Bacteriële conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)

Conjunctivitis, de medische term voor een oogbindvliesontsteking, heeft chemische, traumatische, toxische, fungale (schimmel), virale, bacteriële of allergische oorzaken. Gemeenschappelijke kenmerken van alle soorten conjunctivitis omvatten pijn, roodheid en een oogafscheiding, terwijl de gezichtsscherpte meestal niet of slechts mild aangetast is. Bacteriële conjunctivitis komt in ongeveer 30% van de patiënten met conjunctivitis voor. De behandeling van de oogaandoening gebeurt door middel van antibiotica en/of zelfzorgmaatregelen, wat meestal uitstekende resultaten oplevert. Onbehandelde bacteriële conjunctivitis leidt evenwel in sommige situatie tot ernstige complicaties met het gezichtsvermogen.

• Oorzaken en risicofactoren bacteriële conjunctivitis
• Symptomen: Veel afscheiding uit de ogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via antibiotica of ondersteunend
• Complicaties
• Prognose oogbindvliesontsteking is uitstekend

Oorzaken en risicofactoren bacteriële conjunctivitis

Bacteriële conjunctivitis komt het meest voor bij personen zonder bijkomende gezondheidsproblemen. Risicofactoren zijn blootstelling aan geïnfecteerde patiënten, contact met gedeelde producten (zoals handdoeken of de deurklink), sinusitis, patiënten met een verzwakt immuunsysteem, een reeds aanwezige oogziekte, een trauma, een recente oogoperatie en blootstelling aan een SOA bij de geboorte. Ook contactlensdragers lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van bacteriële conjunctivitis, vooral wanneer ze bij het slapen de contactlenzen blijven dragen, een onjuiste contactlenshygiëne hanteren, de contactlenzen niet tijdig vervangen en/of de contactlenzen blootstellen aan water. Voorts dragen overvolle leefomstandigheden zoals in een basisschool of kazerne, eveneens bij aan het sneller ontwikkelen van bacteriële conjunctivitis.

Symptomen: Veel afscheiding uit de ogen

Acute conjunctivitis

Bacteriële conjunctivitis is altijd bilateraal (aan beide ogen aanwezig). Wanneer gonokokken (koffieboonvormige bacteriën) de oogontsteking veroorzaken, is in medische termen sprake van “conjunctivitis gonorrhoica”. De symptomen starten hierbij erg snel en de patiënt verliest overmatig veel afscheiding (slijm en soms etter) uit het rood uitziende oog. Deze is meestal dik maar kan dun zijn (waterige, tranende ogen). Daarnaast treedt bij deze oogontsteking een zwelling van zowel het oogbindvlies (chemosis, conjunctivaal oedeem) als van het ooglid op (gezwollen oogleden), waarbij een verschijning van wallen onder de ogen mogelijk is. Brandende pijn, jeukende ogen en lichtschuwheid (fotofobie) zijn andere typerende symptomen van de bacteriële oogontsteking. Bovendien lijden sommige patiënten aan een variabel gezichtsvermogen, of hebben ze een wazig gezichtsvermogen.

Subacute en chronische conjunctivitis

Minder acute of subacute purulente (etterende) conjunctivitis met matige afscheiding is toe te schrijven aan organismen zoals Haemophilus influenzae en Streptococcus pneumoniae. Bij chronische conjunctivitis treedt veelal een milde purulente afscheiding op in combinatie met minder ernstige ooggerelateerde symptomen. Gebruikelijke organismen hiervoor zijn de stafylokokkenbacterie Staphylococcus aureus en Moraxella lacunata.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoek

De oogarts vermoedt bij het oogonderzoek een bacteriële vorm van conjunctivitis wanneer dit gepaard gaat met een pusvormige afscheiding. De snelheid van de aanvang in combinatie met de ernst van de afscheiding is nuttig bij het bepalen van het onderliggende organisme. Bacteriële conjunctivitis brengt namelijk veelal veel meer slijm en etter met zich mee dan virale conjunctivitis. Tot slot bemerkt de oogarts gezwollen lymfeklieren vlak voor het oor.

Differentiële diagnose

Het is voor een arts soms verwarrend om een diagnose te plakken op de aanwezige symptomenreeks van de patiënt. Volgende aandoeningen vormen de differentiële diagnose voor bacteriële conjunctivitis:

• acute gesloten hoek glaucoom (een verhoogde oogboldruk resulteert mogelijk in schade aan de oogzenuw met een verlies van het gezichtsvermogen als gevolg)
• allergische conjunctivitis
• blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)
• chemische brandwonden
• droge ogen
• een plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker), conjunctivaal
• een subconjunctivaal hematoom (bloeding onder het oogbindvlies)
• episcleritis (ontsteking tussen oogbindvlies en harde oogrok)
• faryngoconjunctivale koorts
• iritis (ontsteking van de iritis die gepaard gaat met veel oogpijn en een overgevoeligheid voor licht)
• keratoconjunctivitis
• scleritis (ernstige oogontsteking van de harde oogrok)
• toxische en chemische conjunctivitis
• uveitis anterior (oogontsteking van straallichaam en iris), granulomateus
• virale conjunctivitis

Behandeling via antibiotica of ondersteunend

Acute bacteriële conjunctivitis

De behandeling van acute bacteriële conjunctivitis gebeurt door middel van een topisch (op de huid aangebracht) antibioticum (toegediend als oogdruppels of als een zalf). De oogdruppels gebruikt de patiënt met correcte oogdruppelrichtlijnen. Af en toe is een oraal (via de mond ingenomen) antibioticum vereist. De oogarts schrijft penicilline voor bij gonokokken conjunctivitis waardoor de patiënt tevens minder risico loopt op het ontwikkelen van een hoornvliesletsel als gevolg van de ontsteking van het oogbindvlies. Wel is een oogarts soms kritisch bij het voorschrijven van antibiotica, omdat de oogziekte veelal zelfbeperkend is waardoor de patiënt spontaan herstelt. Een antibioticum verkort hierbij de duur van de symptomen niet (altijd). Koele kompressen en kunsttranen zijn andere, ondersteunende behandelingen die ook de symptomen verlichten.

Subacute en chronische conjunctivitis

Subacute en chronische conjunctivitis behandelt de arts veelal wel met een topisch (lokaal) breedspectrumantibioticum zoals chlooramfenicol. Indien deze behandeling niet werkt, neemt de oogarts een uitstrijkje van de oogafscheiding om te onderzoeken wat de precieze oorzaak is van de oogirritatie. Soms hebben de symptomen van contactlensdragers met conjunctivitis bijvoorbeeld een allergische in plaats van een bacteriële oorzaak. Bij deze doelgroep is het tevens verstandig dat de patiënt tijdelijk geen contactlenzen draagt tijdens de behandeling met antibiotica.

Complicaties

Complicaties van bacteriële conjunctivitis variëren van mild tot ernstig. Hoornvliesirritatie zorgt mogelijk voor droge ogen, een hoornvlieszweer en/of symblefaron (vergroeiing tussen het slijmvlies van de oogleden en het slijmvlies van de oogbol) hetgeen resulteert in een (gedeeltelijk) verlies van het gezichtsvermogen. Deze complicaties treden veelal enkel op bij zeer ziekteverwekkende (pathogene) bacteriën zoals Chlamydia trachomatis of Neisseria gonorrhoeae.

Prognose oogbindvliesontsteking is uitstekend

De prognose van bacteriële conjunctivitis is uitstekend waarbij de meeste patiënten dankzij een antibioticakuur volledig herstellen binnen één à twee weken. Patiënten met geïsoleerde bacteriële conjunctivitis komen niet te overlijden, maar soms heeft een patiënt wel een onderliggende ziekte waarop de dood volgt. Sepsis (bloedvergiftiging) en meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek) veroorzaakt door N. gonorrhoeae zijn bijvoorbeeld levensbedreigende aandoeningen.

Lees verder

• Neonatale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking bij baby's
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Virale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking door virus
• Allergische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking): Soorten