Atrofische rhinitis: Verschrompeling van slijmvlies van neus

Atrofische rhinitis is een aandoening van de neus waarbij een verdunning (atrofie) van het neusslijmvlies en het onderliggende bot optreedt. Dit resulteert in vergrote neusholtes, een verstopte neus, korstvorming en verlies van geur. Atrofische rhinitis komt vooral voor in ontwikkelingslanden en treft vaker jonge meisjes en vrouwen. De aandoening kan zowel medisch als chirurgisch worden behandeld.

• Synoniemen atrofische rhinitis
• Epidemiologie
• Oorzaken van atrofische rhinitis
• Chirurgie
• Erfelijkheid
• Hormonale factoren
• Infectie
• Voedingstekorten
• Symptomen: Verstopte neus en stinkende geur
• Neus
• Andere symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van atrofische rhinitis
• Medicamenteuze behandeling
• Chirurgische behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen atrofische rhinitis

Atrofische rhinitis wordt soms ook aangeduid als 'ozena', een term die verwijst naar de karakteristieke stinkende geur die bij de aandoening kan optreden.

Epidemiologie

Atrofische rhinitis komt wereldwijd voor, maar is met name prevalent in ontwikkelingslanden waar factoren zoals voedingstekorten en onhygiënische omstandigheden bijdragen aan de ziekte. De aandoening treft vaker vrouwen dan mannen, en jonge meisjes lijken vaker aangedaan te zijn dan volwassen vrouwen. In sommige gevallen kan de aandoening familiair voorkomen, wat suggereert dat genetische factoren een rol kunnen spelen.

Oorzaken van atrofische rhinitis

Chirurgie

Atrofische rhinitis kan ontstaan na chirurgische ingrepen aan de neus of sinussen, waarbij veel van de neusstructuren of het slijmvlies worden verwijderd. Ook radiotherapie aan de neus en sinussen kan leiden tot een progressieve atrofie van het neusweefsel, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van de aandoening.

Erfelijkheid

Er zijn aanwijzingen dat atrofische rhinitis familiair kan zijn. Als een ouder de aandoening heeft, is de kans groter dat een kind ook getroffen wordt. Deze erfelijke aanleg lijkt vaker voor te komen bij Aziaten, Latino's en Afro-Amerikanen.

Hormonale factoren

Hormonale veranderingen spelen een rol bij de ontwikkeling van atrofische rhinitis. Vrouwen, vooral tijdens de adolescentie, zwangerschap en menopauze, hebben een verhoogd risico op deze aandoening. De aandoening kan verergeren door hormonale schommelingen die de toestand van het neusslijmvlies beïnvloeden.

Infectie

Langdurige infecties met bepaalde bacteriën, zoals Klebsiella ozaena, Proteus vulgaris en Escherichia coli, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van atrofische rhinitis. Deze bacteriën kunnen aanwezig zijn in de neus van patiënten met de aandoening. Ook chronische sinusinfecties kunnen leiden tot atrofische veranderingen. Besmettelijke ziekten zoals tuberculose, lepra en syfilis kunnen in sommige gevallen de neusstructuren vernietigen en bijdragen aan de ontwikkeling van atrofische rhinitis.

Voedingstekorten

Voedingstekorten, met name bij arme en ondervoede patiënten, zijn sterk geassocieerd met atrofische rhinitis. Tekorten aan voedingsstoffen zoals vitamine A, vitamine D en ijzer kunnen bijdragen aan het ontstaan van deze aandoening. Vitamine- en ijzersupplementen kunnen helpen om de symptomen te verlichten en de gezondheid van het neusslijmvlies te verbeteren.

Symptomen: Verstopte neus en stinkende geur

Neus

Atrofische rhinitis kan leiden tot een droge neus, korstvorming en een vieze geur afkomstig van de neus. Meestal zijn beide neusgaten betrokken, en de korstjes kunnen zwart of donkergroen zijn. Veel patiënten ervaren een verlies van geur (anosmie) of een vermindering van de geur (hyposmie). De neus kan verstoppen, wat kan worden veroorzaakt door een overvloedige afscheiding of doordat de patiënt zich niet meer bewust is van de luchtstroom door de veranderingen in de neus. Bij sommige patiënten kan de verstopte neus subjectief zijn, omdat ze de luchtstroom mogelijk niet meer voelen door de atrofische veranderingen. De sterke, onaangename geur kan in tropische landen zelfs maden aantrekken, en patiënten kunnen deze geur soms zelf niet ruiken. Bloeden kan optreden wanneer de opgedroogde korstjes worden verwijderd. Verder kan een misvormde neus ontstaan door de atrofische veranderingen.

Andere symptomen

De ademhaling kan pijnlijk en moeilijk zijn bij patiënten met atrofische rhinitis. Bovendien komen infecties van de hogere luchtwegen vaker voor bij deze patiënten. De aandoening kan ook gepaard gaan met atrofische veranderingen in de keelholte of het strottenhoofd, wat kan leiden tot keelpijn, waterige ogen en hoofdpijn. Gehoorverlies kan optreden door een blokkering van de buis van Eustachius, wat kan leiden tot middenooreffusie. Keelpijn, waterige ogen en hoofdpijn zijn ook mogelijk door de atrofische veranderingen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De diagnose atrofische rhinitis wordt vaak gesteld op basis van de symptomen en klinisch onderzoek. Een endoscopisch onderzoek kan nuttig zijn om de ernst van de slijmvliesatrofie te beoordelen. In sommige gevallen kunnen aanvullende tests zoals microbiologische kweek of biopsie nodig zijn om andere aandoeningen uit te sluiten en de aanwezigheid van bacteriële infecties te bevestigen.

Differentiële diagnose

Atrofische rhinitis moet worden onderscheiden van andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen vertonen, zoals:

• chronische sinusitis
• sinuscarcinoom (een zeldzame vorm van kanker in de sinussen)
• sarcoïdose (een aandoening waarbij granulomen zich vormen in organen)
• allergische rhinitis (neusontsteking door allergieën)
• neuspoliepen (benige gezwellen in de neus)
• bacteriële sinusitis (infectie van de sinussen door bacteriën)
• vasomotorische rhinitis (neusontsteking zonder allergische oorzaak)

• Behandeling van atrofische rhinitis

• Medicamenteuze behandeling

• De behandeling van atrofische rhinitis omvat meestal het gebruik van medicijnen om de symptomen te verlichten en de aandoening te behandelen. Dit kan bestaan uit:
• Neusspoelingen: Het regelmatig spoelen van de neus met een fysiologische zoutoplossing kan helpen om korstjes te verwijderen en de neusholtes schoon te houden.
• Lokale antibiotica: Indien een bacteriële infectie wordt vastgesteld, kunnen lokale antibiotica nuttig zijn.
• Vitamine D2: Supplementen zoals vitamine D2 (Kemicetine) kunnen helpen bij het verbeteren van de toestand van het neusslijmvlies.



Chirurgische behandeling

In gevallen waar medicamenteuze behandeling niet effectief is, kunnen chirurgische ingrepen nodig zijn. Deze kunnen variëren van het corrigeren van neustrama's tot het verwijderen van beschadigd neusslijmvlies of het herstellen van neusstructuren.



Prognose

De prognose van atrofische rhinitis hangt af van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Met de juiste behandeling kunnen veel patiënten verlichting van symptomen ervaren en een verbeterde kwaliteit van leven bereiken. Soms kunnen er echter blijvende veranderingen in het neusslijmvlies optreden, wat kan leiden tot chronische symptomen.



Complicaties

Complicaties van atrofische rhinitis kunnen onder meer zijn:

• Secundaire infecties: Door korstvorming en een verzwakt neusslijmvlies kunnen secundaire bacteriële infecties optreden.
• Chronische sinusitis: De aandoening kan leiden tot chronische sinusitis door de aanhoudende veranderingen in de neusholtes.
• Misvormingen van de neus: Langdurige atrofie kan leiden tot structurele veranderingen en misvormingen van de neus.



Preventie

Hoewel het moeilijk kan zijn om atrofische rhinitis volledig te voorkomen, zijn er enkele maatregelen die kunnen helpen om het risico te verminderen:

• Vermijd onnodige neuschirurgie: Beperk chirurgische ingrepen aan de neus tot het noodzakelijke minimum en bespreek de risico's van slijmvliesverwijdering met de arts.
• Hygiëne en behandeling van infecties: Zorg voor een goede neus- en mondhygiëne en behandel infecties tijdig om complicaties te voorkomen.
• Voeding en supplementen: Zorg voor een dieet dat rijk is aan essentiële vitaminen en mineralen. Supplementen van vitamine A, D en ijzer kunnen nuttig zijn bij het voorkomen van voedingstekorten die bijdragen aan de aandoening.
• Regelmatige medische controle: Bij een familiegeschiedenis van atrofische rhinitis of symptomen van de aandoening, kan regelmatige medische controle helpen om de vroege tekenen van de ziekte te detecteren en te behandelen.



Lees verder

• Verstopte neus (nasale obstructie) door diverse aandoeningen
• Epistaxis (neusbloeding): Oorzaken & behandeling bloedneus
• Rhinitis en hooikoorts: Ontsteking van neusslijmvlies
• Niet-allergische rhinitis: Chronische symptomen aan neus