Bekkenontsteking: Infectie vrouwelijke voortplantingsorganen

Een pelvic inflammatory disease (bekkenontsteking, PID) is een infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen, waaronder de eileiders, de baarmoeder, de eierstokken, de vagina en de baarmoederhals. Deze infectie is meestal het gevolg van een seksueel overdraagbare aandoening, maar ook medische procedures kunnen de aandoening veroorzaken. Een snelle behandeling met antibiotica is noodzakelijk om blijvende complicaties, zoals chronische pijn en onvruchtbaarheid, te voorkomen.

• Epidemiologie bij vrouwen
• Mechanisme
• Oorzaken van de infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen
• Blindedarmontsteking
• Medische behandelingen
• Seksueel overdraagbare aandoeningen
• Risicofactoren van bekkenontsteking
• Symptomen: Pijn
• Symptomen van PID
• Algemene tekenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van PID
• Prognose van bekkenontsteking (PID)
• Acute bekkenontsteking
• Chronische bekkenontsteking
• Complicaties en langdurige gevolgen
• Preventie en herhaling
• Ondersteuning en nazorg
• Complicaties van bekkenontsteking
• Preventie van bekkenontsteking
• Praktische tips voor het omgaan met bekkenontsteking
• Begrijp de oorzaak van bekkenontsteking
• Volg je medische behandeling nauwkeurig op
• Zorg voor voldoende rust en herstel
• Beheer pijn en ongemak
• Vermijd seksuele activiteit tijdens herstel
• Controleer je partner op SOI's
• Eet een gezond voedingspatroon voor herstel
• Raadpleeg een arts bij complicaties

Epidemiologie bij vrouwen

Bekkenontsteking, ook wel bekend als pelviene ontstekingsziekte (PID), is een infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen, waaronder de baarmoeder, eileiders en eierstokken. Het komt wereldwijd voor en is een belangrijke oorzaak van vruchtbaarheidsproblemen bij vrouwen. PID wordt vaak veroorzaakt door een onbehandelde seksueel overdraagbare infectie (SOI), zoals chlamydia of gonorroe.

Prevalentie en incidentie
De incidentie van bekkenontsteking varieert wereldwijd, afhankelijk van de prevalentie van seksueel overdraagbare infecties in de regio. In ontwikkelde landen wordt de incidentie van PID meestal geschat op ongeveer 1-4 gevallen per 1000 vrouwen per jaar, maar in ontwikkelingslanden kan de incidentie hoger zijn door beperktere toegang tot medische zorg. De prevalentie van PID neemt af door verbeterde seksuele voorlichting, vroege diagnose en behandeling van SOI’s.

Leeftijdsverdeling
Bekkenontsteking komt meestal voor bij vrouwen tussen de 15 en 44 jaar, met een piek tussen de 20 en 24 jaar. Jongere vrouwen, vooral die met meerdere seksuele partners of onbeschermde seks, lopen een groter risico. Vrouwen met een geschiedenis van PID hebben een verhoogd risico op herhaalde infecties.

Geografische verschillen
De incidentie van bekkenontsteking is hoger in regio’s waar seksueel overdraagbare infecties veel voorkomen, zoals sommige delen van Afrika, Azië en Zuid-Amerika. In ontwikkelde landen is het aantal gevallen afgenomen door verbeterde preventie en behandeling van SOI’s.

Mechanisme

Bekkenontsteking ontstaat meestal wanneer bacteriën, vaak als gevolg van een seksueel overdraagbare infectie (SOI), zich verspreiden van de vagina naar de bovenste voortplantingsorganen, zoals de baarmoeder, eileiders en eierstokken. De infectie kan acute ontsteking veroorzaken, wat kan leiden tot schade aan de voortplantingsorganen.

Bacteriële infecties
De meeste gevallen van PID worden veroorzaakt door bacteriën die via seksueel contact worden overgedragen, met name Chlamydia trachomatis en Neisseria gonorrhoeae. Andere bacteriën kunnen echter ook bijdragen aan PID, zoals bacteriën die normaal in de vagina of de darmen aanwezig zijn, zoals Escherichia coli.

Opstijging van bacteriën
De infectie begint vaak in de vagina of baarmoederhals en verspreidt zich naar de baarmoeder, eileiders en eierstokken. Dit gebeurt meestal wanneer er een beschadiging is in de slijmvliezen van de voortplantingsorganen, zoals bij een abortus, bevalling, plaatsing van een spiraaltje of onbeschermde seks.

Ontstekingsreactie
Wanneer bacteriën de voortplantingsorganen infecteren, veroorzaakt het immuunsysteem een ontstekingsreactie. Dit leidt tot pijn, zwelling en soms littekenvorming. Bij langdurige ontsteking kan er blijvende schade aan de eileiders optreden, wat de vruchtbaarheid beïnvloedt en het risico op buitenbaarmoederlijke zwangerschap verhoogt.

Oorzaken van de infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen

Een bekkenontsteking is een bacteriële infectie waarbij bacteriën uit de vagina of baarmoederhals naar de baarmoeder, eileiders, of eierstokken reizen. Hierdoor raken de vrouwelijke voortplantingsorganen geïnfecteerd, waaronder de baarmoeder, de baarmoederhals, de eierstokken, de eileiders en de vagina.

Blindedarmontsteking

Een blindedarmontsteking (appendicitis) kan, hoewel zeldzaam, het risico op een PID licht verhogen als de infectie zich uitbreidt van de appendix (aanhangsel van de dikke darm) naar het bekkengebied.

Medische behandelingen

Bepaalde medische procedures kunnen bacteriën die normaal in de baarmoederhals aanwezig zijn, in de baarmoeder en de eileiders introduceren. Dit kan gebeuren bij:

• een abortus
• een bevalling
• een endometriumbiopsie (verwijderen van een klein stukje van het baarmoederslijmvlies om te testen op baarmoederkanker)
• een miskraam
• het inbrengen van een spiraaltje

Seksueel overdraagbare aandoeningen

Een bekkenontsteking begint meestal met een infectie van de vagina en de baarmoederhals (de opening naar de baarmoeder), veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening, zoals gonorroe of chlamydia. Als de bacteriële infecties van de vagina en de baarmoederhals niet worden behandeld met antibiotica, kunnen deze infecties zich uitbreiden naar het baarmoederslijmvlies en vervolgens naar de eileiders, de eierstokken en de buikholte. Onbeschermde geslachtsgemeenschap met een partner die een soa heeft, kan dus leiden tot een pelvic inflammatory disease.

Risicofactoren van bekkenontsteking

Elke vrouw kan een bekkenontsteking ontwikkelen, maar bepaalde factoren verhogen het risico:

• De vrouw heeft een sekspartner met gonorroe of chlamydia.
• De vrouw heeft vaginale douches gebruikt (dit verstoort de natuurlijke flora en zuurtegraad in de vagina).
• De vrouw heeft een spiraaltje en heeft gonorroe of chlamydia opgelopen.
• De vrouw heeft in het verleden een seksueel overdraagbare aandoening gehad.
• De vrouw heeft eerder een bekkenontsteking gehad.
• De vrouw heeft seks met meerdere partners.
• De vrouw heeft vóór haar twintigste geslachtsgemeenschap gehad.

Symptomen: Pijn

Een bekkenontsteking kan acuut zijn wanneer de symptomen minder dan dertig dagen aanwezig zijn, of chronisch als de symptomen langer aanhouden. Soms verloopt een PID zonder duidelijke symptomen, wat bekend staat als een "stille" bekkenontsteking. De symptomen verschillen per vrouw en zijn afhankelijk van de ernst en het type PID.

Symptomen van PID

Symptomatische vrouwen kunnen de volgende klachten ervaren:

• Abnormaal vaginaal bloedverlies gedurende de maand.
• Bekkenpijn.
• Abnormale vaginale afscheiding (verandering in geur, kleur of hoeveelheid).
• Krampen gedurende de maand.
• Lage buikpijn en/of lage rugpijn.
• Langdurige en/of zwaardere menstruaties.
• Pijn tijdens geslachtsgemeenschap.
• Pijn tijdens een gynaecologisch onderzoek.
• Plasproblemen, zoals:
• Frequent urineren (pollakisurie).
• Pijn of een brandend gevoel bij het plassen (dysurie).
• Vaginaal bloedverlies na het vrijen.

Algemene tekenen

Naast de bovenstaande symptomen kunnen vrouwen ook last hebben van algemene symptomen zoals braken, diarree, verlies van eetlust, gezwollen lymfeklieren, koorts, koude rillingen, misselijkheid, vermoeidheid en algemene zwakte, die lijken op griepachtige symptomen.

Alarmsymptomen

De symptomen van bekkenontsteking kunnen variëren van mild tot ernstig. Sommige vrouwen hebben geen duidelijke symptomen, terwijl anderen acute klachten ervaren. Het herkennen van alarmsymptomen is essentieel voor het tijdig starten van behandeling en het voorkomen van complicaties.

Abnormale vaginale afscheiding
Een van de eerste symptomen van PID is abnormale vaginale afscheiding, die vaak een ongewone geur heeft. De afscheiding kan ook veranderen in kleur, bijvoorbeeld geel of groen.

Pijn in de onderbuik
Pijn in de onderbuik is een veelvoorkomend symptoom van PID. Deze pijn kan scherp of zeurend zijn en kan verergeren bij seksuele activiteit of het plassen.

Koorts en algemene malaise
Koorts, koude rillingen en algemene vermoeidheid kunnen wijzen op een ernstige infectie. Bij ernstige gevallen van PID kan koorts oplopen tot boven de 38°C.

Pijn bij het plassen of tijdens seks
Vrouwen met PID kunnen pijn ervaren bij het plassen of tijdens seksuele activiteit. Dit wordt vaak veroorzaakt door ontsteking in de voortplantingsorganen die de urinewegen of de vaginale wand beïnvloedt.

Diagnose en onderzoeken

De arts luistert naar de symptomen van een vrouw en voert vervolgens een gynaecologisch onderzoek uit. Daarnaast zijn een urineonderzoek en bloedonderzoek gebruikelijk. Soms wordt een echografie gemaakt om de voortplantingsorganen beter te bestuderen en mogelijke complicaties zoals een abces uit te sluiten. In zeldzame gevallen is een laparoscopie (inwendig kijkonderzoek van de voortplantingsorganen) nodig om de diagnose te bevestigen. De symptomen van PID kunnen soms worden verward met andere aandoeningen, zoals een eierstokcyste, appendicitis, endometriose of een urineweginfectie.

Behandeling van PID

Een tijdige behandeling van bekkenontsteking (PID) is cruciaal om ernstige complicaties, zoals onvruchtbaarheid, te voorkomen. De keuze voor de behandelsetting—thuis of in het ziekenhuis—hangt af van de ernst van de symptomen en de algehele gezondheidstoestand van de patiënt. Zwangere vrouwen of vrouwen met ernstige symptomen krijgen vaak een ziekenhuisopname om intensieve zorg te bieden.

De behandeling bestaat meestal uit een kuur met (een combinatie van) antibiotica. Deze antibiotica kunnen intraveneus (via een ader), oraal (via de mond) of door middel van injecties worden toegediend. De arts zal de voortgang van de behandeling zorgvuldig volgen en evalueren door het uitvoeren van aanvullende tests en controles. Als na de initiële behandeling de symptomen aanhouden, kan het nodig zijn om andere antibiotica voor te schrijven op basis van de resultaten van bacteriologisch onderzoek.

Het is ook belangrijk dat de seksuele partner van de patiënt getest wordt op soa's zoals gonorroe en chlamydia en indien nodig behandeld wordt om herinfectie te voorkomen.

Prognose van bekkenontsteking (PID)

De prognose bij bekkenontsteking (PID) kan variëren, afhankelijk van verschillende factoren zoals de snelheid van behandeling, de ernst van de infectie, en of er complicaties optreden. Hier volgt een overzicht van de prognose op basis van de behandelresultaten en mogelijke uitkomsten:

Acute bekkenontsteking

Bij een tijdige en adequate behandeling van acute PID met antibiotica is de prognose meestal goed. De meeste vrouwen herstellen volledig zonder langdurige gevolgen. Het is echter cruciaal dat de behandeling snel wordt gestart om complicaties zoals chronische pijn of onvruchtbaarheid te voorkomen.

Chronische bekkenontsteking

Als PID niet tijdig wordt behandeld, kan het chronisch worden, wat leidt tot langdurige symptomen en complicaties. Chronische PID kan blijvende littekenvorming en verklevingen veroorzaken, wat kan leiden tot chronische bekkenpijn en verminderde vruchtbaarheid. Vrouwen met chronische PID kunnen een langdurige en complexe behandeling nodig hebben.

Complicaties en langdurige gevolgen

De aanwezigheid van complicaties zoals onvruchtbaarheid, ectopische zwangerschappen, en tubo-ovarieel abces kan de prognose verslechteren. In ernstige gevallen kan PID leiden tot blijvende schade aan de voortplantingsorganen, wat invloed heeft op de algehele gezondheid en kwaliteit van leven.

Preventie en herhaling

Vrouwen die PID hebben gehad, moeten extra voorzichtig zijn om herinfectie te voorkomen. Regelmatige screenings en het nemen van preventieve maatregelen zoals veilige seks kunnen helpen bij het minimaliseren van herhaalde PID-gevallen. Vrouwen met een geschiedenis van PID dienen alert te zijn op symptomen en tijdig medische hulp te zoeken.

Ondersteuning en nazorg

Na de behandeling van PID is het belangrijk om een uitgebreide nazorg te ontvangen. Dit kan onder meer het volgende omvatten:

Regelmatige medische controles
Na de initiële behandeling is het cruciaal om regelmatig terug te keren naar de arts voor vervolgonderzoeken. Dit helpt bij het monitoren van eventuele terugkerende symptomen of complicaties. Herhaalde tests kunnen nodig zijn om te controleren op restanten van de infectie of op tekenen van littekenvorming.

Emotionele en psychologische steun
PID kan aanzienlijke emotionele en psychologische effecten hebben, vooral als de aandoening heeft geleid tot onvruchtbaarheid of chronische pijn. Gespecialiseerde therapie en steungroepen kunnen nuttig zijn voor vrouwen die worstelen met de gevolgen van PID. Ondersteuning van familie en vrienden speelt ook een belangrijke rol in het herstelproces.

Levensstijlaanpassingen
Aanpassingen in levensstijl kunnen bijdragen aan een betere gezondheid en voorkomen van toekomstige infecties. Dit kan het vermijden van risicovolle gedragingen zoals onbeschermde seks en het stoppen met roken omvatten. Gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging kunnen ook het immuunsysteem versterken en bijdragen aan algemeen welzijn.

Complicaties van bekkenontsteking

Wanneer bekkenontsteking niet adequaat wordt behandeld, kunnen er verschillende ernstige complicaties optreden:

Littekenvorming
Onbehandelde PID kan leiden tot littekenweefsel in de eileiders en het buikvlies. Deze littekens kunnen de eileiders blokkeren, wat problemen veroorzaakt bij het zwanger worden en kan leiden tot vrouwelijke onvruchtbaarheid. In sommige gevallen kan een zwangerschap zich ontwikkelen buiten de baarmoeder, bekend als een ectopische zwangerschap.

Chronische pijn
Littekens kunnen ook chronische bekkenpijn veroorzaken. Dit kan aanzienlijk bijdragen aan het ongemak en de levenskwaliteit van de patiënt.

Tubo-ovarieel abces
Er kan een tubo-ovarieel abces ontstaan, een pijnlijke en soms gevaarlijke ophoping van pus in de eileiders of eierstokken, wat vaak een chirurgische ingreep vereist.

Andere complicaties
Verklevingen (), [ARTIKEL=175398]peritonitis (infectie van het buikvlies), en perihepatitis (ontsteking van de leveromhulsel) kunnen ook voorkomen. In zeldzame, ernstige gevallen kan onbehandelde PID leiden tot de dood.

Vrouwen die herhaaldelijk PID hebben ervaren, lopen een verhoogd risico op verdere schade en complicaties, vooral als ze opnieuw worden blootgesteld aan een soa.

Preventie van bekkenontsteking

Het voorkomen van PID begint met het verminderen van het risico op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's). Enkele belangrijke preventieve maatregelen zijn:

Veilige seks
Het consistent en correct gebruiken van latex condooms tijdens geslachtsgemeenschap vermindert het risico op soa's. Het is ook belangrijk om te zorgen dat zowel de vrouw als haar partner regelmatig worden gescreend op soa's en behandeld worden indien nodig.

Roken vermijden
Roken kan de afweermechanismen van het lichaam verminderen en het risico op infecties verhogen. Het stoppen met roken kan bijdragen aan een betere algehele gezondheid en een verminderd risico op PID.

HPV-vaccinatie
Het verkrijgen van een vaccinatie tegen humaan papillomavirus (HPV) kan helpen bij het voorkomen van HPV-infecties, die geassocieerd worden met verhoogde risico's van bekkenontstekingen en andere ernstige aandoeningen zoals baarmoederhalskanker.

Vaginale douches vermijden
Het gebruik van vaginale douches kan de natuurlijke flora van de vagina verstoren en de kans op infecties verhogen. Het is daarom raadzaam om deze te vermijden.

Educatie en bewustwording
Voorlichting over seksuele gezondheid en preventie van soa's, vooral op scholen en in gemeenschappen, speelt een sleutelrol in het verminderen van PID-incidentie. Bewustwordingscampagnes kunnen ook helpen bij het doorbreken van stigma’s rondom soa’s en het aanmoedigen van regelmatige screenings.

Door deze preventieve maatregelen en adviezen te volgen, kunnen vrouwen hun risico op PID verminderen en bijdragen aan een gezondere seksuele en voortplantingsgezondheid.

Praktische tips voor het omgaan met bekkenontsteking

Begrijp de oorzaak van bekkenontsteking

Bekkenontsteking (pelvic inflammatory disease, PID) is een infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen, vaak veroorzaakt door een onbehandelde seksueel overdraagbare infectie (SOI), zoals chlamydia of gonorroe. Het kan leiden tot ontsteking van de baarmoeder, eileiders en eierstokken. Het is belangrijk om de oorzaak van de infectie te begrijpen, omdat dit kan helpen om de juiste behandeling te bepalen en verdere complicaties te voorkomen. In sommige gevallen kan PID zich ontwikkelen na een abortus of bevalling, maar SOI's zijn de meest voorkomende oorzaak.

Volg je medische behandeling nauwkeurig op

Het is van essentieel belang om de voorgeschreven behandeling voor bekkenontsteking nauwkeurig op te volgen. Dit betekent meestal het gebruik van antibiotica om de infectie te bestrijden. Zorg ervoor dat je de volledige kuur afmaakt, zelfs als je je beter voelt, om ervoor te zorgen dat de infectie volledig is verdwenen. Als je symptomen aanhouden of verergeren tijdens de behandeling, neem dan onmiddellijk contact op met je arts voor een vervolgbehandeling of alternatieve medicatie.

Zorg voor voldoende rust en herstel

Wanneer je een bekkenontsteking hebt, kan het belangrijk zijn om voldoende rust te nemen om je lichaam de kans te geven zich te herstellen. Vermijd zware lichamelijke inspanning, vooral als je pijn of ongemak ervaart. Rust kan je helpen om sneller te herstellen en de belasting van je lichaam te verminderen terwijl je vecht tegen de infectie. Luister naar je lichaam en neem pauzes wanneer dat nodig is.

Beheer pijn en ongemak

Bekkenontsteking kan gepaard gaan met pijn en ongemak in de onderbuik of het bekkengebied. Het gebruik van pijnstillers zoals ibuprofen of paracetamol kan helpen om de pijn te verlichten en ontstekingen te verminderen. Zorg ervoor dat je de juiste dosering volgt en neem de medicatie niet langer dan nodig. Warmte kan ook nuttig zijn voor het verlichten van buikpijn. Een warmwaterkruik op je buik kan helpen om de spieren te ontspannen en de pijn te verminderen.

Vermijd seksuele activiteit tijdens herstel

Tijdens de behandeling van bekkenontsteking is het belangrijk om seksuele activiteit te vermijden, omdat dit de infectie kan verergeren of verspreiden. Dit geldt ook voor je partner, die mogelijk getest en behandeld moet worden voor SOI's om herbesmetting te voorkomen. Wacht totdat je arts bevestigt dat je volledig hersteld bent en de infectie onder controle is voordat je weer seksueel actief wordt.

Controleer je partner op SOI's

Omdat bekkenontsteking vaak het gevolg is van een onbehandelde SOI, is het cruciaal dat je partner ook getest wordt en indien nodig behandeld wordt. Dit voorkomt dat de infectie opnieuw wordt overgedragen en helpt verdere infecties of complicaties te voorkomen. Het is belangrijk om open communicatie te hebben met je partner over het belang van veilige sekspraktijken en regelmatige SOI-testen om toekomstige infecties te vermijden.

Eet een gezond voedingspatroon voor herstel

Een gezond voedingspatroon kan je immuunsysteem ondersteunen tijdens het herstel van bekkenontsteking. Zorg voor voldoende voedingsstoffen, waaronder vitamine C, vitamine D en zink, die belangrijk zijn voor het versterken van het immuunsysteem en het bevorderen van genezing. Het is ook belangrijk om gehydrateerd te blijven, dus drink voldoende water om je lichaam te helpen bij het herstelproces. Vermijd alcohol en cafeïne, omdat deze de genezing kunnen vertragen.

Raadpleeg een arts bij complicaties

Als je symptomen verergeren of als je last krijgt van complicaties zoals hevige pijn, koorts, of ongewone vaginale afscheiding, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp in te schakelen. Ernstige complicaties van bekkenontsteking kunnen leiden tot infecties van de eileiders of eierstokken, die onvruchtbaarheid of andere langdurige gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. Vroege diagnose en behandeling zijn essentieel om ernstige gevolgen te voorkomen.

Lees verder

• Bekkenpijn: Pijn in het bekkengebied bij mannen en vrouwen
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen