Bekkenontsteking: Infectie vrouwelijke voortplantingsorganen

Een pelvic inflammatory disease (bekkenontsteking, PID) is een infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen, waaronder de eileiders, de baarmoeder, de eierstokken, de vagina en de baarmoederhals. Deze infectie is meestal het gevolg van een seksueel overdraagbare aandoening, maar ook medische procedures kunnen de aandoening veroorzaken. Een snelle behandeling met antibiotica is noodzakelijk om blijvende complicaties, zoals chronische pijn en onvruchtbaarheid, te voorkomen.

• Epidemiologie bij vrouwen
• Oorzaken van de infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen
• Blindedarmontsteking
• Medische behandelingen
• Seksueel overdraagbare aandoeningen
• Risicofactoren van bekkenontsteking
• Symptomen: Pijn
• PID
• Algemene tekenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van PID
• Prognose van bekkenontsteking (PID)
• Acute bekkenontsteking
• Chronische bekkenontsteking
• Complicaties en langdurige gevolgen
• Preventie en herhaling
• Ondersteuning en nazorg
• Complicaties van bekkenontsteking
• Preventie van bekkenontsteking

Epidemiologie bij vrouwen

Anno augustus 2024 wordt geschat dat ongeveer één op de tien seksueel actieve meisjes een bekkenontsteking ontwikkelt voor de leeftijd van twintig jaar. Deze prevalentie maakt het een van de meest voorkomende complicaties van onbehandelde seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's).

Oorzaken van de infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen

Een bekkenontsteking is een bacteriële infectie waarbij bacteriën uit de vagina of baarmoederhals naar de baarmoeder, eileiders, of eierstokken reizen. Hierdoor raken de vrouwelijke voortplantingsorganen geïnfecteerd, waaronder de baarmoeder, de baarmoederhals, de eierstokken, de eileiders en de vagina.

Blindedarmontsteking

Een blindedarmontsteking (appendicitis) kan, hoewel zeldzaam, het risico op een PID licht verhogen als de infectie zich uitbreidt van de appendix (aanhangsel van de dikke darm) naar het bekkengebied.

Medische behandelingen

Bepaalde medische procedures kunnen bacteriën die normaal in de baarmoederhals aanwezig zijn, in de baarmoeder en de eileiders introduceren. Dit kan gebeuren bij:

• een abortus
• een bevalling
• een endometriumbiopsie (verwijderen van een klein stukje van het baarmoederslijmvlies om te testen op baarmoederkanker)
• een miskraam
• het inbrengen van een spiraaltje

Seksueel overdraagbare aandoeningen

Een bekkenontsteking begint meestal met een infectie van de vagina en de baarmoederhals (de opening naar de baarmoeder), veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening, zoals gonorroe of chlamydia. Als de bacteriële infecties van de vagina en de baarmoederhals niet worden behandeld met antibiotica, kunnen deze infecties zich uitbreiden naar het baarmoederslijmvlies en vervolgens naar de eileiders, de eierstokken en de buikholte. Onbeschermde geslachtsgemeenschap met een partner die een soa heeft, kan dus leiden tot een pelvic inflammatory disease.

Risicofactoren van bekkenontsteking

Elke vrouw kan een bekkenontsteking ontwikkelen, maar bepaalde factoren verhogen het risico:

• De vrouw heeft een sekspartner met gonorroe of chlamydia.
• De vrouw heeft vaginale douches gebruikt (dit verstoort de natuurlijke flora en zuurtegraad in de vagina).
• De vrouw heeft een spiraaltje en heeft gonorroe of chlamydia opgelopen.
• De vrouw heeft in het verleden een seksueel overdraagbare aandoening gehad.
• De vrouw heeft eerder een bekkenontsteking gehad.
• De vrouw heeft seks met meerdere partners.
• De vrouw heeft vóór haar twintigste geslachtsgemeenschap gehad.

Symptomen: Pijn

Een bekkenontsteking kan acuut zijn wanneer de symptomen minder dan dertig dagen aanwezig zijn, of chronisch als de symptomen langer aanhouden. Soms verloopt een PID zonder duidelijke symptomen, wat bekend staat als een "stille" bekkenontsteking. De symptomen verschillen per vrouw en zijn afhankelijk van de ernst en het type PID.

PID

Symptomatische vrouwen kunnen de volgende klachten ervaren:

• Abnormaal vaginaal bloedverlies gedurende de maand.
• Bekkenpijn.
• Abnormale vaginale afscheiding (verandering in geur, kleur of hoeveelheid).
• Krampen gedurende de maand.
• Lage buikpijn en/of lage rugpijn.
• Langdurige en/of zwaardere menstruaties.
• Pijn tijdens geslachtsgemeenschap.
• Pijn tijdens een gynaecologisch onderzoek.
• Plasproblemen, zoals:
• Frequent urineren (pollakisurie).
• Pijn of een brandend gevoel bij het plassen (dysurie).
• Vaginaal bloedverlies na het vrijen.

Algemene tekenen

Naast de bovenstaande symptomen kunnen vrouwen ook last hebben van algemene symptomen zoals braken, diarree, verlies van eetlust, gezwollen lymfeklieren, koorts, koude rillingen, misselijkheid, vermoeidheid en algemene zwakte, die lijken op griepachtige symptomen.

Alarmsymptomen

Wanneer algemene symptomen gepaard gaan met specifieke symptomen van een bekkenontsteking, is het raadzaam om direct medische hulp in te schakelen. Ernstige pijn en hoge koorts vereisen vooral snel medisch ingrijpen, omdat de infectie zich snel kan verspreiden en blijvende schade aan de voortplantingsorganen kan veroorzaken.

Diagnose en onderzoeken

De arts luistert naar de symptomen van een vrouw en voert vervolgens een gynaecologisch onderzoek uit. Daarnaast zijn een urineonderzoek en bloedonderzoek gebruikelijk. Soms wordt een echografie gemaakt om de voortplantingsorganen beter te bestuderen en mogelijke complicaties zoals een abces uit te sluiten. In zeldzame gevallen is een laparoscopie (inwendig kijkonderzoek van de voortplantingsorganen) nodig om de diagnose te bevestigen. De symptomen van PID kunnen soms worden verward met andere aandoeningen, zoals een eierstokcyste, appendicitis, endometriose of een urineweginfectie.

Behandeling van PID

Een tijdige behandeling van bekkenontsteking (PID) is cruciaal om ernstige complicaties, zoals onvruchtbaarheid, te voorkomen. De keuze voor de behandelsetting—thuis of in het ziekenhuis—hangt af van de ernst van de symptomen en de algehele gezondheidstoestand van de patiënt. Zwangere vrouwen of vrouwen met ernstige symptomen krijgen vaak een ziekenhuisopname om intensieve zorg te bieden.

De behandeling bestaat meestal uit een kuur met (een combinatie van) antibiotica. Deze antibiotica kunnen intraveneus (via een ader), oraal (via de mond) of door middel van injecties worden toegediend. De arts zal de voortgang van de behandeling zorgvuldig volgen en evalueren door het uitvoeren van aanvullende tests en controles. Als na de initiële behandeling de symptomen aanhouden, kan het nodig zijn om andere antibiotica voor te schrijven op basis van de resultaten van bacteriologisch onderzoek.

Het is ook belangrijk dat de seksuele partner van de patiënt getest wordt op soa's zoals gonorroe en chlamydia en indien nodig behandeld wordt om herinfectie te voorkomen.

Prognose van bekkenontsteking (PID)

De prognose bij bekkenontsteking (PID) kan variëren, afhankelijk van verschillende factoren zoals de snelheid van behandeling, de ernst van de infectie, en of er complicaties optreden. Hier volgt een overzicht van de prognose op basis van de behandelresultaten en mogelijke uitkomsten:

Acute bekkenontsteking

Bij een tijdige en adequate behandeling van acute PID met antibiotica is de prognose meestal goed. De meeste vrouwen herstellen volledig zonder langdurige gevolgen. Het is echter cruciaal dat de behandeling snel wordt gestart om complicaties zoals chronische pijn of onvruchtbaarheid te voorkomen.

Chronische bekkenontsteking

Als PID niet tijdig wordt behandeld, kan het chronisch worden, wat leidt tot langdurige symptomen en complicaties. Chronische PID kan blijvende littekenvorming en verklevingen veroorzaken, wat kan leiden tot chronische bekkenpijn en verminderde vruchtbaarheid. Vrouwen met chronische PID kunnen een langdurige en complexe behandeling nodig hebben.

Complicaties en langdurige gevolgen

De aanwezigheid van complicaties zoals onvruchtbaarheid, ectopische zwangerschappen, en tubo-ovarieel abces kan de prognose verslechteren. In ernstige gevallen kan PID leiden tot blijvende schade aan de voortplantingsorganen, wat invloed heeft op de algehele gezondheid en kwaliteit van leven.

Preventie en herhaling

Vrouwen die PID hebben gehad, moeten extra voorzichtig zijn om herinfectie te voorkomen. Regelmatige screenings en het nemen van preventieve maatregelen zoals veilige seks kunnen helpen bij het minimaliseren van herhaalde PID-gevallen. Vrouwen met een geschiedenis van PID dienen alert te zijn op symptomen en tijdig medische hulp te zoeken.

Ondersteuning en nazorg

Na de behandeling van PID is het belangrijk om een uitgebreide nazorg te ontvangen. Dit kan onder meer het volgende omvatten:

Regelmatige medische controles
Na de initiële behandeling is het cruciaal om regelmatig terug te keren naar de arts voor vervolgonderzoeken. Dit helpt bij het monitoren van eventuele terugkerende symptomen of complicaties. Herhaalde tests kunnen nodig zijn om te controleren op restanten van de infectie of op tekenen van littekenvorming.

Emotionele en psychologische steun
PID kan aanzienlijke emotionele en psychologische effecten hebben, vooral als de aandoening heeft geleid tot onvruchtbaarheid of chronische pijn. Gespecialiseerde therapie en steungroepen kunnen nuttig zijn voor vrouwen die worstelen met de gevolgen van PID. Ondersteuning van familie en vrienden speelt ook een belangrijke rol in het herstelproces.

Levensstijlaanpassingen
Aanpassingen in levensstijl kunnen bijdragen aan een betere gezondheid en voorkomen van toekomstige infecties. Dit kan het vermijden van risicovolle gedragingen zoals onbeschermde seks en het stoppen met roken omvatten. Gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging kunnen ook het immuunsysteem versterken en bijdragen aan algemeen welzijn.

Complicaties van bekkenontsteking

Wanneer bekkenontsteking niet adequaat wordt behandeld, kunnen er verschillende ernstige complicaties optreden:

Littekenvorming
Onbehandelde PID kan leiden tot littekenweefsel in de eileiders en het buikvlies. Deze littekens kunnen de eileiders blokkeren, wat problemen veroorzaakt bij het zwanger worden en kan leiden tot vrouwelijke onvruchtbaarheid. In sommige gevallen kan een zwangerschap zich ontwikkelen buiten de baarmoeder, bekend als een ectopische zwangerschap.

Chronische pijn
Littekens kunnen ook chronische bekkenpijn veroorzaken. Dit kan aanzienlijk bijdragen aan het ongemak en de levenskwaliteit van de patiënt.

Tubo-ovarieel abces
Er kan een tubo-ovarieel abces ontstaan, een pijnlijke en soms gevaarlijke ophoping van pus in de eileiders of eierstokken, wat vaak een chirurgische ingreep vereist.

Andere complicaties
Verklevingen (), [ARTIKEL=175398]peritonitis (infectie van het buikvlies), en perihepatitis (ontsteking van de leveromhulsel) kunnen ook voorkomen. In zeldzame, ernstige gevallen kan onbehandelde PID leiden tot de dood.

Vrouwen die herhaaldelijk PID hebben ervaren, lopen een verhoogd risico op verdere schade en complicaties, vooral als ze opnieuw worden blootgesteld aan een soa.

Preventie van bekkenontsteking

Het voorkomen van PID begint met het verminderen van het risico op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's). Enkele belangrijke preventieve maatregelen zijn:

Veilige seks
Het consistent en correct gebruiken van latex condooms tijdens geslachtsgemeenschap vermindert het risico op soa's. Het is ook belangrijk om te zorgen dat zowel de vrouw als haar partner regelmatig worden gescreend op soa's en behandeld worden indien nodig.

Roken vermijden
Roken kan de afweermechanismen van het lichaam verminderen en het risico op infecties verhogen. Het stoppen met roken kan bijdragen aan een betere algehele gezondheid en een verminderd risico op PID.

HPV-vaccinatie
Het verkrijgen van een vaccinatie tegen humaan papillomavirus (HPV) kan helpen bij het voorkomen van HPV-infecties, die geassocieerd worden met verhoogde risico's van bekkenontstekingen en andere ernstige aandoeningen zoals baarmoederhalskanker.

Vaginale douches vermijden
Het gebruik van vaginale douches kan de natuurlijke flora van de vagina verstoren en de kans op infecties verhogen. Het is daarom raadzaam om deze te vermijden.

Educatie en bewustwording
Voorlichting over seksuele gezondheid en preventie van soa's, vooral op scholen en in gemeenschappen, speelt een sleutelrol in het verminderen van PID-incidentie. Bewustwordingscampagnes kunnen ook helpen bij het doorbreken van stigma’s rondom soa’s en het aanmoedigen van regelmatige screenings.

Door deze preventieve maatregelen en adviezen te volgen, kunnen vrouwen hun risico op PID verminderen en bijdragen aan een gezondere seksuele en voortplantingsgezondheid.

Lees verder

• Bekkenpijn: Pijn in het bekkengebied bij mannen en vrouwen
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen