Enucleatie: Verwijdering van het oog uit de oogkas

Enucleatie is een chirurgische ingreep waarbij de oogarts de gehele oogbol en de inhoud ervan verwijdert, met behoud van de oogbewegingsspieren en de omliggende structuren van de oogkas. Deze operatie wordt uitgevoerd om redenen zoals oogpijn of oogkanker. Na de verwijdering van het oog ontvangt de patiënt een oogprothese om de esthetische uitstraling te herstellen, hoewel deze prothese geen visuele functie biedt.

• Indicaties voor enucleatie
• De operatie
• Na de operatie
• Nazorg en preventie
• Oogprothese en aanpassing
• Voordelen van oogverwijdering
• Vergelijking met andere technieken: Evisceratie
• Complicaties van enucleatie

Indicaties voor enucleatie

Enucleatie wordt uitgevoerd onder de volgende omstandigheden:

• Blinde, pijnlijke ogen (oogpijn)
• Onbeheersbare ooginfectie
• Sympathische oogontsteking (een vorm van uveïtis)
• Trauma aan het oog
• Eindstadium van glaucoom (verhoogde oogdruk)
• Oogkanker, zoals uveaal maligne melanoom, retinoblastoom (netvlieskanker), of andere vormen van oogkanker
• Microftalmie (te kleine ogen)
• Phtisis bulbi (afgestorven oog)

De operatie

Enucleatiechirurgie wordt meestal uitgevoerd onder algemene verdoving, zodat de patiënt geen pijn ervaart tijdens de ingreep. De operatie omvat het verwijderen van de oogbol en het plaatsen van een implantaat in de oogkas. Dit implantaat, vaak gemaakt van kunststof en bedekt met donoroogwit (sclera), vervangt de verwijderde oogbol en helpt het volume van de oogkas te behouden. De oogspieren worden aan het implantaat gehecht, waardoor de oogprothese enige beweging kan maken, wat esthetisch aantrekkelijk is. Na de ingreep krijgt de patiënt vaak pijnstilling toegediend.

Na de operatie

Na de operatie krijgt de patiënt doorgaans een oogkapje dat na ongeveer een week door de arts wordt verwijderd. Gedurende de eerste 24-36 uur na de operatie kan de patiënt pijn en hoofdpijn ervaren, wat behandeld kan worden met pijnstillers. Gedurende de eerste twee weken na de operatie moet de patiënt het oog voorzichtig behandelen en vermijden het oog te bevochtigen of in het oog te wrijven. Pijnbestrijding en geneesmiddelen tegen misselijkheid worden vaak voorgeschreven. In sommige gevallen schrijven chirurgen ook antibiotica voor ter preventie van infecties.

Nazorg en preventie

Nazorg is cruciaal voor een succesvol herstel na enucleatie. Patiënten moeten regelmatig terugkomen voor controles bij hun oculoplastisch chirurg en ocularist om eventuele problemen met de prothese of de oogkas te detecteren en te behandelen. Het naleven van postoperatieve instructies en het vermijden van infecties zijn essentieel voor een goede genezing en voor het behoud van de esthetische resultaten.

Oogprothese en aanpassing

Ongeveer vier tot acht weken na de operatie, wanneer de wonden volledig zijn genezen, wordt een oogprothese aangemeten door een ocularist. Moderne prothesen zijn op maat gemaakt en aangepast aan de kleur en grootte van het resterende natuurlijke oog, waardoor ze zeer natuurlijk ogen. Het is vaak moeilijk voor anderen om te merken dat de patiënt een kunstoog draagt. Regelmatige controles bij een oculoplastisch chirurg en een ocularist zijn noodzakelijk om de gezondheid van de prothese en de oogkas te monitoren.

Voordelen van oogverwijdering

Enucleatie biedt de mogelijkheid voor gedetailleerd histologisch onderzoek van de intacte oogbol en de oogzenuw. Dit onderzoek is cruciaal voor het beoordelen of alle kankercellen zijn verwijderd en of de kanker zich mogelijk heeft verspreid naar de oogzenuw.

Vergelijking met andere technieken: Evisceratie

Bij enucleatie wordt de gehele oogbol verwijderd, terwijl bij evisceratie alleen de inhoud van het oog wordt verwijderd door een insnijding in de voorkant van het oog. Hoewel de beweeglijkheid van de prothesen in beide gevallen vaak goed is, kunnen er verschillen optreden in de beweeglijkheid en esthetiek. In het algemeen worden beide technieken als effectief beschouwd, met minimale verschillen in visuele aanpassing en functionaliteit van de prothese.

Complicaties van enucleatie

De mogelijke complicaties van een enucleatie omvatten:

• Afstoting van het implantaat
• Verwijdering van het verkeerde oog
• Schade aan of verlies van de oogspieren
• Bloeding, vooral bij patiënten die bloedverdunners gebruiken of een bloedingsstoornis hebben
• Infectie
• Ptosis (hangend ooglid)
• Ectropion (naar buiten gedraaid ooglid)
• Entropion (naar binnen gedraaid ooglid)
• Slecht passende prothese
• Enoftalmie (teruggetrokken oog)
• Orbitale cellulitis (infectie van de oogkas)

Lees verder

• Oogprothese (kunstoog) na chirurgische verwijdering van oog
• Oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom, lymfoom aan ogen
• Oogkanker: Soorten en symptomen van kwaadaardige oogtumoren
• Ooglidkanker: Soorten en behandeling van kanker in ooglid
• Retinoblastoom: Netvlieskanker (vorm van oogkanker)