Pasteurella multocida (pasteurellose): Bacteriële infectie

Een beet van een hond of kat kan leiden tot een infectie met de bacterie Pasteurella multocida. Deze bacteriële infectie, bekend als pasteurellose, veroorzaakt voornamelijk huidgerelateerde symptomen bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Echter, de bacterie kan ook infecties in andere lichaamsstructuren veroorzaken. Behandeling omvat doorgaans antibiotica, professionele wondverzorging en ondersteunende therapieën. Indien onbehandeld, kunnen er ernstige complicaties optreden. Door enkele voorzorgsmaatregelen kan pasteurellose worden voorkomen. Pasteurella multocida werd voor het eerst beschreven door Louis Pasteur, die het organisme in 1881 identificeerde als een veroorzaker van vogelcholera.

• Epidemiologie van Pasteurellose
• Mechanisme
• Oorzaken: Bacterie Pasteurella multocida
• Risicofactoren voor Pasteurellose
• Risicogroepen
• Symptomen: Wondinfecties en andere mogelijke infecties
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Antibiotica en wondverzorging
• Prognose
• Complicaties van Agressieve Bacteriële Infectie
• Preventie van Pasteurellose

Epidemiologie van Pasteurellose

Pasteurella multocida is een wereldwijd voorkomende bacterie die vooral wordt geassocieerd met dierlijke reservoirs. Deze bacterie is de belangrijkste oorzaak van pasteurellose bij de mens, voornamelijk na blootstelling aan huisdieren of wilde dieren.

Geografische verspreiding

Pasteurella multocida komt wereldwijd voor, maar infecties bij mensen zijn meestal regionaal gebonden aan de populaties van huisdieren en vee. Landen met hoge aantallen huisdieren melden vaker menselijke gevallen.

Dieren als reservoir

De bacterie maakt deel uit van de normale flora van de bovenste luchtwegen bij veel dieren, zoals honden, katten en vee. Bij katten en honden wordt de bacterie vaak aangetroffen in speeksel, wat een belangrijke transmissieroute naar mensen vormt.

Seizoensgebondenheid

Hoewel pasteurellose niet strikt seizoensgebonden is, kunnen infecties vaker voorkomen in periodes waarin mensen vaker buiten zijn en contact hebben met dieren, zoals tijdens de zomermaanden.

Epidemiologische trends bij mensen

Bij mensen wordt pasteurellose meestal gemeld na een bijtwond, krab of directe blootstelling aan geïnfecteerde dieren. De incidentie is hoger in gebieden met een hoge dichtheid aan huisdieren of waar intensieve veehouderij voorkomt.

Mechanisme

Het pathofysiologische mechanisme van Pasteurella multocida-infecties is complex en omvat zowel bacteriële factoren als de immuunrespons van de gastheer.

Transmissieroutes

Pasteurellose ontstaat meestal door direct contact, zoals bijtwonden of krassen van dieren. Aerosoltransmissie of contact met besmette oppervlakken is zeldzamer, maar kan optreden in landbouw- of laboratoriumomgevingen.

Bacteriële virulentiefactoren

De bacterie produceert exotoxines en enzymen die weefselschade veroorzaken en de immuunrespons van de gastheer ondermijnen. Het kapsel van Pasteurella multocida biedt bescherming tegen fagocytose, wat bijdraagt aan de persistentie van de infectie.

Immune interacties

Bij gezonde patiënten leidt de immuunrespons vaak tot snelle klaring van de bacterie. Bij immuungecompromitteerde patiënten kan de bacterie echter leiden tot ernstige systemische infecties, zoals sepsis.

Oorzaken: Bacterie Pasteurella multocida

Pasteurella multocida is een gramnegatieve, onbeweeglijke, niet-sporenvormende kokkenbacil die deel uitmaakt van de normale flora van de slijmvliezen van veel vee, pluimvee en huisdieren zoals honden en katten. De bacterie wordt overgedragen via een beet, kras of lik van een besmet dier. In sommige gevallen is de bron van infectie onbekend.

Risicofactoren voor Pasteurellose

Bepaalde factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van pasteurellose na een dierenbeet of -krab. Risicofactoren zijn onder meer:

• Niet goed verzorgde wonden: Onvoldoende reiniging en verzorging van wonden verhoogt de kans op infectie.
• Verzwakt immuunsysteem: Personen met een verzwakt immuunsysteem door onderliggende ziekten of medicijnen hebben een hoger risico op ernstige infecties.
• Chronische aandoeningen: Aandoeningen zoals diabetes, levercirrose of nierziekte kunnen de vatbaarheid voor infecties verhogen.

Direct contact met dieren: Bijtwonden en krassen door katten en honden zijn de meest voorkomende risicofactoren voor pasteurellose. Kattenbeten zijn bijzonder risicovol vanwege hun scherpe tanden, die bacteriën diep in het weefsel kunnen brengen.
Beroepsmatige blootstelling: Landbouwers, dierenartsen en personeel in dierenasielen lopen een verhoogd risico door frequent contact met potentieel geïnfecteerde dieren.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen hebben een verhoogde gevoeligheid voor pasteurellose vanwege hun leefomstandigheden, gezondheidstoestand of beroepskeuze.

Kinderen en ouderen

Deze leeftijdsgroepen hebben vaak een minder robuuste immuunrespons, waardoor ze gevoeliger zijn voor infecties.

Patiënten met chronische ziekten

Chronische aandoeningen zoals COPD, leverziekten of diabetes verzwakken de afweermechanismen, wat het risico op een ernstige infectie vergroot.

Beroepsgroepen met diercontact

Professionals zoals dierenartsen, veehouders en medewerkers van dierenasielen worden vaker blootgesteld aan de bacterie en lopen daardoor een hoger risico.

Symptomen: Wondinfecties en andere mogelijke infecties

Symptomen van pasteurellose treden op bij ongeveer 7% van de mensen die door een dier zijn gebeten, vooral bij die met een verzwakt immuunsysteem. De incubatietijd, de periode tussen besmetting en het optreden van symptomen, is meestal ongeveer 24 uur. De symptomen kunnen variëren afhankelijk van de getroffen lichaamsdelen en kunnen onder andere de huid, luchtwegen, zenuwstelsel, buik, ogen en hart omvatten.

Huid

De meest voorkomende infectie is een wondinfectie, vaak gepresenteerd als cellulitis (huidinfectie met roodheid en zwelling) en abcesvorming. Symptomen kunnen pijn, gevoeligheid, roodheid (erytheem), zwelling, en warmte op de getroffen plaats omvatten. Een etterige afscheiding en verminderd bewegingsbereik zijn ook mogelijk. Gezwollen lymfeklieren en koorts komen voor bij ongeveer 20% van de patiënten.

Luchtwegen

Infecties in de luchtwegen kunnen leiden tot symptomen zoals heesheid, een rode keel, en abnormale ademgeluiden zoals reutels. Bij auscultatie kan een saai geluid worden gehoord.

Centraal zenuwstelsel
Infecties van het centraal zenuwstelsel door Pasteurella multocida kunnen leiden tot meningitis (hersenvliesontsteking) met hoofdpijn en een stijve nek, en encefalitis (hersenontsteking).

Buik

Symptomen in de buik kunnen splenomegalie (vergrote milt) en hepatomegalie (vergrote lever) omvatten.

Ogen

Ooginfecties kunnen leiden tot een hoornvlieszweer (cornea ulcus), afwijkingen aan het oogbindvlies, en een verminderde gezichtsscherpte.

Hart en bloedvaten

Cardiovasculaire complicaties zoals hypotensie (lage bloeddruk), tachycardie (versnelde hartslag) en hartgeruis kunnen ook optreden.

Alarmsymptomen

Het herkennen van alarmsymptomen is cruciaal voor een snelle diagnose en behandeling van pasteurellose.

Lokale infecties

Rode, pijnlijke en gezwollen wondjes na een dierenbeet of -krab kunnen wijzen op een Pasteurella-infectie. Koorts en pusvorming zijn vaak aanwezig.

Systemische verspreiding

Symptomen zoals hoge koorts, rillingen, gewrichtspijn en ademhalingsmoeilijkheden kunnen wijzen op een systemische infectie zoals sepsis of longontsteking.

Complicaties bij immuungecompromitteerde patiënten

Bij patiënten met een verzwakte immuunrespons kunnen complicaties optreden, zoals endocarditis of osteomyelitis. Deze vereisen onmiddellijke medische opvolging.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De diagnose begint met een gedetailleerde vragenlijst over contact met huisdieren. Laboratoriumtests van vloeistoffen uit getroffen lichaamsdelen, zoals bloed, sputum (slijm), en hersenvocht, kunnen de aanwezigheid van de bacterie aantonen. Bij neurologische symptomen kan een lumbale punctie (ruggenprik) noodzakelijk zijn. Bij verdenking op septische artritis wordt een artrocentese (gewrichtspunctie) uitgevoerd. Ascites (vochtophoping in de buik) kan wijzen op peritonitis (ontsteking van het buikvlies), waarvoor een abdominale paracentese (buikvochtpunctie) nodig kan zijn. Beeldvorming met een CT-scan of MRI-scan kan helpen bij het identificeren van betrokkenheid van gewrichten, botten, en hersenen. Bij oogklachten is een grondig oogonderzoek noodzakelijk. Een echocardiografie kan worden ingezet om tekenen van hartproblemen, zoals endocarditis, op te sporen.

Differentiële diagnose

De symptomen van pasteurellose kunnen overlappen met andere aandoeningen zoals:

• acute pyelonefritis (ontsteking van de nier en het nierbekken)
• amoebe leverabcessen (pus in de lever door een parasiet, vaak met buikpijn)
• cellulitis
• kattenkrabziekte (huidletsels en gezwollen lymfeklieren)
• bacteriële longontsteking (pneumonie)
• hersenenabces (pus in de hersenen)
• meningitis (hersenvliesontsteking)
• leverabces
• longabces (abces in de longen)
• perinefrotisch abces
• gewone dierenbeten
• HACEK-groep infecties
• peritonitis (buikvliesontsteking) en abdominale sepsis (bloedvergiftiging)

Behandeling: Antibiotica en wondverzorging

Antibiotica
De infectie reageert doorgaans goed op antibiotica zoals penicilline G en tetracyclines. Eerste generatie cefalosporinen zijn vaak minder effectief en kunnen leiden tot complicaties zoals aneurysma of septikemie.

Wondverzorging

Professionele wondverzorging is cruciaal. De arts zal de wonden reinigen en niet-levensvatbaar weefsel verwijderen met behulp van een antiseptische oplossing, zonder deze direct op de wonde aan te brengen. Overvloedige irrigatie met een kleine gauge katheter en injectiespuit helpt bij het verwijderen van vuil en vermindert de bacteriële concentratie. Vaak is chirurgische interventie nodig om dode weefsels te verwijderen (debridement) en de wond te sluiten. Het verhogen en immobiliseren van de getroffen ledematen helpt complicaties te voorkomen.

Ondersteunend

Ondersteunende behandelingen zijn afhankelijk van de getroffen lichaamsstructuur en kunnen variëren van pijnbestrijding tot andere symptomatische behandelingen.

Behandelingsopties voor chronische Pasteurellose[

Bij chronische of langdurige gevallen van pasteurellose kunnen aanvullende behandelingsopties nodig zijn:

• Langdurige antibiotica: In sommige gevallen is een langdurige antibioticakuur noodzakelijk om de infectie volledig te bestrijden.
• Chirurgische ingrepen: Bij hardnekkige infecties of ernstige abcesvorming kan chirurgische ingreep vereist zijn om geïnfecteerd weefsel te verwijderen.
• Immuunsysteemondersteuning: Voor patiënten met een verzwakt immuunsysteem kan aanvullende ondersteuning noodzakelijk zijn, zoals immuuntherapie of aanpassing van medicatie.

Prognose

De prognose van pasteurellose varieert sterk afhankelijk van de ernst van de infectie en de tijdigheid van de behandeling.

Milde gevallen

Bij tijdige behandeling met antibiotica genezen de meeste patiënten volledig zonder blijvende schade. Lokale infecties genezen vaak binnen enkele dagen.

Ernstige gevallen

Bij patiënten met ernstige systemische infecties of comorbiditeiten kan de ziekte leiden tot blijvende schade of zelfs dodelijk zijn zonder adequate behandeling.

Langetermijngevolgen

In zeldzame gevallen kunnen chronische infecties, zoals osteomyelitis of endocarditis, langdurige medische opvolging vereisen.

Complicaties van Agressieve Bacteriële Infectie

Pasteurella multocida kan zich snel verspreiden naar verschillende lichaamsstructuren, waaronder de luchtwegen, het hart, het centrale zenuwstelsel, de maag en darmen, de ogen, de oren, de geslachtsorganen en de urinewegen. Zeer zelden kunnen ernstige systemische infecties zoals septikemie of een aneurysma optreden, vooral bij patiënten met onderliggende aandoeningen zoals levercirrose, chronische nierziekte, diabetes mellitus (suikerziekte), bloedkanker (zoals leukemie of multiple myeloom), of bij patiënten na orgaantransplantaties. Bij een gebrek aan verhoging van de ledematen kan een compartimentsyndroom ontstaan, wat kan leiden tot weefselsterfte.

Preventie van Pasteurellose

Pasteurellose kan worden voorkomen door contact met geïnfecteerde dieren te vermijden. Het handhaven van een goede handhygiëne (grondig wassen en ontsmetten na contact met mogelijk besmette dieren) is cruciaal. Indien er wonden ontstaan, is het belangrijk om snel medische hulp te zoeken voor professionele reiniging en behandeling van de wonde.