Phthisis bulbi: Afgestorven oog door oogziekte

Bij phthisis bulbi, ook bekend als een afgestorven oog, heeft een patiënt een gekrompen oogbol met atrofische en ongeorganiseerde intra-oculaire structuren. Dit is het gevolg van een verscheidenheid aan ernstige oogaandoeningen. Dystrofische calcificatie is een veelvoorkomend verschijnsel. Oorzaken van deze terminale oogschade omvatten trauma, infecties, uveïtis en andere ontstekingen, straling, chronische netvliesloslating en retinoblastoom. Omdat de oogbol niet meer functioneert, is de patiënt blind in het getroffen oog. De behandeling is erg moeilijk en veelal krijgt de patiënt uiteindelijk een oogprothese.

• Epidemiologie afgestorven oog
• Oorzaken van phthisis bulbi
• Diagnose en onderzoeken oogaandoening
• Behandeling van oogziekte
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Belangenvereniging
• Praktische tips voor het omgaan met phthisis bulbi
• Zorg goed voor het aangedane oog
• Bescherm het aangetaste oog tegen verdere schade
• Overweeg een prothese voor cosmetisch herstel
• Let op pijnmanagement en comfort
• Psychologische ondersteuning en acceptatie
• Blijf alert op complicaties
• Pas je dagelijkse activiteiten aan
• Onderhoud een gezonde levensstijl voor je algehele ooggezondheid
• Misvattingen rond phthisis bulbi
• Phthisis bulbi is altijd het gevolg van een infectie
• Phthisis bulbi veroorzaakt altijd pijn
• Phthisis bulbi is altijd onomkeerbaar
• Phthisis bulbi is een zeldzame aandoening
• Er zijn geen behandelingen voor phthisis bulbi
• Phthisis bulbi komt alleen voor bij ouderen
• Phthisis bulbi leidt altijd tot volledige blindheid

Epidemiologie afgestorven oog

Exacte cijfers over phthisis bulbi zijn in de medische literatuur niet bekend. Afhankelijk van de onderzoeksresultaten ontwikkelt ongeveer 2,5 tot 5% van de mensen met retinoblastoom phthisis bulbi. Verdere gegevens over de prevalentie van deze oogaandoening zijn schaars.

Oorzaken van phthisis bulbi

Uveïtis is de belangrijkste oorzaak van phthisis, gevolgd door een oogtrauma en een infectie. Diffuse ontstekingen, straling, chronische netvliesloslating, retinoblastoom (een medische term voor "netvlieskanker"), zware behandeling van glaucoom en auto-immuunziekten (zoals de ziekte van Behçet) kunnen eveneens leiden tot phthisis. Zelfs complicaties van oogchirurgie kunnen phthisis bulbi veroorzaken. Het interval tussen de diagnose en de ontwikkeling van phthisis is het langst bij patiënten met uveïtis. Bij retinoblastoom treedt phthisis bulbi op als gevolg van tumornecrose.

H]Symptomen[/H]
Meestal duurt het enkele jaren voordat phthisis bulbi optreedt; het afsterven van het oog is namelijk de laatste, terminale fase. De oogbol ziet er klein, gekrompen en anatomisch misvormd uit. Het oog lijkt verschrompeld door een tekort aan kamerwater. De intra-oculaire druk (oogdruk) benadert 0 mm Hg bij een oogdrukmeting. Hierdoor vervormt de cornea (het hoornvlies), wat leidt tot corneaoedeem en littekenvorming, die op hun beurt de ontwikkeling van cataract (vertroebelde ooglens) bevorderen. Het oogvolume neemt af tot de helft of een derde van het normale oogvolume, waarbij de ooglagen (sclera) verdikt zijn. Het kamerwater ontvangt te weinig voedingsstoffen. Wanneer er oedeem optreedt in de macula (maculaoedeem) en de oogzenuw, ervaart de patiënt gezichtsproblemen. Tot slot kunnen totale netvliesloslating en littekenvorming optreden.

Diagnose en onderzoeken oogaandoening

De oogarts voert een uitgebreid oogonderzoek uit. De intra-oculaire structuren van phthisis bulbi zijn echter moeilijk te identificeren door klinisch onderzoek of beeldvorming. Wel is aan de buitenkant van het oog zichtbaar dat het verschrompeld is. Vaak treedt ook calcificatie (verkalking) op in het oog, en de oogdruk ligt rond 0 mm Hg.

Behandeling van oogziekte

De behandeling van phthisis bulbi is bijzonder moeilijk. Er is geen behandeling beschikbaar om het gezichtsvermogen te herstellen. Een hoornvliestransplantatie is niet mogelijk omdat de voeding uit het kamerwater ontbreekt. Indien nodig ondergaat de patiënt een enucleatie (verwijdering van het oog) bij aanhoudende pijn of om cosmetische redenen. Na deze ingreep kan de patiënt in aanmerking komen voor een oogprothese, die het uiterlijk verbetert en tevens de groei van de oogkasstructuur bevordert.

Prognose

De prognose voor phthisis bulbi is doorgaans slecht, omdat het verlies van het gezichtsvermogen permanent is. De aandoening kan echter stabiel blijven zonder verdere verslechtering, afhankelijk van de onderliggende oorzaak en behandeling.

Complicaties

Complicaties zoals chronische pijn, secundaire infecties of cosmetische vervorming kunnen optreden, wat de levenskwaliteit van de patiënt aanzienlijk kan beïnvloeden. Een oogprothese kan de esthetische gevolgen verbeteren, maar herstelt het gezichtsvermogen niet.

Preventie

Preventie van phthisis bulbi richt zich voornamelijk op het tijdig en adequaat behandelen van de onderliggende oorzaken, zoals uveïtis, netvliesloslating en oogtrauma. Regelmatige oogcontroles en snelle interventies bij oogproblemen kunnen het risico op het ontwikkelen van phthisis bulbi verminderen. Het dragen van beschermende oogkleding bij risicovolle activiteiten kan oogtrauma's voorkomen, en daarmee ook de kans op phthisis bulbi.

Belangenvereniging

In Nederland bestaat de Vereniging OOG in OOG waar mensen met phthisis bulbi terecht kunnen. Het dragen van een oogprothese is namelijk voor veel patiënten een grote mentale stap. Bij deze organisatie kunnen patiënten informatie opvragen en contact leggen met lotgenoten. Daarnaast onderhoudt de Vereniging OOG in OOG contacten met ziekenhuizen en ocularisten (oogprothesemakers).

Praktische tips voor het omgaan met phthisis bulbi

Phthisis bulbi is een aandoening waarbij het oog ernstig is beschadigd en verschrompeld raakt, vaak als gevolg van eerdere infecties, trauma of ernstige ontstekingen. Hoewel het oog mogelijk geen visuele functie meer heeft, is het belangrijk om te focussen op het behoud van comfort, esthetiek en de algemene gezondheid van het oog. Hier volgen praktische tips voor het omgaan met phthisis bulbi, zowel voor de patiënt als diens omgeving.

Zorg goed voor het aangedane oog

Phthisis bulbi kan leiden tot ongemak, droogheid of irritatie in het aangedane oog. Regelmatige controle door een oogarts is essentieel om ervoor te zorgen dat er geen bijkomende complicaties ontstaan, zoals infecties.

Maak gebruik van voorgeschreven oogdruppels of zalven om eventuele ontstekingen te verminderen of droogheid te verlichten. Reinig het ooggebied dagelijks voorzichtig met een schone, vochtige doek om vuil en irritatie te voorkomen.

Bescherm het aangetaste oog tegen verdere schade

Een oog dat is aangedaan door phthisis bulbi is vaak kwetsbaar. Draag daarom een bril, zelfs als je geen correctie nodig hebt, om het oog te beschermen tegen vuil, stof en fysieke impact.

Vermijd activiteiten waarbij het oog verder beschadigd zou kunnen raken, zoals contact- of balsporten zonder adequate bescherming. Bespreek met je oogarts of een beschermend schild nodig is voor extra veiligheid.

Overweeg een prothese voor cosmetisch herstel

Als phthisis bulbi een significant effect heeft op het uiterlijk van het oog, kan een oogprothese overwogen worden. Een prothese helpt niet alleen cosmetisch, maar kan ook bijdragen aan het behoud van symmetrie in de oogkassen en het voorkomen van huidirritatie rond het oog.

Bespreek met je arts of een prothese geschikt is voor jouw situatie. Het proces omvat meestal het laten maken van een op maat gemaakte prothese die past bij de kleur en vorm van je andere oog. Zorg ervoor dat je duidelijke instructies krijgt over het onderhoud van de prothese.

Let op pijnmanagement en comfort

Phthisis bulbi kan soms gepaard gaan met pijn, vooral als er bijkomende aandoeningen zoals verhoogde oogdruk (secundair glaucoom) optreden. Neem contact op met je arts als je pijn ervaart, zodat een geschikte behandeling kan worden gestart.

Gebruik voorgeschreven pijnstillers of ontstekingsremmers indien nodig en volg de dosering nauwgezet. Warmtecompressen kunnen ook helpen bij het verlichten van ongemak rondom het oog.

Psychologische ondersteuning en acceptatie

Het verlies van functie in één oog en de mogelijke verandering in uiterlijk kunnen emotioneel belastend zijn. Het is belangrijk om tijd te nemen voor emotionele verwerking en, indien nodig, hulp te zoeken bij een therapeut of psycholoog.

Bespreek je gevoelens met familie of vrienden, zodat zij je kunnen ondersteunen. Als je merkt dat je moeite hebt met sociale interacties vanwege het uiterlijk van je oog, kan een prothese helpen je zelfvertrouwen te vergroten.

Blijf alert op complicaties

Hoewel phthisis bulbi vaak een stabiele aandoening is, kunnen complicaties zoals chronische ontstekingen, infecties of secundaire glaucoom ontstaan. Let op symptomen zoals roodheid, zwelling, pijn of een plotselinge verandering in de conditie van het oog.

Plan regelmatige controleafspraken bij een oogarts, zelfs als het oog geen visuele functie meer heeft. Dit helpt om eventuele problemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Pas je dagelijkse activiteiten aan

Als je nog zicht hebt in je andere oog, kan het verlies van dieptezicht en perifere visie in het aangetaste oog enige aanpassingen vereisen. Neem de tijd om je dagelijkse routine aan te passen aan je nieuwe visuele situatie.

Gebruik hulpmiddelen zoals vergrotingsapparaten, heldere verlichting of contrasterende kleuren in je omgeving om gemakkelijker te navigeren. Overweeg om in drukke of onbekende omgevingen langzamer te bewegen om mogelijke struikelrisico's te verminderen.

Onderhoud een gezonde levensstijl voor je algehele ooggezondheid

Hoewel phthisis bulbi niet kan worden genezen, is het belangrijk om de gezondheid van je andere oog te beschermen. Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon met voldoende vitamines en mineralen, zoals vitamine A, C en E, die belangrijk zijn voor de ooggezondheid.

Stop met roken, want dit kan bijdragen aan de ontwikkeling van andere oogproblemen. Zorg ervoor dat je regelmatig je ogen laat controleren, vooral als je een verhoogd risico hebt op aandoeningen zoals glaucoom of maculadegeneratie.

Misvattingen rond phthisis bulbi

Phthisis bulbi is een aandoening waarbij het oog ernstig atrofieert, wat leidt tot verlies van functie. Dit komt vaak voor als gevolg van langdurige oogziekten of letsels. Er bestaan echter verschillende misvattingen over deze aandoening die de diagnose en behandeling kunnen bemoeilijken. Hieronder worden de meest voorkomende misvattingen over phthisis bulbi besproken.

Phthisis bulbi is altijd het gevolg van een infectie

Hoewel infecties, zoals huidinfectie door trauma, een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van phthisis bulbi, is het niet de enige oorzaak. Andere oorzaken kunnen genetische factoren, langdurige oogdrukverhoging bij oogonderzoeken of ernstige oogaandoeningen zoals oogaandoening zijn. Het is belangrijk om de specifieke oorzaak van de aandoening vast te stellen.

Phthisis bulbi veroorzaakt altijd pijn

Phthisis bulbi kan gepaard gaan met pijn, vooral als het oog ontstoken is, maar dit is niet altijd het geval. Sommige patiënten ervaren alleen een vermindering van het gezichtsvermogen en andere ongemakken zonder veel pijn. De mate van pijn varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de aandoening.

Phthisis bulbi is altijd onomkeerbaar

Hoewel phthisis bulbi vaak leidt tot blijvende schade aan het oog, zijn er gevallen waarin de symptomen gestabiliseerd kunnen worden met de juiste behandeling. Het oog kan zelfs verwijderd worden als het niet meer functioneert, wat soms de beste oplossing is om verdere complicaties te voorkomen. De juiste behandelingsstrategie hangt af van de oorzaak en ernst van de aandoening.

Phthisis bulbi is een zeldzame aandoening

Phthisis bulbi komt vaker voor dan vaak wordt aangenomen, vooral bij mensen die langdurig last hebben van ernstige oogaandoeningen. Dit kan ontstaan na een traumatisch letsel of een infectie. Door frequente oogonderzoeken kan de aandoening in een vroeg stadium worden opgemerkt en behandeld.

Er zijn geen behandelingen voor phthisis bulbi

Er zijn behandelingen beschikbaar voor de symptomen van phthisis bulbi, hoewel het oog vaak niet meer functioneert zoals voorheen. Behandelmethoden kunnen onder andere bestaan uit het verlichten van ontsteking, het verminderen van pijn, of zelfs het verwijderen van het oog om verdere complicaties te voorkomen. In sommige gevallen kan oogbehandeling nuttig zijn.

Phthisis bulbi komt alleen voor bij ouderen

Hoewel phthisis bulbi vaker voorkomt bij ouderen, kan het zich ook ontwikkelen bij jongere mensen, vooral als gevolg van trauma of een infectie. Het is belangrijk dat mensen van alle leeftijden oogzorg serieus nemen en regelmatig een oogonderzoek laten uitvoeren om oogproblemen vroegtijdig op te sporen.

Phthisis bulbi leidt altijd tot volledige blindheid

Hoewel phthisis bulbi ernstige gevolgen heeft voor het gezichtsvermogen, leidt het niet altijd tot volledige blindheid. In sommige gevallen kan een deel van het gezichtsvermogen behouden blijven, afhankelijk van de omvang van de schade en de behandeling die wordt toegepast. Het is belangrijk om de aandoening tijdig te behandelen om het verlies van gezichtsvermogen zoveel mogelijk te beperken.

Lees verder

• Oogprothese (kunstoog) na chirurgische verwijdering van oog