Thermische brandwonden: Oorzaken, symptomen en behandeling

Thermische brandwonden zijn veelvoorkomende huidletsels die ontstaan door blootstelling aan overmatige hitte, bevriezing of chemische stoffen. Hoewel de meeste brandwonden mild zijn (eerste graad) en alleen milde symptomen zoals pijn en roodheid van de huid veroorzaken, kunnen ernstigere brandwonden optreden, wat leidt tot verandering in de huidskleur, ernstigere pijn of juist geen pijn, en andere symptomen. Tweede- en derdegraads brandwonden vereisen uitgebreide medische behandeling. De vooruitzichten zijn afhankelijk van de ernst en het type van de brandwond. De meeste brandwonden zijn te voorkomen.

• Oorzaken en soorten van thermische verbranding
• Bevriezing
• Chemische stoffen
• Hitte
• Symptomen: Pijn (of niet) en veranderingen aan de huid
• Ernst van schade aan de huid
• Huiddikte
• Weerstand
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huidletsels
• Eerste hulp
• Ondersteunende zorgen
• Prognose van brandwonden door hitte, bevriezing en chemische vloeistoffen
• Complicaties van thermische brandwonden
• Preventie

Oorzaken en soorten van thermische verbranding

Bevriezing

Wanneer een deel van de huid bevroren raakt en hierdoor huidschade ontstaat, is er sprake van een thermische brandwond.

Chemische stoffen

Door blootstelling aan chemische vloeistoffen kan een patiënt thermische brandwonden oplopen.

Hitte

Blootstelling aan hitte is een vaak voorkomende oorzaak van thermische verbranding. Contact met vuur, een heet voorwerp of een hete vloeistof kan dit soort brandwonden veroorzaken. Enkele voorbeelden van thermische brandwonden zijn:

• een hete kookpan, ovenschotel, strijkijzer of een ander heet voorwerp
• een te hoge watertemperatuur (baden en douches)
• hete vloeistoffen
• spatten van hete bakolie
• stoom van kokend water of verwarmd voedsel
• vlammen

Symptomen: Pijn (of niet) en veranderingen aan de huid

De meeste patiënten met thermische verbranding hebben een eerstegraads brandwond die alleen de opperhuid (buitenste huidlaag) treft. Dit gaat gepaard met pijn, warmte, roodheid en gevoeligheid van de huid.

Tweede- en derdegraads brandwonden hebben een variabele klinische presentatie. Meestal gaat dit letsel gepaard met pijn, roodheid, blaarvorming, vocht dat uit de wonde lekt, gevoeligheid en verbleking bij aanraking. Derdegraads brandwonden veroorzaken weinig of geen pijn. Ze hebben een wit, bruin of verkoold uiterlijk. Verder voelen ze stevig en leerachtig aan bij aanraking en verbleken niet.

Ernst van schade aan de huid

Huiddikte

Bij een dunne huid zijn vaker diepe thermische brandwonden aanwezig. Een dunne huid verbrandt namelijk sneller dan een dikke huid omdat er minder huid verbrand moet worden voordat de wonde diep wordt. De dikte van de huid varieert door het hele lichaam, van 0,5 mm op de oogleden tot 6 mm op de voetzolen. Ouderen hebben doorgaans een dunnere huid dan jongere mensen.

Weerstand

Sommige patiënten zijn beter bestand tegen brandwonden, waardoor een hogere temperatuur en een langere blootstelling nodig zijn om vergelijkbare brandwonden te veroorzaken dan bij patiënten die minder resistent zijn.

Diagnose en onderzoeken

Tijdens het lichamelijk onderzoek beoordeelt de arts eerst de luchtwegen en ademhaling. Hij kijkt eveneens naar de locatie, de diepte en de omvang van de brandwonden.

Behandeling van huidletsels

Eerste hulp

Eerste hulp bij thermische verbranding is cruciaal om de ernst van de huidschade en de mogelijke complicaties te beperken. Vooreerst moet het brandproces gestopt worden; de bron van de brandwond moet onmiddellijk worden verwijderd, of anders moet de patiënt uit de bron worden gehaald. Als de patiënt in brand staat, moet deze zich laten vallen en rollen op de grond, of het vuur blussen door zich te bedekken met een zwaar deken, kleed of zware jas. Verder moeten brandende kleding en sieraden worden verwijderd. Verbrande kleding die aan de huid vastkleeft, mag echter niet worden verwijderd. Direct na het letsel moet de brandwond worden afgekoeld met koud stromend water. Voorzichtigheid is geboden bij uitgebreide koeling, omdat dit mogelijk kan leiden tot onderkoeling. Verder moet de brandwond steriel afgedekt worden.

Ondersteunende zorgen

Mild
Pijnstillende en ontstekingsremmende medicatie zoals paracetamol of ibuprofen verlichten de pijn en ontsteking. Daarnaast is een lokale verzorging van de thermische brandwond nodig (nat en koel kompres aanbrengen).

Ernstig
Patiënten met ernstige brandwonden krijgen meestal een uitgebreide behandeling:

• een bloedtransfusie
• een huidtransplantatie
• een intraveneuze vochttoediening (via een ader toegediend vocht)
• een tetanusvaccin
• een uitgebreide wondreiniging en wondverzorging
• medicatie: antibiotica en eventuele andere pijnstillers/ontstekingsremmers
• zorg voor de luchtwegen

Indien nodig is een behandeling in een gespecialiseerd brandwondencentrum noodzakelijk.

Prognose van brandwonden door hitte, bevriezing en chemische vloeistoffen

De prognose van thermische verbranding is afhankelijk van het type en de mate van verbranding. Patiënten met eerstegraads brandwonden hebben een uitstekende prognose, maar patiënten met tweedegraads en derdegraads brandwonden hebben redelijke tot slechtere vooruitzichten. De risico's van overlijden door thermische brandwonden zijn groter voor zestigplussers, brandwonden die meer dan 40% van het lichaam bedekken en patiënten met inademingsletsel.

Complicaties van thermische brandwonden

Complicaties kunnen optreden als gevolg van de mate van schade en de behandeling van de brandwonden. Mogelijke complicaties zijn:

• infecties van de brandwond
• sepsis (bloedvergiftiging)
• longontsteking
• contracturen (samentrekking van de huid en onderliggende weefsels)
• littekens
• psychologische effecten (zoals posttraumatische stressstoornis)

Preventie

Kinderen moeten geïnformeerd worden over het risico van (thermische) brandwonden. Ontvlambare objecten zoals lucifers moeten buiten het bereik van kinderen worden gehouden en er mag niets met vlammen onbeheerd achterblijven. De watertemperatuur mag niet te hoog worden ingesteld bij het nemen van een bad of het wassen van de handen. Warme gerechten, drankjes en strijkijzers moeten uit de buurt van de rand van het aanrecht en de tafel worden gehouden. Ovenwanten en pannenlappen kunnen brandwonden helpen voorkomen bij het vastnemen van hete schotels.

Lees verder

• EHBO bij brandwonden: Koelen met water
• Chemische brandwonden: Behandeling van chemische verbranding
• Wrijvingsbrandwonden op de huid door wrijving en warmte