Yersinia enterocolitica: Bacteriële infectie met diarree

Yersinia enterocolitica is een infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Yersinia enterocolitica. De overdracht van deze bacterie gebeurt voornamelijk door het eten van besmet vlees of voedingsproducten die verontreinigd zijn met besmet water. Diarree, buikpijn en koorts zijn de belangrijkste symptomen, maar afhankelijk van de leeftijd van de patiënt en de ernst van de symptomen kunnen ook andere klachten optreden. Meestal is medische behandeling niet nodig omdat patiënten na enkele weken spontaan herstellen. In sommige gevallen zijn echter antibiotica vereist. Complicaties komen zelden voor, maar als ze optreden kunnen ze ernstig zijn. Tot slot kunnen enkele preventieve maatregelen helpen om de infectie te voorkomen. Goede hygiëne en het grondig doorbakken van vlees zijn hierbij cruciaal.

• Epidemiologie: Vooral bij jonge kinderen
• Oorzaken: Bacterie Yersinia enterocolitica
• Risicofactoren infectieziekte
• Symptomen: Diarree, koorts en huidproblemen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling darminfectie via antibiotica
• Prognose ziekte
• Complicaties van bacteriële infectie
• Preventie aandoening

Epidemiologie: Vooral bij jonge kinderen

De infectie Yersinia enterocolitica komt wereldwijd voor. In koudere Noord-Europese landen en Japan is de prevalentie van deze infectieziekte hoger. Vooral jonge kinderen worden getroffen door deze darminfectie. De meeste patiënten met deze bacteriële infectie presenteren zich in de winterperiode. Exacte incidentie- en prevalentiegegevens zijn niet gedetailleerd beschikbaar in de medische literatuur, maar de infectie is relatief zeldzaam.

Oorzaken: Bacterie Yersinia enterocolitica

Yersinia enterocolitica, een gramnegatieve bacterie van de familie Enterobacteriaceae, is aanwezig bij verschillende dieren zoals geiten, gevogelte, honden, katten, knaagdieren, koeien, runderen, schapen, stekelvarkens, varkens en vossen. De bacterie komt ook voor op de bodem en in het water. Wanneer mensen voedingsmiddelen consumeren die verontreinigd zijn met een groot aantal van deze bacteriën, kan dit leiden tot een voedselvergiftiging (diarree door besmet voedsel). De bacterie wordt vaak aangetroffen in besmette gepasteuriseerde melk en zuivelproducten, rauw varkensvlees, tofu, vlees, oesters en vis, maar ook in groenten en fruit die besmet zijn door verontreinigd oppervlaktewater. Yersinia enterocolitica gedijt goed in koude temperaturen (koelkast) en vriestemperaturen (vriezer), maar is niet bestand tegen hitte. Persoon-op-persoon overdracht komt zelden voor, maar is mogelijk bij een bloedtransfusie van een geïnfecteerde patiënt en bij een moeder die de infectie overdraagt aan de pasgeborene. De bacterie blijft tot negentig dagen in de ontlasting van de patiënt aanwezig nadat de symptomen zijn verdwenen, maar volgens Emedicine is een overdracht via de fecaal-orale route bij de mens niet bewezen.

Risicofactoren infectieziekte

Mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen een hoger risico op een infectie met Yersinia enterocolitica.

Symptomen: Diarree, koorts en huidproblemen

In de meeste gevallen is de patiënt asymptomatisch, maar vooral mensen met een zwak immuunsysteem kunnen sneller klachten ontwikkelen. De incubatieperiode (de tijd tussen blootstelling aan de bacterie en het optreden van symptomen) bedraagt meestal vier tot zes dagen, maar kan variëren van één tot veertien dagen.

Vaak

Lusteloosheid, hoofdpijn en gewichtsverlies kunnen aanwezig zijn voordat de typische symptomen optreden. Kenmerkend voor de ziekte zijn acuut optredende maag-darmklachten. Buikpijn, waterige en slijmerige diarree (die één dag tot drie weken kan aanhouden), bloed bij de ontlasting, misselijkheid en braken zijn enkele typische symptomen. De patiënt heeft meestal ook (milde) koorts. Huidklachten zoals erythema nodosum kunnen optreden, waarbij vooral op de benen en de romp pijnlijke, verheven rode of paarse knobbeltjes en huidletsels ontstaan. Deze letsels verschijnen meestal twee tot twintig dagen na het optreden van koorts en buikpijn, en verdwijnen vaak binnen een maand. Daarnaast kan reactieve artritis (gewrichtsontsteking met symptomen aan huid, ogen, maag, darmen en ogen) optreden.

Leeftijdafhankelijk

De klinische symptomen variëren naargelang de leeftijd van de patiënt. Bij kleine kinderen treden koorts en diarree op, veroorzaakt door enterocolitis (ontsteking van het darmslijmvlies). Oudere kinderen hebben meer last van buikpijn die lijkt op de buikklachten bij appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm). Artritis (gewrichtsontsteking) komt zelden voor bij oudere kinderen. Volwassenen hebben doorgaans diarree en koorts, en vrouwen hebben vaak erythema nodosum of het syndroom van Sweet, waarbij afwijkingen aan de huid, slijmvliezen en ogen optreden. Oudere patiënten blijven vaak symptoomvrij of ontwikkelen alleen erythema nodosum.

Zelden

Hoewel de infectie meestal darmgerelateerde klachten veroorzaakt, kunnen ook andere organen soms worden aangetast. Minder voorkomende symptomen zijn onder andere:

• Endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart)
• Glomerulonefritis (ontsteking van de vaatkluwens in de nierschors)
• Hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen)
• Hepatitis (leverontsteking)
• Iritis (ontsteking van het regenboogvlies)
• Myalgie (spierpijn)

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose van de bacteriële infectie wordt gesteld door middel van bacteriologische en serologische onderzoeken. Hiervoor is een ontlastingsstaal of een staal van zieke weefsels nodig. In een vroeg stadium van de ziekte kan de bacterie worden geïdentificeerd. In een laat stadium van de infectie kunnen bloedonderzoeken antigenen voor de bacterie onthullen.

Differentiële diagnose

Het onderzoek van het ontlastingsstaal en/of bloedonderzoek is noodzakelijk omdat het klinisch beeld kan lijken op andere aandoeningen:

• Amoebiasis (darminfectie veroorzaakt door een parasiet met braken en buikpijn)
• Appendicitis
• Campylobacter-infecties (infectie met buikkrampen, koorts en diarree)
• Clostridium difficile-colitis (bacteriële infectie met darmproblemen)
• De ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)
• Diverticulitis
• Inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van de darm)
• Pseudomembraneuze colitis (ontsteking van de dikke darm, meestal door antibioticagebruik)
• Pseudotuberculose (Yersinia)
• Salmonellose (infectie met Salmonella-bacteriën met diarree en buikpijn)

Behandeling darminfectie via antibiotica

Bij milde symptomen is een medische behandeling meestal niet nodig. De dosering en duur van een eventuele behandeling zijn afhankelijk van de ernst van de ziekte. Medicijnen tegen diarree zijn niet aan te raden omdat het lichaam zelf de bacterie moet opruimen, en het gebruik van deze medicijnen kan ervoor zorgen dat de bacterie te lang in de darm aanwezig blijft. Bij ernstigere symptomen worden antibiotica vaak ingezet als voorkeursbehandeling. Meestal worden tetracyclines voorgeschreven. Yersinia enterocolitica is ook gevoelig voor chloramphenicol en streptomycine, maar pathogenen zijn bijna altijd bestand tegen penicilline en ampicilline. Bij gewrichtsklachten kan de arts ook medicatie voorschrijven. Huidgerelateerde symptomen worden vaak behandeld met topische crèmes en zalven. Om uitdroging (dehydratie) veroorzaakt door diarree te voorkomen, is het belangrijk voldoende te drinken.

Prognose ziekte

In de meeste gevallen geneest een patiënt spontaan van deze ziekte na ongeveer twee tot vier weken.

Complicaties van bacteriële infectie

Een bloedvergiftiging (sepsis) is een zeldzame maar levensbedreigende complicatie van de bacteriële infectie. Soms kan herinfectie optreden. Andere mogelijke complicaties zijn:

• Appendicitis
• Cholangitis (ontsteking van de galwegen met koorts en buikpijn)
• Diffuse ulceratie (verspreide zweervorming) en ontsteking van de dunne darm en het colon (dikke darm)
• Intussusceptie (een deel van de darm schuift in het daaropvolgende darmgedeelte, wat een darmobstructie veroorzaakt)
• Meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek)
• Peritonitis (ontsteking van het buikvlies door een infectie in de buikholte)

Preventie aandoening

Preventieve maatregelen kunnen helpen om de overdracht van de infectieziekte te minimaliseren of zelfs te voorkomen.

Hygiëne

Het zorgvuldig reinigen van keukenmateriaal zoals vleesmes en snijplank is noodzakelijk om kruisbesmetting te voorkomen. Een goede handhygiëne is cruciaal, vooral voor het bereiden van voedsel, na contact met voedingsproducten en na toiletgebruik.

Vlees en groenten

Voedingsmiddelen zoals vlees, rauwkost en melk moeten gescheiden worden bewaard in de koelkast. Het is verstandig om een aparte snijplank te gebruiken voor vlees. Vlees moet goed doorbakken worden, ook op een barbecue. Groenten moeten grondig gewassen worden onder stromend water voordat ze worden gegeten.