Bultjes op oogbol: Oorzaken gezwelletjes op oog (oogbultjes)

Bultjes op het ooglid of rond de ogen zijn vrij bekend. Sommige patiënten hebben echter een zichtbare bult op de oogbol zelf, wat vaak een erg alarmerend symptoom lijkt. In de meeste gevallen is dit een goedaardig en pijnloos symptoom dat te wijten is aan een verwonding aan het hoornvlies of een oogaandoening die na enkele dagen of weken spontaan verdwijnt. Soms treden echter bijkomende vervelende symptomen op door een oogbultje, zoals een slechter gezichtsvermogen of oogpijn. Ook is het mogelijk dat pas geleidelijk bijkomende symptomen verschijnen. Medische hulp is bijgevolg steeds geïndiceerd bij de aanwezigheid van een bultje op de oogbol. De oogarts zet dan eventueel zo spoedig mogelijk een behandeling in.

• Chalazion en hordeolum (strontje) en bultjes op oog
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Behandeling
• Hoornvliesletsel en gezwelletjes op oogbol
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Oogkanker en knobbeltje op oog
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Behandeling
• Pinguecula en pterygium
• Pinguecula
• Pterygium
• Behandeling van oogbultjes
• Diagnose en onderzoeken
• Vraaggesprek
• Diagnostisch onderzoek

Chalazion en hordeolum (strontje) en bultjes op oog

Oorzaken

Zowel een chalazion (onschuldig hard bultje op de ooglidrand) als een hordeolum (strontje) zijn bultjes die gevormd zijn door een ontsteking. Een strontje is vaak het gevolg van een infectie (veroorzaakt door een stafylokokkenbacterie), maar een chalazion resulteert meestal uit een verstopte klier.

Risicofactoren

Patiënten met de huidaandoening rosacea (roodheid en zwelling in het gezicht) en de oogaandoening blefaritis (ontsteking van de ooglidranden) zijn mogelijk kwetsbaarder voor de ontwikkeling van een chalazion en een hordeolum. Een patiënt ontwikkelt deze bultjes ook sneller wanneer hij:

• allergische reacties heeft waarbij de ogen betrokken zijn (oogallergie)
• contactlenzen te lang draagt (slechte contactlenshygiëne)
• erg veel in de ogen wrijft
• vaak cosmetica op de ogen gebruikt

Symptomen

Meestal verschijnen deze bultjes aan het ooglid, maar oogbultjes die opzwellen of zich onder het ooglid bevinden, komen soms op de oogbol terecht waar ze dan lijken te groeien. Deze bultjes hebben een roze of rode kleur of hebben dezelfde kleur als het ooglid. Chalazia zijn harde, goedaardige bultjes die meestal pijnloos zijn. Wel zijn de knobbeltjes bij een aantal patiënten pijnlijk wanneer ze het oog openen.

Behandeling

Dit type bultjes verdwijnt bij de meeste patiënten binnen enkele dagen tot weken spontaan. Meermaals per dag warme kompressen aanbrengen versnelt het genezingsproces. Soms barsten de gezwelletjes open en vloeit het vocht weg. Zelf drukken op de bultjes is niet aanbevolen. Als een geïnfecteerd strontje pijnlijk is of het zicht belemmert, schrijft de oogarts antibiotica voor. In zeldzame gevallen een aanhoudende chalazion, zet de oogarts steroïde-injecties in of is een operatie nodig om dit oogbultje te verwijderen.

Hoornvliesletsel en gezwelletjes op oogbol

Oorzaken

Wanneer een verwonding ontstaat aan het hoornvlies, gaat het oog opzwellen en ontsteken.

Symptomen

Een rood oog en oogirritatie zijn dan mogelijke symptomen van een hoornvliesletsel, maar soms verschijnt ook een oogbolbultje.

Behandeling

Het gebruik van kunsttranen en het beschermen van het oog tegen de zon zijn nuttige tips. Verder mag de patiënt geen contactlenzen dragen of oogmake-up aanbrengen. Hij mag niet wrijven in het oog wanneer oogjeuk tot stand komt. In sommige gevallen schrijft de oogarts antibiotica voor om een ooginfectie te voorkomen of te behandelen.

Oogkanker en knobbeltje op oog

Oorzaken

Knobbeltjes, gezwellen en bultjes op de oogbol wijzen zelden op oogkanker. Kanker ontstaat op veel delen in het oog. Een intra-oculair melanoom, een vorm van huidkanker, is de vaakst voorkomende vorm van oogkanker. Hierbij zijn eerst de pigmentcellen (kleurcellen) van het oog aangetast.

Risicofactoren

Waarom oogkanker tot stand komt, is niet geweten anno oktober 2020. Wel verhogen enkele genetische mutaties (wijzigingen) het risico. Patiënten met een lichte huidskleur en een lichte oogkleur zijn ook vaker getroffen.

Symptomen

De patiënt ervaart bij een oculair melanoom in het beginstadium een donkerbruine of zwarte vlek in de iris (het gekleurde deel van het oog). Sommige patiënten met oogkanker ontwikkelen ook een netvliesloslating, waardoor hij kampt met een slecht gezichtsvermogen.

Behandeling

De behandeling van oogkanker hangt af van het stadium en locatie van de kanker. Een oogarts zet medicatie, radiotherapie, chemotherapie en/of een operatie in.

Pinguecula en pterygium

Pinguecula

Bij pinguecula ontstaan vet- of eiwitafzettingen op het oog, vaak als gevolg van een combinatie van droge ogen en UV-stralen van de zon. De ziekte komt sneller tot stand door de blootstelling aan overmatige hoeveelheden wind, stof en zon, wat bijvoorbeeld vaak gebeurt bij surfers. De witte of gele bultjes die geassocieerd zijn met pinguecula hebben een onregelmatige vorm. Droge ogen, rode ogen en het gevoel dat iets in het oog terecht is gekomen (zanderig gevoel in het oog), zijn kenmerkend bij deze oogafwijking.

Pterygium

Een pterygium (surfersoog) is soms het gevolg van een pinguecula, maar de oogafwijking ontstaat ook op zichzelf. Deze gezwelletjes die optreden aan één of beide ogen, zijn ook het gevolg van droge ogen en de blootstelling aan UV-licht. De langdurige blootstelling aan wind, stof of zand en zonlicht zijn risicofactoren. Het bultje dat geassocieerd is met een pterygium, is dikker en bevindt zich op het hoornvlies. Het driehoekig oogbultje is geel, roze of rood. Het groeiende bultje is na verloop van tijd nog moeilijk waar te nemen. Naast de verschijning van het bultje in de oogbol, ervaart de patiënt een zanderig gevoel in het oog, jeukende ogen, brandende ogen, rode ogen, ontstoken ogen en een wazig gezichtsvermogen.

Behandeling van oogbultjes

Kunsttranen of oogdruppels (te nemen via correcte oogdruppelrichtlijnen) verminderen de symptomen. Voorts is een goede oogbescherming nodig, zeker wanneer de patiënt werkt in stoffige omgevingen of wanneer hij in contact komt met andere irriterende stoffen. Als een knobbeltje oogpijn of problemen met het gezichtsvermogen veroorzaakt, schrijft de oogarts oogdruppels voor die steroïden bevatten. Als dat niet werkt, is soms een operatie vereist om het gezwelletje te verwijderen. Het dragen van een zonnebril, wegblijven van stoffige gebieden en het goed vochtig houden van de ogen verkleint het risico dat deze gezwellen terugkomen.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek

De oogarts stelt de patiënt vragen over:

• de uitgevoerde activiteiten in de buitenomgeving
• het dragen van contactlenzen
• het gebruik van cosmetica, wimperextensies en andere producten die leiden tot irritatie aan de ogen
• recente oogproblemen of verwondingen

Diagnostisch onderzoek

Een oogarts bekijkt het oogbultje, en vaak is hij dan al in staat om op basis van het uiterlijk te weten wat de oorzaak is. Pingueculae en pterygia zijn namelijk vlot te herkennen door de oogarts. Ook hoornvliesletsels zijn goed te identificeren door bijvoorbeeld de oorzaak (een verwonding) te kennen. Chalazia en hordeolum lijken op puistjes op het ooglid. Het diagnosticeren van melanoom en andere vormen van kanker is vaak lastiger. Naast het onderzoek van het uiterlijk van het bultje, is ook een oogonderzoek nodig.

Lees verder

• Chalazion: Onschuldig hard bultje in de ooglidrand
• Hoornvliesletsel: Schade aan cornea in het oog
• Pterygium en pinguecula, goedaardige letsels in de ogen
• Oogmelanoom (uveaal maligne melanoom): Kanker in het oog
• Oogkanker: Soorten en symptomen van kwaadaardige oogtumoren