Buikabces: Abces in buik door infectie, operatie, verwonding

Bij een abces is besmette vloeistof en pus aanwezig in een van tevoren niet bestaande holte in het lichaam. Abcessen zijn vooral op het lichaam te vinden (de huid), maar zijn ook mogelijk in het lichaam. Bij een buikabces, ook gekend als een "abdominaal abces", ontstaat een zak van pus achter de buikholte (waarin zich het merendeel van de spijsverteringsorganen bevinden), onder het diafragma (het middenrif) en in het buikgedeelte zelf. Buikabcessen vormen zich in of rond organen in de buikholte, zoals de lever, de alvleesklier en de nieren. Ze komen meestal door een bacteriële infectie, een operatie of een verwonding aan de buik tot ontwikkeling, al ontstaan ze soms ook spontaan. De meeste patiënten hebben constante buikpijn en koorts. Diverse beeldvormende onderzoeken bevestigen de diagnose. Het abces draineren, een operatie en antibiotica zijn mogelijke behandelingsmethoden.

• Epidemiologie van abdominaal abces
• Oorzaken van een abdominaal abces: Infectie, operatie of verwonding
• Symptomen van buikabces
• Alarmsymptomen bij buikabces
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling abcessen: Drainage, operatie en antibiotica
• Prognose abcessen in de buik
• Complicaties abdominale abcessen
• Preventie van abdominale abcessen

Epidemiologie van abdominaal abces

Een abdominaal abces komt wereldwijd voor, maar exacte incidentiecijfers variëren afhankelijk van de regio en de toegang tot medische zorg. Risicofactoren zoals operaties, infecties, en trauma’s spelen een grote rol in de ontwikkeling van deze aandoening. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem of onderliggende ziekten zoals diabetes hebben een verhoogd risico.

Oorzaken van een abdominaal abces: Infectie, operatie of verwonding

Buikabcessen zijn doorgaans het gevolg van een trauma (verwonding), een infectie of chirurgie in het buikgebied. Intra-abdominale abcessen (abcessen in de buik) ontwikkelen zich wanneer een orgaan scheurt of wanneer een infectie of ontsteking zich verspreidt, welke het gevolg is van een andere aandoening. Dergelijke aandoeningen omvatten

• appendicitis (ontsteking van het wormvormig aanhangsel van de blindedarm)
• een bekkeninfectie
• een inflammatoire darmaandoening
• de ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies)
• diverticulitis (ontsteking van de uitstulpende zakjes op darmwand)
• een cholecystitis (ontsteking van galblaas met buikpijn, koorts en misselijkheid)
• een darmperforatie (gat in darm) als gevolg van kanker, zweren, of een letsel
• een eierstokontsteking
• een parasitaire infectie
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen)

Vooral patiënten met een verzwakt immuunsysteem zijn vatbaar voor de ontwikkeling van één of meer abcessen in de buik.

Abcessen in het midden van de buik

Abcessen in het midden van de buik ontstaan vaak als gevolg van een gescheurd orgaan in het midden van het buikgebied, zoals de darmen of de appendix. Ook ziekten die de buikorganen aantasten zoals het prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en obstipatie), veroorzaken soms abcessen in het midden van de buik. Een geïnfecteerde wonde in het gebied leidt tot slot ook tot de vorming van een abces.

Onder het middenrif

Abdominale abcessen ontwikkelen zich onder het middenrif wanneer besmette vloeistof in het gebied terechtkomt. Dit is normaal gesproken het gevolg van een inwendig letsel of een gescheurd orgaan.

Achter de buikholte

Retroperitoneale abcessen zijn abcessen die zich achter de buikholte, of op of achter het buikvlies bevinden. Het peritoneum is het vlies dat de buikorganen en de holte bedekt. Abcessen vormen zich wanneer de omliggende organen ontstoken of geïnfecteerd zijn.

Symptomen van buikabces

Algemene symptomen van abdominale abcessen omvatten buikpijn en zich niet lekker voelen. Als er een infectie aanwezig is, ontwikkelt de patiënt ook nog volgende symptomen: gewichtsverlies (door verlies van eetlust), koorts, misselijkheid of braken, zwakte, hoesten en rillingen. Afhankelijk van de grootte en locatie van het buikabces, ontstaan soms nog bijkomende symptomen zoals:

• diarree (meestal een symptoom van een bekkenabces)
• een scherpe of doffe pijn in het gebied van het abces
• een gezwollen buik
• lage rugpijn (vaak achter het buikabces, wat verergert bij het bewegen van de heupen)
• pijn aan de rechterkant van de buik (symptoom van een leverabces)
• pijn op de borst of in de schouder

Alarmsymptomen bij buikabces

Een abdominaal abces kan leiden tot ernstige complicaties als het niet tijdig wordt behandeld. Alarmsymptomen die directe medische aandacht vereisen zijn:

• Hevige buikpijn die plotseling optreedt of snel verergert
• Hoge koorts boven 39°C, vooral in combinatie met koude rillingen
• Plotselinge verslechtering van de algehele toestand
• Ernstige misselijkheid en braken
• Geelzucht (gele verkleuring van de huid en ogen), wat kan duiden op leverbetrokkenheid

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Een volledig bloedonderzoek is noodzakelijk. Een hoog aantal witte bloedcellen wijst op een infectie of de aanwezigheid van een abces. Beeldvormende onderzoeken zijn nodig om de juiste diagnose te maken. Deze omvatten een röntgenfoto, een CT-scan of een MRI-scan. Een abdominale echografie is daarnaast ook nuttig. Dit onderzoek maakt gebruik van hoogfrequente geluidsgolven om beelden van organen in de buik in beeld te brengen. Soms is een vloeistofmonster nodig zodat de arts in staat is om het abces microscopisch te onderzoeken. De werkwijze van de naaldaspiratie (het verkrijgen van een vloeistofmonster) is afhankelijk van de locatie van het abces.

Differentiële diagnose

Sommige aandoeningen hebben een spectrum van symptomen die gelijkaardig zijn aan deze van buikabcessen. De differentiële diagnoses omvatten daarom volgende aandoeningen:

• inflammatoire darmaandoening
• langdurige ileus (gestopte darmbewegingen met verstopping van darmen)
• onverklaarbare postoperatieve koorts
• persistente tachycardie (aanhoudende versnelde hartslag)

Behandeling abcessen: Drainage, operatie en antibiotica

Drainage

De arts draineert een buikabces. Hij voert met andere woorden het pus af met een naald. Meestal voert de arts deze procedure uit met de hulp van een CT-scan of echografie. De arts trekt de spuit omhoog om al het vocht te verwijderen. Na het draineren van de abces, stuurt de arts nog een vloeistofmonster naar het laboratorium voor verdere analyse. Hierdoor weet hij goed welke antibiotica de patiënt nodig heeft.

Operatie

Soms is een operatie onder algehele narcose nodig met name:

• als het abces moeilijk te bereiken is met een naald
• voor het reinigen van het abces
• wanneer een orgaan is gescheurd

De chirurg maakt eerst een snede in de buik om op zoek te gaan naar het abces. Daarna reinigt hij het abces en plaatst hij een drain zodat het pus kan weglopen. De drain blijft meestal enkele dagen tot weken aanwezig totdat het abces geneest. Meestal schrijft de arts antibiotica voor voor de behandeling van de infectie die het abces veroorzaakt. Tevens voorkomt antibiotica een infectie door de drainage. Aanvankelijk krijgt de patiënt intraveneus antibiotica toegediend, maar later gaat hij over naar antibioticatabletten. Hij neemt alle voorgeschreven medicatie in totdat de verpakking leeg is, zelfs al voelt hij zich goed.

Prognose abcessen in de buik

De vooruitzichten zijn verschillend per patiënt, afhankelijk van de algehele gezondheid van de patiënt en de ernst en uitgebreidheid van de abcessen. Meestal bieden antibiotica en drainage een goed effect en verspreiden de abdominale abcessen zich niet verder. Soms komt een abces echter wel terug.

Complicaties abdominale abcessen

Complicaties omvatten een terugkerend abces, een abces waarvan de arts het vocht niet volledig kan afvoeren (onvolledige abcesdrainage), een infectie die zich verspreidt naar andere lichaamsdelen. Af en toe resulteert een buikabces eveneens in het Wernicke Korsakov-syndroom (schade aan hersenen met afwijkingen aan ogen, lopen en cognitie).

Preventie van abdominale abcessen

Hoewel het niet altijd mogelijk is om een abdominaal abces te voorkomen, kunnen enkele maatregelen het risico verminderen:

• Een goede wondverzorging en hygiëne na een buikoperatie
• Vermijden van infecties door tijdige behandeling van buikklachten
• Regelmatige medische controles bij patiënten met chronische buikziekten
• Snelle behandeling van infecties in het abdominale gebied om verspreiding te voorkomen
• Versterken van het immuunsysteem door een gezonde levensstijl en eventueel vaccinaties

Lees verder

• Abces (zakje met pus door bacteriële infectie) afvoeren
• Abces in huid of lichaam: Pus door infectie met bacteriën