Yersinia enterocolitica: Bacteriële infectie met diarree

Yersinia enterocolitica is een infectieziekte die veroorzaakt is door de bacterie Yersinia entercolitica. De overdracht van deze bacterie gebeurt vooral door het eten van besmet vlees of voedingsproducten die verontreinigd zijn met besmet water. Diarree, buikpijn en koorts zijn de belangrijkste kenmerken, al komen soms ook andere klachten tot stand, afhankelijk van de leeftijd van de patiënt en de ernst van de symptomen. Bij deze ziekte is een medische behandeling meestal niet nodig omdat patiënten na enkele weken spontaan herstellen. In sommige gevallen zijn antibiotica echter vereist. Normaal gesproken komen zelden complicaties voor, maar wanneer deze toch optreden, zijn deze vaak ernstig. Tot slot valt de bacteriële infectieziekte dankzij enkele tips te voorkomen. Een goede hygiëne in combinatie met het grondig doorbakken van vlees zijn hierbij de belangrijkste adviezen.

• Epidemiologie: Vooral bij jonge kinderen
• Oorzaken: Bacterie Yersinia enterocolitica
• Risicofactoren infectieziekte
• Symptomen: Diarree, koorts en problemen met de huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling darminfectie via antibiotica
• Prognose ziekte
• Complicaties van bacteriële infectie
• Preventie aandoening

Epidemiologie: Vooral bij jonge kinderen

De infectie Yersinia enterocolitica komt wereldwijd voor. In koudere Noord-Europese landen en Japan is de prevalentie van de infectieziekte hoger. Vooral jonge kinderen zijn getroffen door de darminfectie. De meeste patiënten met deze bacteriële infectie presenteren zich tot slot in de winterperiode. Exacte incidentie- en prevalentiegegevens zijn niet gevonden in de medische literatuur, maar de infectie is wel vrij zeldzaam.

Oorzaken: Bacterie Yersinia enterocolitica

Yersinia enterocolitica, een gramnegatieve bacterie van de familie Enterobacteriaceae, is aanwezig bij dieren (geiten, gevogelte, honden, katten, knaagdieren, koeien, runderen, schapen, stekelvarkens, varkens en vossen). Maar de bacterie bevindt zich ook op de bodem en in het water. Wanneer mensen voedingsmiddelen consumeren waarin een groot aantal bacteriën terecht is gekomen, veroorzaakt dit een voedselvergiftiging (diarree door inname van besmet voedsel). De bacteriën zijn vooral aanwezig in besmette gepasteuriseerde melk en zuivelproducten, rauw varkensvlees, tofu, vlees, oesters en vis, maar ook in groenten en fruit dat besmet is door verontreinigd oppervlaktewater. De bacterie gedijt zich in koude temperaturen (koelkast) en vriestemperaturen (vriezer), maar is niet bestand tegen hitte. Een besmetting van persoon op persoon gebeurt zelden, maar is wel mogelijk bij een bloedtransfusie van een geïnfecteerde patiënt en bij een moeder die de infectie overdraagt aan de pasgeborene. De bacterie blijft tot slot nog negentig dagen in de ontlasting van de patiënt aanwezig nadat de symptomen verdwenen zijn, maar volgens Emedicine is een overdracht via de fecaal-orale route bij de mens niet bewezen.

Risicofactoren infectieziekte

Mensen met een verzwakt immuunsysteem zijn vaker getroffen door een Yersinia enterocolitica-infectie.

Symptomen: Diarree, koorts en problemen met de huid

In de meeste gevallen is een patiënt asymptomatisch maar vooral mensen met een zwak immuunsysteem lijden sneller aan klachten. De incubatieperiode (tijd tussen het oplopen van de besmetting en het tot uiting komen van de eerste tekenen van de ziekte) bedraagt meestal vier tot zes dagen, maar heeft een bereik van één tot veertien dagen.

Vaak

Lusteloosheid, hoofdpijn en gewichtsverlies zijn soms aanwezig voordat de typische symptomen optreden. Kenmerkend aan de ziekte zijn namelijk acuut optredende maag-darmklachten. Buikpijn, waterige en slijmerige diarree (houdt één dag tot drie weken aan), bloed bij de ontlasting, misselijkheid en braken zijn enkele typische symptomen. Verder heeft de patiënt meestal (milde) koorts. Huidklachten komen ook tot stand zoals erythema nodosum. Hierbij ontstaan vooral op de benen en de romp pijnlijke, verheven rode of paarse knobbeltjes en huidletsels. De letsels verschijnen twee tot twintig dagen nadat koorts en buikpijn zijn opgetreden bij de patiënt. Veelal zijn de symptomen hiervan binnen de maand verdwenen. Daarnaast is reactieve artritis (gewrichtsontsteking en symptomen aan huid, ogen, maag, darmen en ogen) vaak aanwezig.

Leeftijdafhankelijk

De klinische symptomen verschillen naargelang de leeftijd van de patiënten. Kleine kinderen lijden aan koorts en diarree, veroorzaakt door enterocolitis (ontsteking van het darmslijmvlies van de dunne en dikke darm). Oudere kinderen hebben meer last van buikpijn, die doet denken aan de buikklachten die optreden bij appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm). Artritis (gewrichtsontsteking) komt zelden voor bij oudere kinderen. Volwassenen hebben diarree en koorts. Bovendien lijden haast uitsluitend volwassen vrouwen aan erythema nodosum of het syndroom van Sweet, waarbij afwijkingen aan de huid, de slijmvliezen en de ogen optreden. Oudere patiënten blijven symptoomvrij of ontwikkelen alleen erythema nodosum.

Zelden

De infectie veroorzaakt voornamelijk darmgerelateerde klachten, maar ook andere organen zijn soms aangetast. Minder voorkomende symptomen zijn onder andere:

• endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart)
• glomerulonefritis (ontsteking van de vaatkluwens in de nierschors)
• hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen)
• hepatitis (een leverontsteking)
• iritis (ontsteking van het regenboogvlies)
• myalgie (spierpijn)

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose van de bacteriële infectie gebeurt aan de hand van bacteriologische en serologische onderzoeken. Een onderzoeker heeft hiervoor een ontlastingsstaaltje of een staaltje van zieke weefsels nodig. In een vroeg stadium van de ziekte is hierdoor de bacterie te identificeren. In een laat stadium van de infectie onthult een bloedonderzoekantigenen voor de bacterie.

Differentiële diagnose

Het onderzoek van het ontlastingsstaaltje en/of het bloedonderzoek is noodzakelijk omdat het klinisch beeld sterk doet denken aan dat van volgende aandoeningen:

• amoebiasis (darminfectie veroorzaakt door parasiet met braken en buikpijn)
• appendicitis
• Campylobacter-infecties (infectie met buikkrampen, koorts en diarree)
• Clostridium difficile-colitis (bacteriële infectie met darmproblemen)
• de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)
• diverticulitis
• een inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van de darm)
• pseudomembraneuze colitis (ontsteking van dikke darm, meestal door antibioticagebruik)
• pseudotuberculose (Yersinia)
• salmonellose (infectie met Salmonella-bacteriën met diarree en buikpijn)

Behandeling darminfectie via antibiotica

Bij milde symptomen is een medische behandeling niet vereist. De dosering en de duur van een eventuele medische behandeling zijn afhankelijk van de ernst van de ziekte. Medicijnen tegen diarree zijn uit den boze omdat het lichaam zelf de bacterie moet opruimen en de bacterie bij het gebruik van deze medicijnen te lang in de darm aanwezig blijft. Heeft de patiënt meer ernstige symptomen, dan zijn antibiotica de voorkeursbehandeling van de arts. Meestal zet hij tetracyclines in. Yersinia enterocolitica is ook gevoelig voor chloramphenicol en streptomycine. De pathogenen zijn echter bijna altijd bestand tegen penicilline en ampicilline. Bij gewrichtsklachten schrijft de arts ook medicatie voor. De huidgerelateerde symptomen behandelt de arts met topische (op de huid aangebrachte) crèmes en zalven. Om uitdroging (dehydratie) veroorzaakt door de diarree te voorkomen, is het voorts aanbevolen om voldoende te drinken.

Prognose ziekte

Veelal geneest een patiënt spontaan van deze ziekte na ongeveer twee tot vier weken.

Complicaties van bacteriële infectie

Een bloedvergiftiging (sepsis) is een zeldzame, levensbedreigende complicatie van de bacteriële infectie. Soms komt een herinfectie voor. Andere complicaties omvatten:

• appendicitis
• cholangitis (ontsteking van de galwegen met koorts en buikpijn)
• diffuse ulceratie (verspreide zweervorming) en ontsteking van de dunne darm en het colon (dikke darm)
• intussusceptie (een deel van de darm schuift in het daarop volgende darmgedeelte waardoor een darmobstructie optreedt)
• meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek)
• peritonitis (ontsteking van het buikvlies door een infectie in de buikholte)

Preventie aandoening

Dankzij enkele preventieve maatregelen is het mogelijk om de overdracht van de infectieziekte te minimaliseren of zelfs voorkomen.

Hygiëne
Het zorgvuldig reinigen van al het keukenmateriaal zoals een vleesmes of vleesplank is noodzakelijk om een kruisbesmetting te voorkomen. Bovendien is een goede handhygiëne nodig, zeker voor het bereiden van voedsel, na contact met voedingsproducten en na het toiletgebruik.

Vlees en groenten

Voedingsproducten zoals vlees, rauwkost en melk bewaren mensen best gescheiden van elkaar in de koelkast. Bij het snijden van het vlees is het verstandig om een aparte snijplank te gebruiken. Een ander advies is om vlees goed door te bakken, ook op een barbecue. Bij het gebruik van groenten is het tot slot nodig om deze grondig te wassen onder stromend water.