Chemosis: Zwelling van de conjunctiva (oogbindvlies)

Chemosis is een ernstige oogontsteking die ontstaat door irritatie van de ogen. De aandoening treedt op wanneer de bekleding van de oogleden en het oogbindvlies (conjunctiva) zwelt. Chemosis wordt meestal veroorzaakt door allergieën, maar kan ook ontstaan door virale of bacteriële infecties, of andere factoren. Het oogbindvlies krijgt hierdoor een gelatineachtig uiterlijk en de patiënt kan problemen ondervinden met het gezichtsvermogen. De behandeling omvat zowel zelfzorgmaatregelen als medicatie. Soms is chemosis het gevolg van een ernstige allergische reactie, wat een medische noodsituatie vormt omdat de symptomen levensbedreigend kunnen zijn. De prognose is doorgaans goed als de oogarts een effectieve behandeling toepast gericht op de onderliggende oorzaak van chemosis.

• Oorzaken van chemosis: Allergieën en ooginfecties
• Allergieën
• Angio-oedeem
• Ooginfecties
• Andere ooggerelateerde factoren
• Andere aandoeningen
• Symptomen: Zwelling van het oogbindvlies (conjunctiva)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose

Oorzaken van chemosis: Allergieën en ooginfecties

De primaire oorzaak van de ernstige oogontsteking is irritatie. Diverse mogelijke factoren kunnen oogirritatie veroorzaken.

Allergieën

Allergieën (allergische reacties door contact met uitlokkende stoffen) spelen een rol bij irritatie van de ogen en chemosis. Seizoensgebonden allergieën of allergische reacties op huisdieren zijn belangrijke oorzaken. Huidschilfers van dieren (bijvoorbeeld huidschilfers van honden) en pollen kunnen waterige ogen en/of rode ogen veroorzaken. Deze aandoening staat bekend als allergische conjunctivitis. Allergieën kunnen zowel conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) als chemosis veroorzaken.

Angio-oedeem

Chemosis van de conjunctiva (oogbindvlies) kan soms gepaard gaan met angio-oedeem. Bij angio-oedeem, een vorm van allergische reactie, ontstaan herhalende aanvallen van voorbijgaand jeukend oedeem van de huid en/of slijmvliezen. In tegenstelling tot netelroos (huidziekte met jeukende bultjes op het huidoppervlak), treedt de zwelling bij angio-oedeem op onder de huid.

Ooginfecties

Ooginfecties, zoals virale of bacteriële conjunctivitis of mucormycose (een agressieve schimmelinfectie die ook de ogen kan treffen), kunnen eveneens chemosis veroorzaken bij sommige patiënten.

Andere ooggerelateerde factoren

Chemosis kan ook optreden na cataractchirurgie. Andere oogaandoeningen die chemosis kunnen veroorzaken zijn de oogaandoening van Graves (bij een te snel werkende schildklier, hyperthyreoïdie), acuut glaucoom, panoftalmitis, orbitale cellulitis, gonorroe conjunctivitis (ooginfectie overgedragen via geslachtsgemeenschap), dacryocystitis (traanzakontsteking) en een rhabdomyosarcoom van de oogkas. Het te vaak of te hard wrijven in de ogen kan ook chemosis veroorzaken.

Andere aandoeningen

Een obstructie (verstopping) van de bovenste vena cava (holle ader), wat kan leiden tot zwelling in het gezicht, kan soms ook chemosis veroorzaken. Andere mogelijke oorzaken zijn onder andere een trombose van de holle sinus (sinustrombose), een carotis-caverneuze fistel, clusterhoofdpijn (plotse, eenzijdige en pijnlijke hoofdpijn), trichinellose (worminfectie met symptomen in maag, darmen en spieren), systemische lupus erythematosus en urticaria (netelroos).

Symptomen: Zwelling van het oogbindvlies (conjunctiva)

Sommige patiënten ervaren alleen ontstekingsverschijnselen zonder andere symptomen. Bijkomende symptomen kunnen zijn:

• dubbelzien (medische term: diplopie)
• een gelatineachtig uiterlijk van het oogbindvlies
• een grote blaar op het oogbindvlies
• een onvermogen om de ogen volledig te sluiten door de zwelling van de oogleden
• een oogbindvliesontsteking
• een verplaatsing van de oogbol als gevolg van de ontsteking
• een verminderde gezichtsscherpte (wazig gezichtsvermogen)
• jeuk
• overmatig tranen
• waterige ogen

Bij een ernstige allergische reactie is onmiddellijke medische zorg vereist. Hierbij kan de patiënt een verhoogde hartslag (tachycardie), een piepende ademhaling en een gezwollen keel ervaren, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen.

Diagnose en onderzoeken

Allereerst verstrekt de patiënt informatie aan de oogarts over zijn klachten en mogelijke allergieën. De oogarts diagnosticeert de aandoening vervolgens via een uitgebreid oogonderzoek. Bij vermoeden van een tumor kan de oogarts een biopsie uitvoeren.

Behandeling

De behandeling richt zich voornamelijk op de onderliggende oorzaak van chemosis. Dit kan via zelfzorgmaatregelen en professionele medische zorg.

Zelfzorg

Koele kompressen worden aanbevolen om pijn en ontsteking te verlichten. De patiënt wordt geadviseerd om tijdens de behandeling geen contactlenzen te dragen om verdere irritatie te voorkomen. Daarnaast dient de patiënt zoveel mogelijk uit de buurt te blijven van bekende allergenen, zoals pollen, huidschilfers van huisdieren en rook.

Professionele medische zorg

De arts vermindert de zwelling door ontstekingsremmende medicatie voor te schrijven. Ook kunsttranen kunnen de symptomen verlichten. Antihistaminica worden voorgeschreven bij allergieën. Bij bacteriële conjunctivitis zal de arts antibiotische zalf of oogdruppels voorschrijven, die de patiënt moet gebruiken volgens de correcte oogdruppelrichtlijnen.

Prognose

De vooruitzichten zijn afhankelijk van de oorzaak en de ernst van chemosis. Als de arts de onderliggende oorzaak effectief behandelt, herstelt de patiënt doorgaans volledig.

Lees verder

• Oogontsteking: Oorzaken en symptomen van ontstoken ogen
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen
• Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tips
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Oogbindvlies (conjunctiva): Aandoeningen aan bindvlies oog