgeschreven.