Brandwonden: verschillende gradaties en behandeling

Brandwonden ... het overkomt ons allemaal wel een keer. Hoe vaak verbrand je jezelf niet bij het koken? Een pot thee of koffie? De meeste brandwonden zijn doorgaans niet zo erg, maar wat als het dieper gaat? Brandwonden worden ingedeeld in verschillende gradaties. In de gezondheidszorg gaat men tot drie gradaties: eerstegraads brandwonden, tweedegraads brandwonden en derdegraads brandwonden. De behandeling hangt af van de ernst van de brandwonden en bij oppervlakkige brandwonden is een ziekenhuisopname vaak niet nodig.

Eerstegraads brandwonden

De opperhuid is beschadigd en de wonde ziet er droog en rood uit. Ze is erg pijnlijk omdat de zenuwuiteinden in de huid, nog intact zijn en dus de beschadiging kunnen waarnemen. Doorgaans geneest dit soort wonden na 5 tot 7 dagen zonder littekenvorming.
Er is geen chirurgische ingreep voor nodig en de wonde geneest spontaan.

Een voorbeeld van een eerstegraads brandwonde is verbranding door de zon. De huid ziet er dan erg rood uit en is pijnlijk.
Vanzelfsprekend moet de zon voorlopig gemeden worden en insmeren met een aftersun kan verlichting brengen.

Tweedegraads brandwonden

Tweedegraads brandwonden kunnen in twee gradaties onder verdeeld worden: oppervlakkige tweedegraads brandwonden en diepe tweedegraads brandwonden. Een klassiek voorbeeld van een tweedegraads brandwonde is het in contact komen met hete voorwerpen. Afkoeling is hier de boodschap! Hiervoor hanteert men best de 20 - 20 - 20 regel: 20 minuten onder stromend water van 20° op 20 centimeter afstand van de wonde.

Oppervlakkige tweedegraads brandwonden

Zowel de opperhuid als een deel van de lederhuid zijn beschadigd maar de zenuwuiteinden zijn nog intact waardoor de brandwonde zeer pijnlijk is. De zenuwuiteinden zijn in deze graad onbedekt. Er kan blaarvorming optreden waar na het openprikken van de blaar, een droge en rode plek te zien is. De kans op infectie is bij deze gradatie wel groter en moet dus goed opgevolgd worden. Mits een goede opvolging kan deze wonde spontaan genezen na twee weken. De huid is nog elastisch en er is en goede capillaire refill aanwezig.

Diepe tweedegraads brandwonden

Zowel de opperhuid als een groot deel van de lederhuid zijn verbrand. Door de beschadiging van de zenuwuiteinden is er geen pijngewaarwording van de brandwonde. De huid ziet er dof of glanzend wit uit. Bij deze wonden is er vaak chirurgische ingreep nodig. Het genezingsproces vergt ongeveer vier weken waardoor er kans ontstaat op hypertrofie van de huid.

Derdegraads brandwonden

Er is een totale vernietiging van de huid. Soms komt het onderliggend bot, spier of ander weefsel bloot te liggen. Het genezingsproces gebeurt vanuit de wondranden als deze niet te groot zijn. Dit verhoogt de genezingsduur en het risico op infectie. Een derdegraads brandwonde komt meestal samen met eerste - en tweedegraads brandwonden voor op andere plekken van het lichaam. De huid ziet er perkamentachtig en bruin uit. Deze brandwonden zijn pijnloos omdat de zenuwuiteinden volledig vernietigd zijn. Een chirurgische ingreep is hier noodzakelijk om het dood weefsel weg te halen.

Een voorbeeld van een derdegraads brandwonden zijn contacten met vuur en kokende vloeistoffen. Hoe hoger de viscositeit van de vloeistof, hoe dieper de verbranding.

Behandeling van een brandwonde

Bij elk brandwonde geldt steeds: eerst water, de rest komt later! Probeer het slachtoffer zo snel mogelijk te koelen voor maximale pijnbestrijding. Dit kan met zacht stromend water op een temperatuur van 15 à 20 graden gedurende 20 minuten. Let hier steeds bij op voor onderkoeling! Probeer eventuele vastgekleefde kleding niet zelf te verwijderen aangezien je hiermee meer schade kan aanrichten.

Bij een oppervlakkige brandwonde zoals door de zon kan men eenvoudig thuis zelf koelen en een hydraterende crème aanbrengen die de huid eveneens afkoelt. Dit is het beste een aftersun die in de apotheek of supermarkt gekocht kan worden. Herhaal dit indien nodig en vermijd voorlopig de zon. Indien de brandwonden ernstiger zijn is professionele hulp aangewezen. Dit kan in een gespecialiseerd brandwondencentrum indien een opname noodzakelijk is.

Er zijn talloze zalven en verbanden op de markt gebracht die gebruikt kunnen worden voor de behandeling van brandwonden. De behandeling wordt bepaald door de arts maar over het algemeen geldt:

• De wonde dient steeds op voorhand goed gereinigd en ontsmet te worden.
• De zalf zorgt voor een goed wondmilieu: het houdt de wonde vochtig maar zorgt ervoor dat de wondranden niet doorweekt raken (maceratie).
• Sommige ontsmettingsmiddelen en zalven kunnen niet met elkaar gecombineerd worden aangezien deze elkaar kunnen tegenwerken.
• Het verband mag niet in de wonde kleven en eenvoudig te verwijderen zijn zonder te veel pijn.
• Het verband zorgt voor een goede resorptie van het wondvocht zonder dat het doorweekt raakt.
• Het verband sluit goed aan op de wonde en omliggende huid zonder dat het te veel vastkleeft of los komt. Indien het verband los komt moet het opnieuw vervangen worden om een infectie zoveel mogelijk te vermijden. Verbanden die vaak loskomen zorgen ook voor een hogere kostenpost voor de patiënt en zijn eveneens een voedingsbron voor bacteriën.
• De keuze van wondmaterialen hangt eveneens af van de voorkeur van arts en de beschikbaarheid van de middelen alsook het kostenplaatje.

Donorhuid

Indien de huid zo ernstig verbrand is dat een chirurgische ingreep noodzakelijk is, kan men gebruik maken van donorhuid. De donorhuid kan van de patiënt zelf zijn of van een overleden persoon. In tegenstelling tot organen is een donorhuid slechts tijdelijk. De donorhuid werkt als een verband om de genezing te bevorderen en houdt infecties tegen. Na een tijd wordt de donorhuid verwijderd en daaronder bevindt zich de genezen brandwonde.

Zodra de brandwonde genezen is, wordt er aangeraden om het goed in te blijven smeren met hydraterende crème voor een goede littekenheling. Het wordt aanbevolen om het komende jaar met de brandwonde niet in de zon te komen aangezien de huid kwetsbaar is. Het gebeurt dat een (pas genezen) brandwonde jeukt. Indien de jeuk te erg wordt kan de arts medicatie voorschrijven.

Een brandwonde kan niet alleen fysiek veel ongemak met zich meebrengen maar ook psychisch kan het een zware impact hebben. Vooral bij brandwonden die door de buitenwereld te zien zijn, kunnen mensen het erg moeilijk hebben om het te aanvaarden.