Bacteriële conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)

Conjunctivitis, ook wel oogbindvliesontsteking genoemd, kan worden veroorzaakt door verschillende factoren zoals chemische, traumatische, toxische, fungale (schimmel), virale, bacteriële of allergische invloeden. Algemene symptomen van conjunctivitis zijn pijn, roodheid en afscheiding uit het oog, terwijl de gezichtsscherpte meestal nauwelijks of slechts mild wordt aangetast. Ongeveer 30% van de gevallen van conjunctivitis is bacterieel van aard. De behandeling omvat meestal antibiotica en/of zelfzorgmaatregelen, wat vaak leidt tot een goede uitkomst. Onbehandelde bacteriële conjunctivitis kan echter leiden tot ernstige complicaties voor het gezichtsvermogen.

• Oorzaken en risicofactoren bacteriële conjunctivitis
• Symptomen: Veel afscheiding uit de ogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via antibiotica of ondersteunend
• Prognose oogbindvliesontsteking is uitstekend
• Complicaties
• Preventie van bacteriële conjunctivitis

Oorzaken en risicofactoren bacteriële conjunctivitis

Bacteriële conjunctivitis komt vooral voor bij personen zonder bijkomende gezondheidsproblemen. Risicofactoren omvatten:

• Blootstelling aan geïnfecteerde personen
• Contact met gedeelde producten zoals handdoeken of deurklinken
• Sinusitis
• Een verzwakt immuunsysteem
• Een reeds bestaande oogziekte
• Trauma aan het oog
• Recente oogoperaties
• Blootstelling aan seksueel overdraagbare aandoeningen bij de geboorte
• Contactlensdragers, vooral bij nachtelijk gebruik, onjuiste contactlenshygiëne, onvoldoende vervangingen en contactlenzen blootstelling aan water
• Overvolle leefomstandigheden zoals in basisscholen of kazernes

Symptomen: Veel afscheiding uit de ogen

Acute conjunctivitis

Bacteriële conjunctivitis is vaak bilateraal (aan beide ogen aanwezig). Wanneer gonokokken (koffieboonvormige bacteriën) verantwoordelijk zijn voor de oogontsteking, spreekt men van “conjunctivitis gonorrhoica”. De symptomen beginnen vaak abrupt en de patiënt heeft overmatige afscheiding (slijm en soms etter) uit het rood uitziende oog. Deze afscheiding is meestal dik, maar kan ook dun zijn (waterig, tranende ogen). Er is vaak een zwelling van zowel het oogbindvlies (chemosis, conjunctivaal oedeem) als van het ooglid (gezwollen oogleden), waarbij ook wallen onder de ogen kunnen optreden. Brandende pijn, jeukende ogen en lichtschuwheid (fotofobie) zijn andere typische symptomen van bacteriële conjunctivitis. Sommige patiënten ervaren een variabel of wazig gezichtsvermogen.

Subacute en chronische conjunctivitis

Bij minder acute of subacute purulente (etterende) conjunctivitis, veroorzaakt door organismen zoals Haemophilus influenzae en Streptococcus pneumoniae, is de afscheiding vaak matiger. Chronische conjunctivitis gaat meestal gepaard met milde purulente afscheiding en minder ernstige ooggerelateerde symptomen. Veelvoorkomende organismen bij chronische conjunctivitis zijn stafylokokkenbacteriën zoals Staphylococcus aureus en Moraxella lacunata.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoek

De oogarts vermoedt bacteriële conjunctivitis op basis van de aanwezigheid van pusachtige afscheiding. De snelheid van het optreden en de ernst van de afscheiding helpen bij het identificeren van het onderliggende organisme. Bacteriële conjunctivitis produceert vaak veel meer slijm en etter dan virale conjunctivitis. Daarnaast kan de oogarts gezwollen lymfeklieren vlak voor het oor waarnemen.

Differentiële diagnose

De symptomen van conjunctivitis kunnen verwarrend zijn. De differentiële diagnose voor bacteriële conjunctivitis omvat:

• acute gesloten hoek glaucoom (een verhoogde oogboldruk resulteert mogelijk in schade aan de oogzenuw met een verlies van het gezichtsvermogen als gevolg) allergische conjunctivitis blefaritis (ontsteking van de ooglidranden) chemische brandwonden droge ogen een plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker), conjunctivaal een subconjunctivaal hematoom (bloeding onder het oogbindvlies) episcleritis (ontsteking tussen oogbindvlies en harde oogrok) faryngoconjunctivale koorts iritis (ontsteking van de iritis die gepaard gaat met veel oogpijn en een overgevoeligheid voor licht) keratoconjunctivitis scleritis (ernstige oogontsteking van de harde oogrok) toxische en chemische conjunctivitis uveitis anterior (oogontsteking van straallichaam en iris), granulomateus virale conjunctivitis

Behandeling via antibiotica of ondersteunend

Acute bacteriële conjunctivitis

De behandeling van acute bacteriële conjunctivitis gebeurt vaak met een topisch (op de huid aangebracht) antibioticum, toegediend als oogdruppels of zalf. De patiënt dient de oogdruppels te gebruiken volgens de correcte oogdruppelrichtlijnen. In sommige gevallen is een oraal antibioticum nodig. Bij gonokokkenconjunctivitis schrijft de oogarts penicilline voor, wat het risico op het ontwikkelen van een hoornvliesletsel door de ontsteking vermindert. Hoewel antibiotica vaak effectief zijn, kan een oogarts soms kritisch zijn bij het voorschrijven van antibiotica, omdat de aandoening vaak zelfbeperkend is en de symptomen mogelijk niet altijd worden verkort door een antibioticakuur. Koele kompressen en kunsttranen kunnen ook de symptomen verlichten.

Subacute en chronische conjunctivitis

Subacute en chronische conjunctivitis worden meestal behandeld met een topisch (lokaal) breedspectrumantibioticum zoals chlooramfenicol. Als deze behandeling niet effectief is, kan de oogarts een uitstrijkje van de oogafscheiding nemen om de exacte oorzaak van de oogirritatie te bepalen. Bij contactlensdragers met conjunctivitis kan het noodzakelijk zijn om de contactlenzen tijdelijk niet te dragen tijdens de antibioticabehandeling.

Prognose oogbindvliesontsteking is uitstekend

De prognose voor bacteriële conjunctivitis is over het algemeen uitstekend. De meeste patiënten herstellen volledig binnen één à twee weken met behulp van een antibioticabehandeling. Patiënten met geïsoleerde bacteriële conjunctivitis sterven niet, hoewel er soms een onderliggende ziekte kan zijn die ernstige gevolgen heeft. Sepsis (bloedvergiftiging) en meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek) veroorzaakt door N. gonorrhoeae zijn voorbeelden van levensbedreigende aandoeningen.

Complicaties

Complicaties van bacteriële conjunctivitis kunnen variëren van mild tot ernstig en omvatten:

• Hoornvliesirritatie: Dit kan leiden tot droge ogen, hoornvlieszweren en/of symblefaron (vergroeiing tussen het slijmvlies van de oogleden en het slijmvlies van de oogbol), wat kan resulteren in gedeeltelijk verlies van het gezichtsvermogen.
• Ernstige infecties: Bij sommige zeer pathogene bacteriën zoals Chlamydia trachomatis of Neisseria gonorrhoeae kunnen complicaties ernstiger zijn, met ernstige gevolgen voor het gezichtsvermogen.

Preventie van bacteriële conjunctivitis

Preventieve maatregelen kunnen helpen bij het verminderen van het risico op bacteriële conjunctivitis:

• Hygiëne: Regelmatig handen wassen en het vermijden van aanraking van de ogen met ongewassen handen helpt de verspreiding van bacteriën te voorkomen.
• Oogverzorging: Het vermijden van delen van persoonlijke items zoals handdoeken of kussens kan de kans op infectie verminderen.
• Contactlenszorg: Volg de richtlijnen voor het reinigen, vervangen en het dragen van contactlenzen om infecties te voorkomen.
• Vermijd contact met geïnfecteerde personen: Het vermijden van nauw contact met mensen die symptomen van conjunctivitis vertonen kan de verspreiding van de infectie helpen voorkomen.

Lees verder

• Neonatale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking bij baby's
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Virale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking door virus
• Allergische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking): Soorten