Bultjes op oogbol: Oorzaken gezwelletjes op oog (oogbultjes)
Bultjes op het ooglid of rond de ogen zijn vrij bekend. Sommige patiënten hebben echter een zichtbare bult op de oogbol zelf, wat vaak een erg alarmerend symptoom lijkt. In de meeste gevallen is dit een goedaardig en pijnloos symptoom dat te wijten is aan een verwonding aan het hoornvlies of een oogaandoening die na enkele dagen of weken spontaan verdwijnt. Soms treden echter bijkomende vervelende symptomen op door een oogbultje, zoals een slechter gezichtsvermogen of oogpijn. Ook is het mogelijk dat pas geleidelijk bijkomende symptomen verschijnen. Medische hulp is bijgevolg steeds geïndiceerd bij de aanwezigheid van een bultje op de oogbol. De oogarts zet dan eventueel zo spoedig mogelijk een behandeling in.
Chalazion en hordeolum (strontje) en bultjes op oog
Oorzaken
Zowel een
chalazion (onschuldig hard bultje op de ooglidrand) als een
hordeolum (strontje) zijn bultjes die gevormd zijn door een
ontsteking. Een strontje is vaak het gevolg van een infectie (veroorzaakt door een
stafylokokkenbacterie), maar een chalazion resulteert meestal uit een verstopte klier.
Risicofactoren
Patiënten met de
huidaandoening rosacea (roodheid en zwelling in het
gezicht) en de oogaandoening
blefaritis (ontsteking van de ooglidranden) zijn mogelijk kwetsbaarder voor de ontwikkeling van een chalazion en een hordeolum. Een patiënt ontwikkelt deze bultjes ook sneller wanneer hij:
Symptomen
Meestal verschijnen deze bultjes aan het ooglid, maar oogbultjes die opzwellen of zich onder het ooglid bevinden, komen soms op de oogbol terecht waar ze dan lijken te groeien. Deze bultjes hebben een roze of rode kleur of hebben dezelfde kleur als het ooglid. Chalazia zijn harde, goedaardige bultjes die meestal pijnloos zijn. Wel zijn de knobbeltjes bij een aantal patiënten
pijnlijk wanneer ze het oog openen.
Behandeling
Dit type bultjes verdwijnt bij de meeste patiënten binnen enkele dagen tot weken spontaan. Meermaals per dag warme kompressen aanbrengen versnelt het genezingsproces. Soms barsten de gezwelletjes open en vloeit het vocht weg. Zelf drukken op de bultjes is niet aanbevolen. Als een geïnfecteerd strontje pijnlijk is of het zicht belemmert, schrijft de oogarts
antibiotica voor. In zeldzame gevallen een aanhoudende chalazion, zet de oogarts
steroïde-injecties in of is een operatie nodig om dit oogbultje te verwijderen.
Hoornvliesletsel en gezwelletjes op oogbol
Oorzaken
Wanneer een verwonding ontstaat aan het hoornvlies, gaat het oog opzwellen en ontsteken.
Symptomen
Een
rood oog en oogirritatie zijn dan mogelijke symptomen van een
hoornvliesletsel, maar soms verschijnt ook een oogbolbultje.
Behandeling
Het gebruik van
kunsttranen en het beschermen van het oog tegen de zon zijn nuttige tips. Verder mag de patiënt geen contactlenzen dragen of oogmake-up aanbrengen. Hij mag niet
wrijven in het oog wanneer
oogjeuk tot stand komt. In sommige gevallen schrijft de oogarts antibiotica voor om een
ooginfectie te voorkomen of te behandelen.
Oogkanker en knobbeltje op oog
Oorzaken
Knobbeltjes, gezwellen en bultjes op de oogbol wijzen zelden op
oogkanker.
Kanker ontstaat op veel delen in het oog. Een
intra-oculair melanoom, een vorm van
huidkanker, is de vaakst voorkomende vorm van oogkanker. Hierbij zijn eerst de pigmentcellen (kleurcellen) van het oog aangetast.
Risicofactoren
Waarom oogkanker tot stand komt, is niet geweten anno oktober 2020. Wel verhogen enkele genetische mutaties (wijzigingen) het risico. Patiënten met een lichte huidskleur en een lichte
oogkleur zijn ook vaker getroffen.
Symptomen
De patiënt ervaart bij een oculair
melanoom in het beginstadium een donkerbruine of zwarte vlek in de iris (het gekleurde deel van het oog). Sommige patiënten met oogkanker ontwikkelen ook een
netvliesloslating, waardoor hij kampt met een slecht gezichtsvermogen.
Behandeling
De behandeling van oogkanker hangt af van het stadium en locatie van de kanker. Een oogarts zet medicatie,
radiotherapie,
chemotherapie en/of een operatie in.
Pinguecula
Bij pinguecula ontstaan vet- of eiwitafzettingen op het oog, vaak als gevolg van een combinatie van droge ogen en
UV-stralen van de
zon. De ziekte komt sneller tot stand door de blootstelling aan overmatige hoeveelheden wind, stof en zon, wat bijvoorbeeld vaak gebeurt bij surfers. De witte of gele bultjes die geassocieerd zijn met pinguecula hebben een onregelmatige vorm.
Droge ogen,
rode ogen en het gevoel dat iets in het oog terecht is gekomen (
zanderig gevoel in het oog), zijn kenmerkend bij deze oogafwijking.

Wazig zien is een symptoom van een pterygium /
Bron: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0)Pterygium
Een pterygium (surfersoog) is soms het gevolg van een pinguecula, maar de oogafwijking ontstaat ook op zichzelf. Deze gezwelletjes die optreden aan één of beide ogen, zijn ook het gevolg van droge ogen en de blootstelling aan UV-licht. De langdurige blootstelling aan wind, stof of zand en
zonlicht zijn risicofactoren. Het bultje dat geassocieerd is met een pterygium, is dikker en bevindt zich op het hoornvlies. Het driehoekig oogbultje is geel, roze of rood. Het groeiende bultje is na verloop van tijd nog moeilijk waar te nemen. Naast de verschijning van het bultje in de oogbol, ervaart de patiënt een zanderig gevoel in het oog, jeukende ogen,
brandende ogen, rode ogen,
ontstoken ogen en een
wazig gezichtsvermogen.
Behandeling van oogbultjes
Kunsttranen of
oogdruppels (te nemen via correcte
oogdruppelrichtlijnen) verminderen de symptomen. Voorts is een goede oogbescherming nodig, zeker wanneer de patiënt werkt in stoffige omgevingen of wanneer hij in contact komt met andere irriterende stoffen. Als een knobbeltje
oogpijn of problemen met het gezichtsvermogen veroorzaakt, schrijft de oogarts oogdruppels voor die steroïden bevatten. Als dat niet werkt, is soms een operatie vereist om het gezwelletje te verwijderen. Het dragen van een zonnebril, wegblijven van stoffige gebieden en het goed vochtig houden van de ogen verkleint het risico dat deze gezwellen terugkomen.
Diagnose en onderzoeken
Vraaggesprek
De oogarts stelt de patiënt vragen over:
- de uitgevoerde activiteiten in de buitenomgeving
- het dragen van contactlenzen
- het gebruik van cosmetica, wimperextensies en andere producten die leiden tot irritatie aan de ogen
- recente oogproblemen of verwondingen
Diagnostisch onderzoek
Een oogarts bekijkt het oogbultje, en vaak is hij dan al in staat om op basis van het uiterlijk te weten wat de oorzaak is. Pingueculae en pterygia zijn namelijk vlot te herkennen door de oogarts. Ook hoornvliesletsels zijn goed te identificeren door bijvoorbeeld de oorzaak (een verwonding) te kennen. Chalazia en hordeolum lijken op puistjes op het ooglid. Het diagnosticeren van melanoom en andere vormen van kanker is vaak lastiger. Naast het onderzoek van het uiterlijk van het bultje, is ook een
oogonderzoek nodig.
Lees verder