Zanderig gevoel in ogen: Oorzaken van korrelig gevoel in oog

De ogen zorgen voor het gezichtsvermogen en zijn daarom erg belangrijk. Aan de delicate ogen ontstaat snel schade. Sommige patiënten ervaren een gevoel van zand in de ogen. Dit korrelig gevoel is erg vervelend en wijst op veel mogelijke oorzaken. Soms zit er daadwerkelijk een zandkorrel in het oog, maar vaak wijzen korrelige ogen op een onderliggende ziekte of een oogaandoening waarvoor een medische behandeling vereist is. Ook medicatiegebruik ligt mogelijk aan de basis van het gruizig gevoel in de ogen. Wanneer dit symptoom optreedt, is het altijd belangrijk om een oogarts te raadplegen om complicaties zoals een permanent verlies van het gezichtsvermogen te voorkomen.

• Conjunctivitis en gevoel van zandkorreltjes in het oog
• Droge ogen syndroom en zand in de ogen
• Hoornvliesletsel en korrelige ogen
• Leeftijd en zanderig gevoel in het oog
• Medicatie en gevoel van iets vreemd in de ogen
• Nachtelijke lagoftalmie
• Omgeving en korrelig gevoel in het oog
• Oogherpes en gruizig gevoel in de ogen
• Strontje (hordeolum)
• Syndroom van Sjögren

Conjunctivitis en gevoel van zandkorreltjes in het oog

Conjunctivitis, een ontsteking van het oogbindvlies, veroorzaakt heel roze ogen (pink eye). De ooginfectie of oogontsteking is aanwezig in de bloedvaten in het oog, waardoor een roze tot rood uiterlijk ontstaat in het oog. Meestal veroorzaken virussen of bacteriën (bacteriële conjunctivitis) de oogziekte, maar soms leidt een allergie tot allergische conjunctivitis. Patiënten ervaren meestal een korrelig gevoel in beide ogen als gevolg van kruisbesmetting, omdat conjunctivitis zeer besmettelijk is. Meestal is een oogbindvliesontsteking niet ernstig. De behandeling richt zich meestal op het verlichten van de symptomen, omdat de ontsteking vanzelf geneest.

Droge ogen syndroom en zand in de ogen

De ogen produceren tranen hetgeen nodig is voor de gezondheid van het oog. Een traan bestaat uit drie lagen: water, slijm en olie. Bestaat er een probleem met één van deze lagen, dan ontstaan geïrriteerde ogen en droge ogen. De tranen verdampen bijvoorbeeld te snel. Het droge ogen syndroom gaat gepaard met onder andere jeukende ogen en een gevoel van zand in de ogen. Vrouwen en ouderen zijn vaker aangetast door deze oogaandoening. Kunsttranen bieden mogelijk een oplossing voor de droge ogen.

Hoornvliesletsel en korrelige ogen

Een hoornvliesletsel (corneale abrasie) verschijnt nadat echt zand in het oog terecht komt. Ook een ander vreemd voorwerp (inclusief contactlenzen) dat in contact komt met het oog, leidt mogelijk tot een kras op de oogbol. Wanneer plantaardig materiaal tegen het hoornvlies schuurt, is medische hulp nodig om vertraagde iritis, een ontsteking in het oog zelf, te voorkomen. Patiënten met een hoornvliesletsel hebben vaak het gevoel dat er nog steeds iets in de ogen zit, zelfs als dat niet het geval is. Het gevaar is dat patiënten hierdoor gaan krabben aan het oog waardoor mogelijk kiemen terechtkomen in het letsel die zich dan verspreiden of verdere irritatie veroorzaken. Ooginfecties zijn erg gevaarlijk omdat ze mogelijk een hoornvlieszweer veroorzaken. De oogarts verwijdert het vreemd voorwerp uit het oog en schrijft mogelijke medicijnen voor. Een diep letsel in het hoornvlies is ernstiger dan een oppervlakkig hoornvliesletsel. Wanneer een hoornvlieszweer aanwezig is, behandelt de oogarts dit met antibiotica-oogdruppels die de patiënt moet gebruiken via correcte oogdruppelrichtlijnen.

Leeftijd en zanderig gevoel in het oog

Bij het verouderen vermindert de traanproductie. Hierdoor neemt het risico op droge, zanderige of pijnlijke ogen toe. Hormonen spelen een belangrijke rol bij oogproblemen, want vrouwen na de menopauze lopen het meeste kans op het ontwikkelen van droge ogen en een korrelig gevoel in het oog.

Medicatie en gevoel van iets vreemd in de ogen

Een korrelig gevoel in de ogen is soms een teken van medicatiegebruik. Veel voorgeschreven en vrij verkrijgbare medicijnen veroorzaken dit ooggerelateerd symptoom waaronder:

• antidepressiva
• antihistaminica (medicijnen voor de behandeling van een allergische reactie)
• bètablokkers (medicatie die de hartslag en bloeddruk verlaagt)
• bloeddrukmedicijnen
• decongestiva (zwelling van de slijmvliezen in de neus verminderen)
• diuretica (plaspillen)
• hormonen
• medicatie voor de behandeling van zweren
• orale (via de mond ingenomen) anticonceptiva
• tranquillizers

Het zanderige gevoel ontstaat soms ook door oogdruppels die een patiënt gebruikt voor het behandelen van oogirritatie. Veel oogdruppels bevatten namelijk conserveermiddelen, die het oog irriteren.

Nachtelijke lagoftalmie

Nachtelijke lagoftalmie duidt op het slapen met de ogen open. Zelf beseft een patiënt dit niet maar iemand uit de omgeving merkt dit wel op. Vooral kinderen lijden aan nachtelijke lagoftalmie. Dit leidt dan tot een zanderig, gruizig gevoel in de ogen. Bij sommige patiënten blijft het hoornvlies van de ogen blootgesteld aan de lucht terwijl ze slapen omdat hun oogleden niet volledig sluiten. Omdat het oog tijdens de slaap niet knippert, drogen de ogen uit en ontstaat sneller keratitis (ontsteking van het hoornvlies in het oog) en hoornvlieszweren. Lagoftalmie ontstaat vaak door een probleem met de gezichtszenuw (zevende hersenzenuw). Het niet goed kunnen sluiten van de ogen is verder een teken van bijvoorbeeld een aangezichtsverlamming, een coma, ichthyosis (huidziekte met droge huid en schilferende huid), een infectieziekte, een oogkasontsteking, een schildklierziekte, een trauma of een akoestisch neuroom (brughoektumor: goedaardige tumor in de hersenzenuw). Antibiotica behandelen de hoornvlieszweren. Kunsttranen bevochtigen de ogen zodat droge ogen en hoornvlieszweren niet tot stand komen. De oogarts plaatst verder soms een goudgewichtje in het bovenste ooglid. Af en toe is voor deze oogaandoening een chirurgische ingreep nodig.

Omgeving en korrelig gevoel in het oog

Een extreem droge omgeving (klimaat, huis, kantoor) leidt ook tot een zanderig gevoel in de ogen. Dit is het gevolg van bijvoorbeeld te veel verwarming of airconditioning, of het wonen op een erg winderige, erg hete of erg vuile locatie. Ook de blootstelling aan rook zorgt voor een droog, korrelig gevoel aan het oog. Andere omgevingsfactoren, zoals onder andere een frequente blootstelling aan zwembad- of zeewater en het dragen van contactlenzen leiden tot zanderige ogen.

Oogherpes en gruizig gevoel in de ogen

Een gevoel van zand in het oog wijst soms op oogherpes. Wanneer het herpesvirus het oog treft, vermenigvuldigt het virus zich alleen in het hoornvlies. Hierdoor ontstaat keratitis (hoornvliesontsteking), wat erg pijnlijk is, hoewel de meeste patiënten slechts een lichte korreligheid ervaren. Knipperen is vaak ook pijnlijk en de meeste patiënten. Een overgevoeligheid voor licht (fotofobie) is een ander mogelijk teken van herpes in het oog. Door het wazig gezichtsvermogen krijgt de patiënt bovendien te maken met hoofdpijn.

Strontje (hordeolum)

Op de rand van het ooglid ontstaat soms een pijnlijke, rode knobbel hordeolum). Dit wit bultje, veroorzaakt door een stafylokokkeninfectie, is eigenlijk een abces dat gevuld is met pus. Soms ontstaat dit bultje aan de binnenkant van het ooglid en dan geeft dit een gevoel van korreltjes in de ogen. Meestal verkleint het bultje na enkele dagen. Het aanbrengen van een warm kompres op het oog verlicht de klachten. Zelf het hordeolum uitknijpen of aanraken is geen goed idee. Bij een strontje in het ooglid is medische hulp nodig. Antibiotica-oogdruppels of een oogzalf zijn inzetbaar, maar soms moet de oogarts ook het pus draineren (pus afvoeren). Meestal zijn de vooruitzichten goed.

Syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunaandoening die gepaard gaat met droge ogen, een droge mond en een droge keel. Vaak kampen patiënten met een andere auto-immuunziekte, zoals lupus en reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen). De meeste patiënten lijden eerst met een gruizig gevoel in de ogen omdat de traanproductie vertraagt. Het Sjögren-syndroom presenteert zich op elke mogelijke leeftijd maar vooral vrouwen boven de veertig jaar zijn getroffen. De behandeling is gericht op het verlichten van de symptomen aangezien een genezing niet mogelijk is anno oktober 2020.