Leukocorie: Witte pupilreflex in het oog

Enkele keren per jaar verschijnt er in de media een verhaal over een kind dat zijn leven heeft te danken aan een foto op Facebook. Wanneer een moeder een foto van haar peuter plaatst, blijkt er op de foto een witte pupilreflex te zijn in plaats van de gebruikelijke rode pupilreflex. Dit kan een aanwijzing zijn voor netvlieskanker (retinoblastoom), een aandoening die door vrienden of volgers wordt opgemerkt. Hoewel leukocorie, het symptoom van een witte pupil, vaak wordt geassocieerd met retinoblastoom, kan het ook optreden bij tal van andere oogafwijkingen.

• Oorzaken: Niet alleen retinoblastoom zorgt voor een witte pupilreflex
• Normale rode pupilreflex en abnormale lichtreflectie bij leukocorie
• Diagnose: Witte pupil
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van leukocorie
• Preventie

Oorzaken: Niet alleen retinoblastoom zorgt voor een witte pupilreflex

Leukocorie, wat letterlijk "witte pupil" betekent, ontstaat wanneer de pupil (de ronde opening in het gekleurde gedeelte van het oog) wit is in plaats van diepzwart. Leukocorie kan zowel congenitaal (bij de geboorte) als verworven zijn. Dit symptoom wijst vaak op een oogheelkundig noodgeval, aangezien het kan duiden op ernstige aandoeningen zoals retinoblastoom, glaucoom, netvliesloslating (medische term: "ablatio retinae") of een infectie.

Andere aandoeningen die leukocorie kunnen veroorzaken, zijn onder meer:

• cataract
• (langdurige) netvliesloslating
• coloboom
• de ziekte van Coats
• Drusen van de oogzenuw
• glasvochtaandoeningen
• hoornvlieslittekens
• intra-oculaire infecties zoals endoftalmitis
• larvale granulomatose
• oculaire toxocariasis
• phthisis bulbi,
• premature retinopathie (netvliesaandoening door vroeggeboorte)
• retinale misvorming
• retinale vasculaire abnormaliteiten
• retinoblastoom
• retrolentale fibroplasie
• scheelzien
• syndroom van Von Hippel Lindau (VHL)
• uveïtis.

Retinoblastoom komt voor bij 18 tot 62% van de patiënten met leukocorie, vooral bij kinderen en jongvolwassenen. Deze aandoening is levensbedreigend. De behandeling bestaat meestal uit chemotherapie en/of bestraling, maar vaak is chirurgische verwijdering van het oog (enucleatie) noodzakelijk. Na de operatie draagt de patiënt een oogprothese (kunstoog), wat het gezichtsvermogen niet herstelt.

Normale rode pupilreflex en abnormale lichtreflectie bij leukocorie

Wanneer licht door de pupil het oog binnenkomt, absorbeert de retina het grootste deel van het licht. Een klein deel van het licht wordt echter weerkaatst door het netvlies en uit de pupil terug naar buiten. Deze reflectie is normaal gesproken rood-oranje door de kleur van de gezonde retina. Bij een foto met een camera vlakbij de ooglens kan dit resulteren in een rode pupilreflectie. Bij een patiënt met leukocorie is de rode reflectie afwezig of wit door een abnormale lichtreflectie. Soms kan de witte pupil ook opvallen wanneer de patiënt in een bepaalde richting kijkt op een foto.

Diagnose: Witte pupil

De verscheidenheid aan mogelijke oogproblemen benadrukt het belang van het tijdig ontdekken van een witte pupil bij een zuigeling. In duidelijke gevallen ziet de pupil er wit uit tijdens een oogheelkundig onderzoek. In andere situaties is de pupil slechts onder bepaalde omstandigheden wit, bijvoorbeeld wanneer deze groter is in een donkere kamer. Leukocorie kan ook zichtbaar zijn op een foto als de pupil een abnormale "witte reflectie" heeft in vergelijking met het andere oog, dat een normale "rode reflectie" vertoont.

Bij ontdekking van een witte pupil moet de patiënt zo snel mogelijk (bij voorkeur binnen een week) naar de oogarts voor een uitgebreid oogheelkundig onderzoek. De oogarts voert een oftalmoscopie uit om de binnenkant van het oog te onderzoeken. Het gebruik van een retinoscoop kan helpen bij het beoordelen van de rode reflectie van het oog. Pupilverwijdende oogdruppels worden vaak toegediend om een grondiger onderzoek mogelijk te maken.

Behandeling

Bij leukocorie richt de arts zich op de behandeling van de onderliggende aandoening, zoals cataract, netvliesloslating of ooginfectie. Vroegtijdige behandeling is cruciaal om visusverlies te beperken of te vertragen en om het leven van de patiënt te redden.

Prognose

Ziekten die leukocorie veroorzaken vormen een ernstige bedreiging voor het gezichtsvermogen en kunnen levensbedreigend zijn. Daarom is een uitgebreid oogheelkundig onderzoek noodzakelijk bij elke patiënt met leukocorie.

Complicaties van leukocorie

Visuele beperking

Leukocorie kan wijzen op ernstige aandoeningen die, indien niet behandeld, kunnen leiden tot blijvende visuele beperking. De ernst van de visuele schade hangt af van de onderliggende aandoening en de tijdigheid van de behandeling.

Levensbedreigende aandoeningen

Sommige aandoeningen die leukocorie veroorzaken, zoals retinoblastoom, kunnen levensbedreigend zijn als ze niet tijdig worden behandeld. De prognose is afhankelijk van de snelheid van diagnose en behandeling.

Preventie

Vroegtijdige opsporing

De beste manier om de ernstige gevolgen van aandoeningen die leukocorie veroorzaken te voorkomen, is door vroegtijdige opsporing en behandeling. Regelmatige oogonderzoeken bij jonge kinderen en het onmiddellijk opvolgen van symptomen zoals een witte pupil zijn cruciaal.

Oogonderzoeken

Het is belangrijk om bij vermoedens van oogafwijkingen of veranderingen in de pupil onmiddellijk een oogarts te raadplegen. Vroegtijdige diagnose kan veel van de ernstige gevolgen van deze aandoeningen voorkomen.

Educatie en bewustwording

Het verhogen van het bewustzijn over de symptomen van oogafwijkingen bij ouders en verzorgers kan helpen bij het vroegtijdig opsporen van leukocorie en andere ernstige oogproblemen. Educatieve campagnes en informatieverstrekking kunnen bijdragen aan snellere medische hulp.