Perirenaal abces: Pus in gebied rond nieren door infectie

Een perirenaal abces is een zakje gevuld met pus dat zich rond (peri) één of beide nieren (renaal) bevindt. Een urineweginfectie is meestal de oorzaak van deze abcesvorming. Buikpijn, koorts, vermoeidheid en rillingen zijn enkele bekende tekenen van perirenale abcessen. Wanneer een patiënt kampt met een abces in het gebied rond de nier, moet de arts het abces afvoeren. Zeer sporadisch is ook een operatie nodig om het abces of zelfs de nier te verwijderen. Daarnaast is een antibioticakuur noodzakelijk. Dankzij een snelle diagnose en behandeling is de prognose voor patiënten met een perirenaal abces uitstekend, maar onbehandeld ontstaan soms ernstige complicaties.

• Oorzaken: Door infectie in gebied rond nieren
• Risicofactoren voor perirenale abcessen
• Nierstenen
• Andere risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Verwijdering van ophoping van pus
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van perirenaal abces

Oorzaken: Door infectie in gebied rond nieren

Bij een perirenaal abces hoopt pus zich op rond één of beide nieren. De meeste perirenale abcessen zijn het gevolg van urineweginfecties die in de blaas beginnen. Ze verspreiden zich vervolgens naar de nier (pyelonefritis) en naar het gebied rond de nier. Chirurgie in de urinewegen of het voortplantingssysteem of een bloedbaaninfectie (sepsis) zijn andere mogelijke oorzaken van een perirenaal abces.

Volgende micro-organismen veroorzaken de infectie:

• Clostridium, Bacteroides en Actinomyces
• een enterokokkeninfectie (zeer sporadisch)
• Escherichia coli, Proteus-soort en Staphylococcus aureus (meestal)
• gramnegatieve bacteriën, zoals Klebsiella, Enterobacter, Pseudomonas, Serratia en Citrobacter-soorten
• schimmels, zoals Candida-soorten en Mycobacterium tuberculosis

Risicofactoren voor perirenale abcessen

Nierstenen

Nierstenen vormen de grootste risicofactor voor een abces in het gebied rond de nier. Nierstenen komen voor bij 20% tot 60% van de patiënten met een perirenaal abces. De stenen zorgen voor een verstopping van de urinestroom. Dit biedt een plek om een infectie te laten groeien. Bacteriën hechten zich aan de stenen. Antibiotica zijn niet in staat om de bacteriën op deze locatie te doden.

Andere risicofactoren

Andere risicofactoren voor een perirenaal abces zijn onder andere:

• afwijkingen aan de urinewegen
• chirurgie aan de urinewegen
• een trauma
• een zwangerschap
• het intraveneus (via een ader) gebruik van medicatie
• ongecontroleerde diabetes mellitus (suikerziekte)

Symptomen

Een patiënt met een perirenaal abces ervaart de volgende mogelijke tekenen:

• koorts
• pijn in de flank (zijkant van de buik) of buik, die zich uitstrekt tot in de lies of in het been
• koude rillingen
• vermoeidheid
• zweten

Alarmsymptomen

De patiënt moet contact opnemen met de arts als hij een geschiedenis heeft van nierstenen en één of meer van de volgende tekenen ontwikkelt:

• buikpijn
• een brandend gevoel bij het plassen
• een urineweginfectie
• koorts
• rillingen

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts bemerkt gevoeligheid in de rug of de buik van de patiënt bij het lichamelijk onderzoek. Hij voert enkele onderzoeken uit om de diagnose te bevestigen:

• een bloedonderzoek
• een CT-scan van de buik
• een echografie van de buik
• een urineonderzoek / een urinecultuur

Differentiële diagnose
Perirenaal abces kan verward worden met andere soorten abcessen, zoals:

• Hepatisch abces: Een abces in de lever dat kan worden veroorzaakt door een infectie of andere aandoeningen van de lever.
• Retroperitoneaal abces: Een abces dat zich in de ruimte achter het buikvlies bevindt en kan ontstaan door infecties of trauma.

Behandeling: Verwijdering van ophoping van pus

De arts plaatst een katheter door de huid om het pus van het abces af te voeren (draineren). Soms is een operatie nodig om het perirenaal abces te verwijderen. De patiënt krijgt voorts eerst intraveneus antibiotica toegediend. Wanneer de patiënt begint te herstellen van de infectie, is een orale (via de mond) inname van antibioticatabletten aanbevolen. Het abces verdwijnt mogelijk niet bij een patiënt met nierstenen. De arts moet dan de infectie via een chirurgische ingreep verwijderen. In zeldzame gevallen moet de arts hiervoor de nier verwijderen (nefrectomie). Een chirurgische verwijdering van de nier is soms ook nodig wanneer het perirenaal abces terugkomt of ernstige nierschade aanwezig is.

Naast de medische behandeling kunnen ondersteunende therapieën nuttig zijn:

• Pijnbestrijding: Gebruik van pijnstillers om het ongemak en de pijn te verlichten die gepaard gaan met een perirenaal abces.
• Voeding en hydratatie: Zorg voor voldoende hydratatie en een evenwichtig voedingspatroon om het herstel te bevorderen.

Prognose

Dankzij de snelle diagnose en behandeling van een perirenaal abces zijn meestal goede resultaten te verwachten. De arts moet wel nierstenen behandelen om verdere infecties bij de patiënt te voorkomen. In zeldzame gevallen verspreidt de infectie zich buiten het niergebied en in de bloedbaan, hetgeen mogelijk leidt tot de dood.

Complicaties

Soms ontstaan complicaties zoals schade aan de nieren met een permanent verlies van de nierfunctie. Ook septikemie, een infectie van de bloedbaan, is een mogelijke complicatie van perirenale abcesvorming.

Preventie van perirenaal abces

Een patiënt met nierstenen vraagt aan de arts wat de beste behandeling is om een perirenaal abces te voorkomen. Als een patiënt een urologische ingreep ondergaan heeft, moet hij het operatiegebied zo schoon mogelijk houden.

Lees verder

• Abces in huid of lichaam: Pus door infectie met bacteriën
• Abces (zakje met pus door bacteriële infectie) afvoeren