Vasculaire dementie: Problemen met denken, praten en plannen
Bij patiënten met vasculaire dementie zijn de hersenen beschadigd door problemen met de bloedtoevoer naar de hersenen. Dit is vaak te wijten aan een beroerte of een hart- en vaataandoening. Geheugenverlies en moeilijkheden met denken zijn enkele bekende symptomen van deze vorm van dementie. De aandoening is anno oktober 2020 niet te genezen maar diverse therapieën en oplossingen zijn beschikbaar om zowel als patiënt als persoon uit de omgeving om te gaan met de aandoening.
Epidemiologie van vasculaire dementie
Vasculaire dementie is na de
ziekte van Alzheimer de tweede meest voorkomende oorzaak van
dementie in Europa, maar in sommige delen van Azië komt deze vorm van dementie het vaakst voor. De prevalentie van vasculaire dementie bedraagt 1,5% in westerse landen. De prevalentie van dementie is negen keer hoger bij patiënten die een
beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de
hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) hebben gehad dan bij mensen zonder een ziektegeschiedenis. De prevalentie van vasculaire dementie is hoger bij mannen dan bij vrouwen. Meestal zijn 65-plussers aangetast, maar wanneer de ziekte op jongere leeftijd optreedt, is sprake van
jongdementie.
Oorzaken en risicofactoren van neurologische aandoening
Beroerte
Vasculaire dementie komt tot stand nadat een beroerte een slagader in de hersenen blokkeert, maar een beroerte veroorzaakt niet altijd vasculaire dementie. Ook hangen de symptomen dan af van de ernst en de locatie van de beroerte. Een geschiedenis van een beroerte of een
miniberoerte (TIA) dragen ook bij tot de totstandkoming van vasculaire dementie.

Roken vormt een risico voor hart- en vaataandoeningen welke op hun beurt een risicofactor zijn voor vasculaire dementie /
Bron: Geralt, PixabayHart- en vaataandoeningen
Verder resulteren andere aandoeningen en omgevingsfactoren die de bloedvaten beschadigen (vernauwen) en de bloedsomloop verminderen soms tot vasculaire dementie. Deze risicofactoren omvatten:
De hersenen krijgen door deze risicofactoren immers geen vitale zuurstof en voedingsstoffen. Bovendien komen vaataandoeningen en de ziekte van Alzheimer vaak samen voor.
Symptomen: Problemen met denken, praten en plannen
De symptomen van vasculaire dementie verschijnen plotseling (bijvoorbeeld na een beroerte) of komen langzaam op. Veel van de symptomen zijn vergelijkbaar met de symptomenreeks van andere vormen van dementie, zoals de ziekte van Alzheimer. Soms is de ziekte van Alzheimer ook tegelijkertijd aanwezig (gemengde dementie). De klinische presentatie is heel variabel en hangt ook af van het precieze hersengebied dat schade heeft opgelopen. Enkele typische symptomen komen tot stand bij vasculaire dementie.
Cognitieve problemen
De meest voorkomende cognitieve symptomen in de vroege stadia van vasculaire dementie zijn problemen met het:
- herinneren van recente gebeurtenissen (vaak mild van aard)
- nemen van beslissingen
- oplossen van problemen
- plannen of organiseren
- uitvoeren van activiteiten die uit meerdere stappen bestaan (zoals het koken van een maaltijd)
- zien en verwerken van een waarneming in de ruimte / het waarnemen van objecten in drie dimensies
Verder verloopt het denken en praten trager, ontstaan
concentratieproblemen, en kampt de patiënt met korte perioden van plotselinge
verwardheid.
Emotionele en psychische problemen
Naast de cognitieve symptomen is het gebruikelijk voor een patiënt met vroege vasculaire dementie om stemmingsveranderingen te ervaren, zoals
apathie (gebrek aan motivatie in het leven), neerslachtigheid / een
depressie, rusteloosheid, opwinding of
angst. Neerslachtigheid komt vaak voor, deels omdat patiënten met vasculaire dementie zich bewust zijn van de problemen die de aandoening veroorzaakt, in tegenstelling tot de ziekte van Alzheimer. Een patiënt met vasculaire dementie wordt soms ook meer emotioneel. Een patiënt is mogelijk gevoelig voor snelle
stemmingswisselingen en moet dan abnormaal veel
huilen of is dan erg gelukkig.
Lichamelijke symptomen
De patiënt heeft mogelijk ook een onvaste manier van lopen (
ataxie).
Verlamming en gevoelsverlies komen mogelijk ook tot uiting. Verder ontstaat een plotselinge of frequente plasdrang (
urinaire urgentie) of lijdt de patiënt aan
urine-incontinentie.
Diagnose en onderzoeken

Een bloedonderzoek is vereist /
Bron: Frolicsomepl, PixabayOnderzoek van risicofactoren
Een specifieke test bestaat niet om vasculaire dementie te diagnosticeren. De arts bevraagt de patiënt over de geschiedenis (beroerte, hart- en vaataandoening) en kijkt ook of de patiënt lijdt aan één of meer risicofactoren. Hiervoor voert de arts een
bloedonderzoek uit (meten van bloedsuikergehalte en cholesterolgehalte) en meet hij de bloeddruk van de patiënt. Het bloedonderzoek is bovendien nuttig om een
schildklieraandoening of
vitaminetekort uit te kunnen sluiten.
Neurologisch en neuropsychologisch onderzoek
De arts voert tevens een
neurologisch onderzoek uit, waarbij hij de spierkracht, reflexen, de coördinatie, de balans, het gevoel voor aanraking en het zicht. Neuropsychologische testen komen ook aan bod, waarbij de patiënt bijvoorbeeld informatie te horen krijgt die hij moet onthouden, moet spreken en schrijven, of moet reageren op hypothetische situaties. Een probleem analyseren en een effectieve oplossing ontwikkelen is erg lastig voor patiënten met vasculaire dementie.
Beeldvormende onderzoeken
Afwijkingen in de hersenen (bijvoorbeeld veroorzaakt door een beroerte) zijn te visualiseren met behulp van
beeldvormende onderzoeken zoals een
CT-scan en
MRI-scan. Vernauwde halsslagaders zijn in beeld te brengen dankzij een carotisechografie.
Behandeling
Des te eerder de arts de ziekte diagnosticeert, des te sneller de patiënt de juiste behandeling krijgt. Een genezing is niet mogelijk (oktober 2020), maar diverse behandelingsopties zijn mogelijk om verdere schade te beperken.

Een gezonde en evenwichtige voeding is belangrijk /
Bron: Jill111, PixabayRisicofactoren aanpakken
De patiënt pakt de risicofactoren van een hart- en vaataandoening en een beroerte aan om het risico op het ontwikkelen van vasculaire dementie te helpen verminderen of om de progressie van de hersenaandoening te vertragen:
- bloeddruk op een gezond peil houden
- bloedsuikerspiegel bij diabetes mellitus (suikerziekte) goed onder controle houden
- cholesterolgehalte onder controle houden door een gezonde en evenwichtige voeding te eten
- een gezond gewicht behouden
- stoppen met roken
- voldoende lichaamsbeweging uitoefenen
Symptomen behandelen
Sommige patiënten zijn gebaat met
bloedverdunners, al hangt dit af van het soort schade. Andere patiënten stoppen best met het gebruik van bepaalde medicijnen omdat deze mogelijk leiden tot complicaties. Verder zijn revalidatieprogramma’s beschikbaar waarbij een cognitief therapeut, ergotherapeut en/of psycholoog samenwerken.
Hersenen stimuleren
Hersengymnastiek (puzzelen, spelletjes spelen, …) of blootstelling aan nieuwe activiteiten (zoals een kunstles volgen of nieuwe muziek beluisteren) daagt de hersenen uit. Deelnemen aan sociale activiteiten werkt ook stimulerend voor de hersenen.
Coping en ondersteuning
Patiënten met dementie en mensen uit hun omgeving kampen met diverse emoties, zoals angst, frustratie, neerslachtigheid, onzekerheid, verdriet, verwardheid en woede. Steun zoeken via een contactgroep is nuttig, maar ook mantelzorgers zijn van essentieel belang voor patiënten met vasculaire dementie. Luisteren en praten met de patiënt, hem geruststellen en samen activiteiten uitvoeren waar beiden plezier aan beleven, zijn vaak van onschatbare waarde. Verder bespreken mensen uit de omgeving best toekomstige juridische informatie, zoals het geven van de volmacht aan een persoon. Een rustige en voorspelbare omgeving neemt veel onrust weg.
Prognose
Vasculaire dementie is geassocieerd met een hogere mortaliteit dan de ziekte van Alzheimer, vermoedelijk vanwege het feit dat bij vasculaire dementie ook hart- en vaataandoeningen aanwezig zijn (geweest). Ischemische hartaandoeningen (aandoeningen waarbij het hart onvoldoende zuurstof krijgt) zijn de meest voorkomende directe doodsoorzaak bij vasculaire dementie, gevolgd door
luchtwegaandoeningen zoals een
longontsteking.
Lees verder