Hartruis (hartgeruis): Oorzaken van hartgeruisen

Hartruis duidt op terugkerende geluiden tijdens de hartslagcyclus. Meestal zijn hartgeruisen ongevaarlijk en onschuldig en is er geen behandeling vereist. Dit ‘suizend’ of ‘zwiepend’ geluid wijst mogelijk ook op aangeboren of verworven schade of een ziekte. Deze geluiden worden gemaakt door turbulent bloed in of nabij het hart en zijn hoorbaar door middel van een auscultatie. Bij dit medisch onderzoek plaatst de arts een stethoscoop op de borstkas en luistert hij naar de hartgeluiden. Indien een behandeling nodig is, richt de arts zich op de oorzaak van het hartgeruis.

• Onschuldig hartgeruis
• Oorzaken van abnormale hartgeruisen
• Kinderen
• Volwassenen
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen bij hartruis
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van abnormale hartgeluiden
• Medicatie
• Chirurgie

Onschuldig hartgeruis

Een patiënt met onschuldig hartruis heeft een normaal werkend hart. Dit type komt vaak voor bij pasgeborenen en kinderen. Een onschuldig gefluister treedt op als gevolg van een snellere bloedstroom dan normaal door het hart.

Aandoeningen die een snelle bloeddoorstroming door het hart veroorzaken, waardoor een onschuldig hartgeruis ontstaat, omvatten:

• bloedarmoede: niet genoeg gezonde rode bloedcellen hebben om zuurstof naar lichaamsweefsels te transporteren
• een lichamelijke activiteit of inspanning
• een overmatig actieve schildklierwerking in het lichaam (hyperthyreoïdie)
• een zwangerschap
• fasen van een snelle groei, zoals de adolescentie
• koorts

Na verloop van tijd kunnen onschuldige hartgeruisen verdwijnen. Bovendien kunnen ze de hele leven blijven bestaan, zonder dat dit ooit verdere gezondheidsproblemen veroorzaakt.

Oorzaken van abnormale hartgeruisen

Kinderen

Bij kinderen is een abnormaal gemurmel van het hart over het algemeen het gevolg van aangeboren hartafwijking waarbij een structureel probleem aan het hart aanwezig is.

Hartklepafwijkingen
Deze aangeboren afwijkingen zijn aanwezig bij de geboorte, maar worden soms pas veel later in het leven ontdekt. Voorbeelden zijn kleppen die onvoldoende bloed doorlaten of die niet goed sluiten en lekken.

Septumdefecten
Hierbij ontstaan al dan niet ernstige gaten in het hart. De ernst hangt af van de grootte en locatie van het gat. Deze hartafwijking is het gevolg van een abnormale bloedtoevoer tussen de bloedvaten of hartkamers, wat leidt tot hartgeruis.

Andere oorzaken
Andere belangrijke oorzaken van abnormaal hartgeruis zijn infecties en aandoeningen die de structuren van het hart beschadigen. Ze komen vaker voor bij oudere kinderen of volwassenen. Voorbeelden hiervan zijn hartklepverkalking (gebeurt bij aortaklepstenose of mitralisklepstenose), endocarditis (infectie van de binnenwand van het hart) en reumatische koorts (complicatie van een streptokokkeninfectie = keelontsteking veroorzaakt door streptokokkenbacteriën). Ook bij baby’s ontstaan mogelijk hartgeruisen, wat bijvoorbeeld het resultaat is van een ziekte bij een zwangere moeder (ongecontroleerde suikerziekte, rodehond) en het gebruik van bepaalde medicijnen, alcohol of drugs tijdens de zwangerschap.

Volwassenen

Bij volwassenen is abnormaal geruis vaak te wijten is aan verworven hartklepproblemen zoals een infectie.

Risicofactoren

Een familiegeschiedenis van een hartafwijking verhoogt de kans op hartruis. Verder verhogen enkele medische aandoeningen de kans op hartgeruis op latere leeftijd zoals:

• een hoge bloeddruk in de longen (pulmonale hypertensie)
• een infectie van het slijmvlies van het hart (endocarditis)
• een ongecontroleerde hoge bloeddruk (hypertensie)
• een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• een verzwakte hartspier
• een voorgeschiedenis van reumatische koorts (complicatie van streptokokkeninfectie)
• het carcinoïd syndroom (aandoening met afscheiding van serotonine in het lichaam)
• het hypereosinofiel syndroom
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• systemische lupus erythematosus (auto-immuunziekte)

Geassocieerde symptomen bij hartruis

Patiënten met onschuldig hartgeruis hebben in de meeste gevallen geen andere symptomen. Wanneer echter één of meer van volgende symptomen aanwezig zijn, duidt dit mogelijk op de aanwezigheid van een hartziekte:

• duizeligheid
• een aanhoudende hoest
• een blauwe huid, vooral op de lippen en vingertoppen (cyanose)
• een verlies van eetlust
• een zwelling of plotselinge gewichtstoename
• flauwvallen
• groeiproblemen (bij zuigelingen)
• grotere lever- en nekaders
• kortademigheid
• pijn op de borst
• zwaar zweten bij een minimale of geen inspanning

Diagnose en onderzoeken

De meeste hartgeruisen zijn niet ernstig, maar patiënten die vermoeden dat ze lijden aan een hartruis, maken het best een afspraak bij de arts. Hij luistert naar de symptomen en de medische geschiedenis, en onderzoekt het hart met behulp van zijn stethoscoop (auscultatie). Hij vertelt de patiënt of de hartruis onschadelijk is en geen behandeling vereist, of anders voert hij op basis van de verkregen informatie en de resultaten van het lichamelijk onderzoek, verdere onderzoeken uit zoals:

• een echocardiografie (onderzoek van het hart door middel van geluidsgolven)
• een elektrocardiografie (meting van de elektrische activiteit van het hart)
• een hartkatheterisatie
• een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto)

Behandeling van abnormale hartgeluiden

Wanneer de arts weet welk probleem leidt tot de hartgeruisen, zet hij hiervoor een gepaste behandeling in die meestal bestaat uit medicatie, een medische procedure of chirurgie.

Medicatie

De arts kijkt naar het aanwezige hartprobleem en schrijft dan één of meer medicijnen voor:

• ACE-remmers: bloeddruk verlagen; een hoge bloeddruk verergert mogelijk hartruis
• bètablokkers: verlagen van hartslag en bloeddruk; behandelen bepaalde hartklepproblemen
• medicijnen die bloedstolsels voorkomen (anticoagulantia).
• plaspillen (diuretica): overtollig vocht uit lichaam verwijderen
• statines: cholesterol verlagen; een hoog cholesterolgehalte verergert mogelijk hartklepproblemen

Chirurgie

De arts herstelt een afwijking of schade aan de hartklep of vervangt eventueel een hartklep. Hiervoor bestaan diverse soorten operaties.