Chemische brandwonden: Behandeling van chemische verbranding

Chemische brandwonden ontstaan wanneer de huid of ogen in contact komen met corrosieve of irriterende stoffen zoals zuren, basen of oxidatiemiddelen. Deze brandwonden kunnen variëren van mild tot ernstig en zijn afhankelijk van de aard van het chemisch middel, de blootstellingsduur en de contactwijze. Ondanks dat sommige chemische brandwonden oppervlakkig lijken, kunnen ze diepere weefselschade veroorzaken. Het is cruciaal om onmiddellijk medische hulp te zoeken bij een chemische brandwond om verdere schade te voorkomen.

• Epidemiologie
• Incidentie en prevalentie
• Geografische verspreiding
• Mortaliteit en morbiditeit
• Mechanisme
• Chemische reacties en celbeschadiging
• Aard van de chemische stoffen
• Impact op weefsels en organen
• Oorzaken: Blootstelling aan irriterende middelen
• Blootstellingswijze van chemisch middel
• Risicofactoren van chemische brandwonden
• Risicogroepen
• Individuen in beroepsgroepen met hoge blootstelling
• Kinderen en ouderen
• Mensen met bestaande Huidziekten of verminderd immuunsysteem
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Roodheid, zwelling en pijn op de Huid
• Blaren of necrose van het Huidoppervlak
• Aantasting van ogen en luchtwegen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van brandwonden aan huid en ogen
• Herstel en littekens
• Langdurige gevolgen
• Mortaliteit en ziekenhuisopname
• Complicaties na contact met irriterende stoffen
• Preventie van chemische brandwonden
• Praktische tips voor het omgaan met chemische brandwonden
• Verleen onmiddellijk eerste hulp
• Zoek direct medische hulp
• Volg de aanwijzingen van zorgverleners op
• Gebruik een beschermend verband voor de wond
• Zorg voor voldoende hydratatie en voeding
• Let op tekenen van infectie
• Bescherm de huid na genezing
• Zorg voor mentale ondersteuning

Epidemiologie

Chemische brandwonden zijn verwondingen die optreden door contact met agressieve stoffen zoals zuren, logen of oplosmiddelen. Deze brandwonden kunnen variëren in ernst, afhankelijk van het type chemische stof, de concentratie en de duur van de blootstelling. Chemische brandwonden komen wereldwijd voor, met variërende incidentie afhankelijk van de regio en de mate van industriële activiteit.

Incidentie en prevalentie

De incidentie van chemische brandwonden verschilt wereldwijd, maar ze komen vaak voor in industriële omgevingen, laboratoria, en huishoudens. In sommige gevallen kunnen chemische brandwonden ook het gevolg zijn van huishoudelijke schoonmaakproducten of cosmetica. Er is een hogere incidentie van chemische brandwonden in landen met een hogere industriële productie en gebruik van agressieve chemicaliën.

Geografische verspreiding

In geïndustrialiseerde landen komt chemische brandwonden vaker voor door de hoge prevalentie van chemische stoffen in de industrie, landbouw en laboratoria. In ontwikkelingslanden komt het vaker voor door onjuiste opslag of gebruik van gevaarlijke chemicaliën, zoals pesticiden of schoonmaakmiddelen.

Mortaliteit en morbiditeit

De mortaliteit bij chemische brandwonden hangt af van de ernst van de verwondingen, de locatie van de brandwonden, en de snelheid van behandeling. Chemische brandwonden kunnen leiden tot langdurige littekens, invaliditeit of zelfs de dood in ernstige gevallen, vooral wanneer de ogen of de luchtwegen zijn aangetast. De morbiditeit is dus significant, maar met adequate zorg kan het herstel vaak goed verlopen.

Mechanisme

Chemische brandwonden ontstaan door de reactie tussen de huid en een chemische stof. De ernst van de brandwonden is afhankelijk van de aard van de chemische stof, de concentratie, en de blootstellingstijd. Deze verwondingen kunnen leiden tot cellulaire schade, necrose en ontsteking.

Chemische reacties en celbeschadiging

Wanneer een chemische stof in contact komt met de huid of slijmvliezen, kan deze een biochemische reactie veroorzaken die leidt tot beschadiging van de celmembranen en interne structuren. Zuren veroorzaken denaturatie van eiwitten, terwijl logen cellen oplossen door hun vetmembranen te verstoren.

Aard van de chemische stoffen

De ernst van de brandwonden varieert afhankelijk van de chemische stof. Zuren, zoals zwavelzuur of zoutzuur, veroorzaken vaak oppervlakkige verbrandingen door eiwitcoagulatie, terwijl logen, zoals natronloog, dieper in de huid doordringen en weefseloplossing veroorzaken.

Impact op weefsels en organen

Chemische stoffen kunnen niet alleen de huid beschadigen, maar ook onderliggende weefsels zoals spieren en botten. In sommige gevallen kunnen ze ook organen aantasten, bijvoorbeeld wanneer stoffen in contact komen met de ogen, luchtwegen of het spijsverteringsstelsel.

Oorzaken: Blootstelling aan irriterende middelen

Een chemische brandwond ontstaat door blootstelling aan stoffen die corrosief of irriterend zijn voor levende weefsels. Dit omvat sterke zuren, basen, oxidatiemiddelen en andere toxische stoffen zoals mosterdgas, lewisiet en arsine. De meest voorkomende chemische stoffen die brandwonden veroorzaken zijn:

• Zuren: zwavelzuur (H₂SO₄), zoutzuur (HCl), salpeterzuur (HNO₃)
• Basen: natriumhydroxide (NaOH), kaliumhydroxide (KOH)
• Oxidatiemiddelen: waterstofperoxide (H₂O₂), zilvernitraat (AgNO₃)
• Andere: kalk (CaO), fluorwaterstofzuur (HF)

Blootstellingswijze van chemisch middel

Chemische brandwonden ontstaan door direct contact met lichaamsoppervlakken. Dit kan gebeuren door:

• Directe aanraking van de huid of ogen met de chemische stof
• Inademing van dampen of nevelen van de chemische stof
• Inname van de chemische stof via de mond

De blootstelling kan vaak per ongeluk plaatsvinden tijdens huishoudelijke activiteiten, op het werk of op school, maar kan ook door opzettelijk handelen ontstaan.

Risicofactoren van chemische brandwonden

De risicofactoren voor chemische brandwonden omvatten:

• Onjuist gebruik of opslag van chemische stoffen in het huishouden of op het werk
• Werk in omgevingen met blootstelling aan grote hoeveelheden chemische stoffen, zoals de chemische industrie, landbouw, mijnbouw, farmaceutische sector en laboratoria
• Onvoldoende kennis van de veiligheidsmaatregelen bij het omgaan met gevaarlijke stoffen
• Onvoldoende persoonlijke beschermingsmiddelen zoals handschoenen, veiligheidsbrillen en ademhalingsbescherming

Risicogroepen

Er zijn specifieke groepen mensen die meer vatbaar zijn voor het oplopen van chemische brandwonden. Deze groepen hebben vaak een combinatie van beroepsmatige blootstelling, onderliggende gezondheidsomstandigheden of risicovol gedrag.

Individuen in beroepsgroepen met hoge blootstelling

Werknemers in de chemische industrie, landbouw, en laboratoria vormen een risicogroep vanwege hun frequente blootstelling aan schadelijke stoffen. Degenen die werken met krachtige schoonmaakmiddelen of pesticiden lopen meer risico.

Kinderen en ouderen

Kinderen kunnen gemakkelijker in contact komen met gevaarlijke huishoudchemicaliën, vooral in huizen waar de producten niet goed worden opgeslagen. Ouderen, die mogelijk verminderd zicht of mobiliteit hebben, kunnen ook moeilijker reageren in geval van een chemische brandwond.

Mensen met bestaande Huidziekten of verminderd immuunsysteem

Patiënten met bestaande huidaandoeningen (zoals eczeem of psoriasis) hebben een verhoogd risico op het oplopen van chemische brandwonden, omdat hun huidbarrière al verzwakt is. Mensen met een verzwakt immuunsysteem kunnen ook moeilijker herstellen van chemische brandwonden.

Symptomen

De symptomen van chemische brandwonden variëren afhankelijk van de aard van de chemische stof en de duur en manier van blootstelling. Algemene symptomen kunnen zijn:

• Huid: pijn, branderigheid, jeuk, roodheid, witte of gele verkleuring, zwarte verkleuring, blaren, en necrose (weefselafsterving)
• Ogen: jeuk, pijn, roodheid, tranen, visusstoornissen, mogelijk permanente schade aan het gezichtsvermogen
• Luchtwegen: ademhalingsproblemen, hoesten, kortademigheid, pijn op de borst, bloed ophoesten
• Algemeen: duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn, convulsies, zwakte, veranderingen in bloeddruk

Chemische brandwonden kunnen aanzienlijke weefselschade veroorzaken die niet altijd direct zichtbaar is. Sommige stoffen veroorzaken vertraagde effecten zoals ontsteking en verbranding uren na blootstelling.

Alarmsymptomen

Chemische brandwonden kunnen variëren van mild tot ernstig. Wanneer symptomen optreden, kunnen ze wijzen op de ernst van de verwondingen en het noodzakelijke behandelplan.

Roodheid, zwelling en pijn op de Huid

De meest voorkomende symptomen van chemische brandwonden zijn roodheid, zwelling en pijn op de getroffen huid. Dit kan vaak een eerste indicatie zijn van een oppervlakkige brandwond, maar bij dieper doordringende stoffen kan de pijn intenser zijn.

Blaren of necrose van het Huidoppervlak

In ernstigere gevallen kunnen blaren ontstaan als reactie op de chemische stof. De huid kan ook necrotisch worden, waarbij cellen sterven en de huid verliest zijn integriteit.

Aantasting van ogen en luchtwegen

Wanneer chemische stoffen in contact komen met de ogen of luchtwegen, kunnen symptomen zoals wazig zien, branderig gevoel, ademhalingsmoeilijkheden of hoesten optreden. Dit kan wijzen op een ernstige chemische brandwond die onmiddellijke medische aandacht vereist.

Diagnose en onderzoeken

Diagnose van chemische brandwonden omvat:

• Medische geschiedenis en blootstellingsinformatie: het is cruciaal dat de arts informatie ontvangt over de chemische stof, de concentratie, de hoeveelheid, de duur van de blootstelling en de wijze van blootstelling
• Lichamelijk onderzoek: beoordeling van de ernst van de brandwonden en de mate van weefselschade
• Laboratoriumtests: bloedonderzoek om systemische effecten te controleren, mogelijk urineonderzoek en testen van de chemische stof indien mogelijk
• Beeldvorming: indien nodig kunnen aanvullende beeldvormingstechnieken zoals echografie of MRI worden ingezet om diepere weefselschade te evalueren

Behandeling

De behandeling van chemische brandwonden omvat:

• Eerste hulp: onmiddellijk verwijderen van de patiënt uit de blootstellingsomgeving, verwijderen van verontreinigde kleding, en spoelen van het getroffen gebied met grote hoeveelheden water gedurende minstens twintig minuten
• Professionele medische zorg: bezoek aan de spoedeisende hulp, waar de behandeling kan omvatten:
• Beademingshulp indien nodig
• Chirurgisch debridement: verwijderen van vuil en dood weefsel
• Huidtransplantatie bij ernstige schade
• Intravenieuze vochttoediening om de bloeddruk en hartslag te stabiliseren
• Medicijnen: pijnstilling, antidotum indien beschikbaar, antibiotica bij infecties, en jeukverlichters
• Cosmetische en reconstructieve chirurgie indien nodig

Prognose van brandwonden aan huid en ogen

De prognose voor patiënten met chemische brandwonden hangt sterk af van de aard van de blootstelling, de ernst van de verwondingen, en de snelheid van medische interventie. Over het algemeen is de prognose goed als de verwondingen snel worden behandeld.

Herstel en littekens

Veel patiënten herstellen goed van chemische brandwonden, vooral als ze binnen de eerste uren na blootstelling adequate zorg krijgen. Littekens kunnen echter ontstaan, afhankelijk van de diepte van de brandwonden. In ernstige gevallen kan langdurige behandeling nodig zijn om littekens te verminderen.

Langdurige gevolgen

Bij ernstige chemische brandwonden kunnen patiënten last hebben van langdurige functionele beperkingen, vooral wanneer gewrichten, spieren of vitale organen zijn aangetast. Chronische pijn of infecties kunnen ook complicaties zijn bij ernstig beschadigde weefsels.

Mortaliteit en ziekenhuisopname

De mortaliteit bij chemische brandwonden is laag bij tijdige behandeling, maar ernstig letsel kan leiden tot ziekenhuisopname, intensieve zorg, en in sommige gevallen chirurgie om het beschadigde weefsel te herstellen of te verwijderen.

Complicaties na contact met irriterende stoffen

Mogelijke complicaties van chemische brandwonden omvatten:

• Blijvende problemen: zoals littekenvorming, huidmisvormingen, en functionele beperkingen
• Oogcomplicaties: zoals blindheid of ernstige visusstoornissen
• Infecties: door open wonden of verzwakte huidbarrières
• Psychologische effecten: zoals depressie, angst, flashbacks en nachtmerries
• Systemische complicaties: zoals ernstige cardiovasculaire of respiratoire problemen

In ernstige gevallen kunnen chemische brandwonden leiden tot overlijden, vooral als ze gepaard gaan met inname van de chemische stof of uitgebreide weefselschade.

Preventie van chemische brandwonden

Om het risico op chemische brandwonden te verkleinen:

• Bewaar chemische stoffen veilig afgesloten en buiten het bereik van kinderen
• Volg altijd de veiligheidsinstructies en etiketten bij het gebruik van chemische producten
• Zorg voor goede ventilatie in ruimtes waar chemische stoffen worden gebruikt
• Meng geen chemicaliën zonder de juiste kennis en voorzorgsmaatregelen
• Eet en drink niet in de buurt van chemicaliën
• Draag altijd geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals handschoenen, veiligheidsbrillen en ademhalingsmaskers bij het werken met chemische stoffen

Praktische tips voor het omgaan met chemische brandwonden

Verleen onmiddellijk eerste hulp

Bij chemische brandwonden is het van cruciaal belang om direct te handelen. Verwijder de persoon uit de blootstellingsomgeving en zorg ervoor dat je de huid snel spoelt met veel water gedurende ten minste 10 tot 20 minuten. Dit helpt om de chemische stof van de huid te verwijderen en verdere schade te voorkomen. Gebruik geen zeep, alcohol of andere chemicaliën om de brandwond te reinigen, omdat dit de schade kan verergeren.

Zoek direct medische hulp

Zelfs na het spoelen van de huid met water, is het essentieel om medische hulp in te schakelen. Chemische brandwonden kunnen ernstig zijn en de schade kan diep gaan, zelfs als het er in eerste instantie niet ernstig uitziet. Neem contact op met je huisarts, ga naar de spoedeisende hulp of bel de alarmdiensten om zo snel mogelijk professionele zorg te ontvangen. Het is belangrijk om de chemische stof te identificeren en dit mee te nemen naar de arts, zodat de juiste behandeling kan worden toegepast.

Volg de aanwijzingen van zorgverleners op

De arts kan bepaalde behandelingen voorschrijven afhankelijk van de ernst van de brandwond en het type chemische stof dat betrokken is. Dit kan onder andere het gebruik van speciale medicatie voor pijnverlichting, antibiotische zalf of speciale verbanden voor chemische brandwonden zijn. Volg de aanwijzingen van de arts zorgvuldig op, en zorg ervoor dat je eventuele controleafspraken niet mist voor een goede genezing.

Gebruik een beschermend verband voor de wond

Na de behandeling door een zorgverlener, kan het nodig zijn om de brandwond te bedekken met een steriel verband. Dit voorkomt infecties en beschermt de wond tegen verdere schade of blootstelling aan schadelijke stoffen. Zorg ervoor dat het verband regelmatig wordt gecontroleerd en vervangen zoals aangegeven door de arts. Het gebruik van beschermende verbanden kan ook helpen om de genezing te versnellen en het risico op littekens te verminderen.

Zorg voor voldoende hydratatie en voeding

Bij brandwonden is het belangrijk om goed voor je lichaam te zorgen, aangezien het genezingsproces veel energie vergt. Drink voldoende water om gehydrateerd te blijven en eet een evenwichtig voedingspatroon om het herstel te bevorderen. Voedingsmiddelen rijk aan vitamines en mineralen, zoals vitamine C en zink, kunnen bijdragen aan het herstel van de huid.

Let op tekenen van infectie

Chemische brandwonden kunnen het risico op infectie verhogen. Let goed op tekenen van infectie, zoals roodheid, zwelling, pusvorming, of koorts. Als je een van deze symptomen opmerkt, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Het tijdig behandelen van infecties is essentieel om complicaties te voorkomen en het genezingsproces te versnellen.

Bescherm de huid na genezing

Na het genezingsproces kan de huid op de plek van de brandwond kwetsbaar blijven voor zonnestraling en andere invloeden. Het is belangrijk om de huid goed te beschermen door zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor te gebruiken en de huid te bedekken bij blootstelling aan de zon. Dit helpt om littekens te voorkomen en de gezondheid van de huid te ondersteunen.

Zorg voor mentale ondersteuning

Chemische brandwonden kunnen niet alleen fysieke schade aanrichten, maar kunnen ook mentaal zwaar zijn, vooral als het gaat om het herstel van littekens. Het kan nuttig zijn om met een therapeut te praten over eventuele emotionele of psychologische zorgen die je hebt. Dit kan helpen bij het verwerken van de ervaring en het omgaan met eventuele veranderingen in je zelfbeeld of angstgevoelens.

Lees verder

• EHBO bij brandwonden: Koelen met water
• EHBO en medische hulp bij letsels aan het oog (oogletsels)
• Thermische brandwonden: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Inademingsletsels: Inademing van giftige stoffen
• Wrijvingsbrandwonden op de huid door wrijving en warmte