Chemosis: Zwelling van de conjunctiva (oogbindvlies)

Chemosis is een ernstige oogontsteking die het gevolg is van irritatie van de ogen. De aandoening ontstaat wanneer de bekleding van de oogleden en het oogbindvlies (conjunctiva) zwelt. Deze aandoening is meestal gerelateerd aan allergieën, maar ook een virale of bacteriële infectie of andere factoren leiden tot chemosis. Het oogbindvlies heeft een gelatineachtig uiterlijk. De patiënt krijgt hierdoor ook problemen met het gezichtsvermogen. De behandeling bestaat uit enkele zelfzorgmaatregelen en medicatie. Soms is chemosis het gevolg van een ernstige allergische reactie. Dit is een medische noodsituatie aangezien de symptomen levensbedreigend zijn. De prognose is veelal goed als de oogarts een effectieve behandeling toepast bij de onderliggende aandoening van chemosis.

• Oorzaken van chemosis: Allergieën en ooginfecties
• Allergieën
• Angio-oedeem
• Ooginfecties
• Andere ooggerelateerde factoren
• Andere aandoeningen
• Symptomen: Zwelling van oogbindvlies (conjunctiva)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose

Oorzaken van chemosis: Allergieën en ooginfecties

De primaire oorzaak van de ernstige oogontsteking is irritatie. Diverse mogelijke factoren leiden tot oogirritatie.

Allergieën

Allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) spelen een rol bij irritatie van de ogen en chemosis. Seizoensgebonden allergieën of allergische reacties op huisdieren zijn de belangrijkste boosdoeners. Huidschilfers van dieren (bijvoorbeeld huidschilfers van honden) en pollen resulteren in waterige ogen en/of rode ogen. Deze aandoening heet allergische conjunctivitis. Door allergieën is zowel conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) als chemosis mogelijk.

Angio-oedeem

Chemosis van de conjunctiva (oogbindvlies) gaat soms ook gepaard met angio-oedeem. Bij angio-oedeem, een vorm van een allergische reactie, ontstaan herhalende aanvallen van voorbijgaand jeukend oedeem van de huid en/of slijmvliezen. In tegenstelling tot netelroos (huidziekte met jeukende bultjes op het huidoppervlak), treedt de zwelling van angio-oedeem op onder de huid.

Ooginfecties

Ooginfecties, zoals virale of bacteriële conjunctivitis of mucormycose, een agressieve schimmelinfectie die mogelijk ook de ogen treft, leiden eveneens tot chemosis bij sommige patiënten.

Andere ooggerelateerde factoren

Chemosis is tevens mogelijk na cataractchirurgie. Andere oogaandoeningen die chemosis tot gevolg hebben zijn de oogaandoening van Graves waarbij sprake is van een te snel werkende schildklier hyperthyreoïdie), acuut glaucoom, panoftalmitis, orbitale cellulitis, gonorroe conjunctivitis (ooginfectie overgedragen via geslachtsgemeenschap), dacryocystitis (traanzakontsteking) en een rhabdomyosarcoom van de oogkas. Het te vaak of te hard wrijven in de ogen resulteert tot slot mogelijk ook in chemosis.

Andere aandoeningen

Daarnaast zorgt een obstructie (verstopping) van de bovenste vena cava (holle ader) wat gepaard gaat met een zwelling in het gezicht soms ook voor chemosis. Nog andere mogelijke oorzaken omvatten een trombose van de holle sinus (sinustrombose), een carotis-caverneuze fistel, clusterhoofdpijn (plotse, eenzijdige en pijnlijke hoofdpijn), trichinellose (worminfectie met symptomen aan maag, darmen en spieren), systemische lupus erythematosus en urticaria (netelroos).

Symptomen: Zwelling van oogbindvlies (conjunctiva)

Sommige patiënten hebben enkel de ontstekingsverschijnselen en geen andere symptomen. Bijkomende symptomen omvatten:

• dubbelzien (medische term: diplopie)
• een gelatineachtig uiterlijk van het oogbindvlies
• een grote blaar (op het oogbindvlies)
• een onvermogen om de ogen volledig te sluiten door de zwelling van de oogleden
• een oogbindvliesontsteking
• een verplaatsing van de oogbol als gevolg van de ontsteking
• een verminderde gezichtsscherpte (wazig gezichtsvermogen)
• jeuk
• overmatig tranen
• waterige ogen

Bij een ernstige allergische reactie is medische professionele zorg onmiddellijk vereist. Hierbij heeft de patiënt een verhoogde hartslag (tachycardie), een piepende ademhaling en de een gezwollen keel, waardoor ademhalingsmoeilijkheden ontstaan.

Diagnose en onderzoeken

Vooreerst geeft de patiënt informatie mee aan de oogarts betreffende zijn klachten en mogelijke allergieën. De oogarts diagnosticeert vervolgens deze oogaandoening via een uitgebreid oogonderzoek. Bij vermoeden van een tumor voert de oogarts een biopsie uit.

Behandeling

De onderliggende oorzaak van chemosis is de belangrijkste behandelingsvorm. Dit gebeurt via zelfzorgmaatregelen en via professionele medische zorg.

Zelfzorg

Koele kompressen zijn aanbevolen om pijn en ontsteking te verlichten. Verder draagt de patiënt best geen contactlenzen tijdens de behandeling om verdere irritatie te voorkomen. Bovendien blijft de patiënt zo veel mogelijk weg van bekende allergenen, zoals pollen, huidschilfers van huisdieren en rook.

Professionele medische zorg

De arts mindert de zwelling door middel van ontstekingsremmende medicatie. Ook kunsttranen verlichten de symptomen. Antihistaminica zijn medicijnen die de arts voorschrijft bij allergieën. Bij bacteriële conjunctivitis zet de arts antibiotische zalf of oogdruppels in, die de patiënt gebruikt via correcte oogdruppelrichtlijnen.

Prognose

De vooruitzichten zijn afhankelijk van de oorzaak en de ernst van chemosis. Als de arts de onderliggende oorzaak behandelt, herstelt de patiënt veelal volledig.

Lees verder

• Oogaandoeningen: Bekende, onbekende en zeldzame oogaandoeningen (special)
• Oogontsteking: Oorzaken en symptomen van ontstoken ogen
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen
• Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tips
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Oogbindvlies (conjunctiva): Aandoeningen aan bindvlies oog