Hoornvliesletsel: Schade aan cornea in het oog

Schade aan het hoornvlies is wereldwijd het meest voorkomende oogletsel. Het hoornvlies is het glashelder (transparant) weefsel dat de voorkant van het oog bedekt. Het hoornvlies beschermt de ogen tegen stof en bacteriën, en filtert schadelijke UV (ultraviolet)-stralen. Bij een letsel aan het hoornvlies treedt schade op aan het epitheel. Dit is de buitenste laag van het hoornvlies, nog voor het Bowman-membraan, de stroma, het Descemet-membraan en het endotheel. Een hele reeks oorzaken kan leiden tot hoornvliesschade waarbij de patiënt veel pijn ervaart. Bij lichte schade herstelt de patiënt meestal snel binnen enkele dagen, maar in andere gevallen is (snelle) medische hulp noodzakelijk. Dankzij enkele preventieve tips valt een hoornvliesletsel te voorkomen.

• Synoniemen hoornvliesletsel
• Risicofactoren hoornvliesletsels
• Oorzaken: Schade aan cornea in het oog
• Symptomen: Oogpijn, wazig zicht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling oogaandoening
• Prognose schade aan het hoornvlies
• Complicaties
• Preventie beschadiging aan ogen: Veiligheidsbril, zonnebril, voorzichtig met schoonmaakmiddelen

Synoniemen hoornvliesletsel

Een hoornvliesletsel is ook bekend onder deze synoniemen:

• cornea-abrasie
• cornea-erosie
• epitheelerosie
• hoornvliesbeschadiging
• hoornvlieserosie
• hoornvliesschade

Risicofactoren hoornvliesletsels

Wanneer een patiënt zich regelmatig blootstelt aan zonlicht of kunstmatig ultraviolet licht gedurende langere perioden, is dit een verhogende risicofactor voor schade aan het hoornvlies (langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht).

Slecht passende contactlenzen of overmatig gebruik van contactlenzen (slechte contactlenshygiëne) ontwikkelen de patiënt ook sneller een hoornvliesaandoening. Problemen met het hoornvlies komen ook voor bij zeer droge ogen. Werken in een stoffige omgeving is eveneens nadelig voor het hoornvlies. Wanneer patiënten tot slot regelmatig werken met metaal, komen soms kleine stukjes op het hoornvliesoppervlak terecht. Sporadisch dringen ze ook dieper in het oog binnen.

Oorzaken: Schade aan cornea in het oog

Hoornvliesletsels komen regelmatig voor en kunnen verschillende oorzaken hebben. Wanneer een patiënt blootgesteld wordt aan een chemische vloeistof die in de ogen terechtkomt, ontstaat een chemische verwonding. Contactlenzen kunnen ook leiden tot een hoornvliesletsel. Enkele voorbeelden zijn overmatig gebruik, een slechte pasvorm of overgevoeligheid voor contactlensvloeistofoplossingen.

Het droge ogen-syndroom kan ook de cornea irriteren. Daarnaast beschadigen infecties zoals keratitis en Thygeson de cornea. Door krassen op het oppervlak (schaafwonden) ontstaan ook hoornvliesletsels. Dit is meestal het gevolg van vingernagels, dierlijke poten, stukken papier of karton, handgereedschap, takken, bladeren, stukjes roest, hout, glas, plastic, glasvezel, enzovoort. Bovendien komt soms een vreemd voorwerp zoals zand of stof in het hoornvlies terecht. UV-licht, veroorzaakt door zonlicht, zonnelampen, sneeuw, waterreflecties of booglassen, kan eveneens problemen met de cornea veroorzaken. Tot slot komt cornea-erosie ook voor bij ooglidaandoeningen (zoals trichiasis) en allergische aandoeningen.

Symptomen: Oogpijn, wazig zicht

De patiënt heeft bij een hoornvliesletsel het gevoel dat er iets in zijn oog zit (zanderig gevoel in het oog). Rode ogen, tranende ogen (of een verhoogde traanproductie), pijnlijke oogbewegingen en stekende, scherpe, schietende oogpijn of brandende oogpijn komen ook voor. De oogleden zien er gezwollen uit. Bovendien is de patiënt overgevoelig voor licht, in medische termen bekend als fotofobie. Door deze symptomen heeft de patiënt vaak een verminderde gezichtsscherpte (een wazig gezichtsvermogen).

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De patiënt krijgt bij een hoornvliesletsel een volledig oogonderzoek via een spleetlamponderzoek (oftalmoscopie). De oogarts gebruikt hierbij oogdruppels met een fluoresceïnekleurstof zodat het opsporen van de letsels gemakkelijker verloopt. Af en toe bemerkt de oogarts miosis (pupilvernauwing).

Differentiële diagnose

Soms lijkt een andere aandoening op een hoornvliesletsel. De volgende differentiële diagnoses lijken op hoornvliesletsel maar zijn het niet: acute conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), acute glaucoom (verhoogde oogdruk), blefaritis (ontsteking van de oogleden), cornea ulcus (hoornvlieszweer) en keratitis ulcerosa, entropion, iritis en uveïtis, keratoconjunctivitis en trichiasis.

Behandeling oogaandoening

Zelfzorg

Het is niet aanbevolen om zelf een vreemd lichaam uit het oog te verwijderen, en wrijven in het oog is ook geen goed idee. Door deze handelingen kan nog meer schade aan het oog optreden. Professionele medische hulp is vereist. Bij blootstelling aan chemische vloeistoffen die in de ogen terechtkomen, dient de patiënt of begeleider het oog onmiddellijk met water te spoelen gedurende vijftien minuten. Wanneer zich een object in het oog bevindt, dient de begeleider het oog af te dekken met een steriel kompres. De patiënt houdt hierbij beide ogen gesloten. Het is essentieel om daarna snel naar de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp in het ziekenhuis te gaan. Ook bij ernstige pijn aan de ogen moet de patiënt onmiddellijk naar een oogarts gaan, omdat dit een medische noodsituatie kan zijn.

Professionele medische zorg

De patiënt dient zelf het vreemde lichaam niet uit zijn oog te verwijderen; een oogarts zal dit doen. Daarna draagt de patiënt tijdelijk een ooglapje of een beschermende contactlens. De oogarts kan ook oogdruppels of oogzalven voorschrijven. Bij het gebruik van oogdruppels dient de patiënt correcte oogdruppelrichtlijnen te volgen. Contactlenzen dienen te worden vermeden totdat het oog genezen is. Verder kan de patiënt ook pijnstillers van de oogarts krijgen.

Prognose schade aan het hoornvlies

Wanneer schade aan het hoornvliesoppervlak optreedt, geneest dit meestal snel met een behandeling. De patiënt herstelt doorgaans binnen de twee dagen. Wanneer de verwondingen echter in het hoornvlies binnendringen, kan dit veel ernstiger zijn. De prognose is afhankelijk van de specifieke schade.

Complicaties

Complicaties van hoornvliesletsel kunnen onder andere zijn:

• Keratitis: Ontsteking van het hoornvlies, die kan leiden tot ernstige visusstoornissen indien niet behandeld.
• Cornea ulcus: Een zeldzame maar ernstige complicatie die kan resulteren in permanente visuele schade.
• Uveïtis: Ontsteking van de uvea, wat kan leiden tot pijn, roodheid en visuele problemen.
• Glaucoom: Verhoogde oogdruk kan optreden door secundaire ontstekingen of littekens, wat kan resulteren in schade aan de oogzenuw.
• Entropion: Een aandoening waarbij het ooglid naar binnen draait, wat verdere irritatie van het hoornvlies kan veroorzaken.

Preventie beschadiging aan ogen: Veiligheidsbril, zonnebril, voorzichtig met schoonmaakmiddelen

De patiënt moet altijd een veiligheidsbril dragen wanneer hij werkt met handgereedschap, elektrisch gereedschap of chemicaliën. Een goede veiligheidsbril is ook nuttig bij contactsporten of tijdens andere activiteiten waar de patiënt mogelijk een verwonding aan het oog oploopt. Een zonnebril met een goede UV-filter is van belang bij het beschermen van de ogen. Deze moet gedragen worden bij blootstelling aan zonlicht, ook in de winter. Verder moet de patiënt steeds voorzichtig zijn bij het gebruik van huishoudelijke schoonmaakmiddelen. Veel huishoudelijke producten bevatten sterke chemicaliën. Producten voor het reinigen van afvoeren en ovenschoonmaakmiddelen zijn uiterst gevaarlijk voor de ogen. Onzorgvuldig gebruik kan leiden tot ernstige schade of zelfs volledige blindheid.

Lees verder

• Oogkleuring met fluoresceïne bij hoornvliesletsels
• Hoornvlies: Aandoeningen en problemen met cornea in oog
• Hoornvliesdystrofie: Erfelijke hoornvliesafwijkingen
• Hoornvliestransplantatie in het oog
• Hoornvlieszweer (cornea ulcus): Oogaandoening