Hartruis (hartgeruis): Oorzaken van hartgeruisen

Hartruis is een term die verwijst naar abnormale geluiden die tijdens de hartslagcyclus worden waargenomen. Deze geluiden kunnen variëren van een zacht suizen tot een luidruchtig zwiepen. Meestal zijn hartruisen onschadelijk en vereisen ze geen behandeling. Het 'suizende' of 'zwiepende' geluid ontstaat door turbulentie in het bloedstroom door of nabij het hart. Dit kan worden gehoord met behulp van een stethoscoop tijdens een auscultatie, waarbij een arts de hartgeluiden beluistert. Als een behandeling nodig is, richt de arts zich op de onderliggende oorzaak van het hartruis.

• Onschuldig hartruis
• Oorzaken van abnormale hartruis
• Bij kinderen
• Bij volwassenen
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen bij hartruis
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van abnormale hartruis
• Medicatie
• Chirurgie
• Prognose van hartruis
• Complicaties
• Preventie en levensstijl

Onschuldig hartruis

Onschuldig hartruis komt vaak voor bij pasgeborenen en kinderen en is meestal niet indicatief voor een ernstige aandoening. Dit type hartruis ontstaat door een verhoogde bloedstroom door het hart, vaak door fysiologische factoren.

Factoren die een snelle bloeddoorstroming en onschuldig hartruis kunnen veroorzaken zijn onder andere:

• Bloedarmoede: een aandoening waarbij het lichaam niet genoeg gezonde rode bloedcellen heeft om zuurstof naar de weefsels te transporteren.
• Lichamelijke activiteit of inspanning
• Een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• Een zwangerschap
• Fasen van snelle groei, zoals tijdens de adolescentie
• Koorts

In veel gevallen kunnen onschuldige hartruisen vanzelf verdwijnen. Ze kunnen echter ook gedurende het leven aanwezig blijven zonder verdere gezondheidsproblemen te veroorzaken.

Oorzaken van abnormale hartruis

Bij kinderen

Bij kinderen is een abnormaal hartruis vaak het gevolg van aangeboren hartafwijkingen, waarbij een structureel probleem in het hart aanwezig is.

Hartklepafwijkingen
Deze aangeboren afwijkingen worden vaak bij de geboorte aangetroffen, maar kunnen soms pas veel later in het leven worden ontdekt. Voorbeelden hiervan zijn hartkleppen die niet goed functioneren, zoals kleppen die onvoldoende bloed doorlaten of niet goed sluiten, wat leidt tot lekkage.

Septumdefecten
Septumdefecten zijn gaten in het hart die al dan niet ernstig kunnen zijn, afhankelijk van hun grootte en locatie. Deze defecten zorgen voor een abnormale bloedstroom tussen de hartkamers of bloedvaten, wat kan leiden tot een abnormaal hartgeruis.

Andere oorzaken
Bij oudere kinderen en volwassenen kunnen infecties en aandoeningen die de hartstructuren beschadigen leiden tot abnormaal hartruis. Voorbeelden zijn hartklepverkalking (zoals bij aortaklepstenose of mitralisklepstenose), endocarditis (infectie van de binnenwand van het hart) en reumatische koorts (een complicatie van een streptokokkeninfectie, veroorzaakt door streptokokkenbacteriën). Bij baby’s kunnen hartruisen ontstaan als gevolg van aandoeningen bij de moeder tijdens de zwangerschap, zoals ongecontroleerde suikerziekte of rodehond, of door het gebruik van bepaalde medicijnen, alcohol of drugs tijdens de zwangerschap.

Bij volwassenen

Bij volwassenen zijn abnormale hartruisen vaak het gevolg van verworven hartklepproblemen, zoals infecties of degeneratieve veranderingen in de hartkleppen.

Risicofactoren

Een familiegeschiedenis van hartafwijkingen kan de kans op het ontwikkelen van hartruis verhogen. Daarnaast zijn er verschillende medische aandoeningen die het risico op hartgeruis kunnen verhogen, vooral op latere leeftijd, zoals:

• Een hoge bloeddruk in de longen (pulmonale hypertensie)
• Een infectie van het hartslijmvlies (endocarditis)
• Ongecontroleerde hoge bloeddruk (hypertensie)
• Een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• Een verzwakte hartspier
• Een voorgeschiedenis van reumatische koorts
• Het carcinoïd syndroom (aandoening gekenmerkt door een overmatige productie van serotonine)
• Het hypereosinofiele syndroom
• Reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• Systemische lupus erythematosus (auto-immuunziekte)

Geassocieerde symptomen bij hartruis

Bij onschuldig hartruis zijn meestal geen andere symptomen aanwezig. Als er echter één of meer van de volgende symptomen optreden, kan dit wijzen op een onderliggend hartprobleem:

• Duizeligheid
• Een aanhoudende hoest
• Een blauwe huid, vooral op de lippen en vingertoppen (cyanose)
• Verlies van eetlust
• Zwelling of plotselinge gewichtstoename
• Flauwvallen
• Groeiproblemen bij zuigelingen
• Vergrote lever- en nekaders
• Kortademigheid
• Pijn op de borst
• Zwaar zweten bij minimale of geen inspanning

Diagnose en onderzoeken

Hoewel de meeste hartruisen onschuldig zijn, is het raadzaam om een arts te raadplegen als je vermoedt dat je hartruis hebt. De arts zal de symptomen en de medische geschiedenis bespreken en het hart onderzoeken door middel van auscultatie met een stethoscoop. Afhankelijk van de bevindingen kan de arts verdere onderzoeken aanbevelen om de oorzaak van het hartruis te achterhalen:

• Een echocardiografie: een echografie van het hart om de hartstructuren en -functie te beoordelen.
• Een elektrocardiografie: een test die de elektrische activiteit van het hart meet.
• Een hartkatheterisatie: een procedure waarbij een katheter in de hartvaten wordt ingebracht om de bloedstroom en hartfunctie te evalueren.
• Een röntgenfoto van de borstkas: ook bekend als thoraxfoto, helpt bij het visualiseren van de hartstructuren en omliggende weefsels.

Behandeling van abnormale hartruis

Als de arts de oorzaak van het hartruis heeft vastgesteld, zal hij een geschikte behandeling voorstellen, die kan bestaan uit medicatie, een medische procedure of chirurgie.

Medicatie

De behandeling van hartruis hangt af van de onderliggende oorzaak. Mogelijke medicamenteuze behandelingen zijn:

• ACE-remmers: helpen bij het verlagen van de bloeddruk, wat gunstig kan zijn bij hartruis veroorzaakt door hoge bloeddruk.
• Bètablokkers: verlagen de hartslag en bloeddruk, en kunnen nuttig zijn bij bepaalde hartklepproblemen.
• Medicijnen die bloedstolsels voorkomen (anticoagulantia) kunnen worden voorgeschreven als hartruis wordt veroorzaakt door stollingsproblemen.
• Plaspillen (diuretica): verwijderen overtollig vocht uit het lichaam, wat kan helpen bij hartruis veroorzaakt door vochtretentie.
• Statines: verlagen cholesterolgehalte, wat nuttig kan zijn bij hartklepproblemen veroorzaakt door hoog cholesterol.

Chirurgie

In gevallen waar medicatie en andere behandelingen niet effectief zijn, kan chirurgische ingreep noodzakelijk zijn. Dit kan inhouden:

• Herstel van een beschadigde hartklep
• Vervanging van een defecte hartklep
• Andere hartchirurgische ingrepen afhankelijk van de aard en ernst van de hartafwijking

Prognose van hartruis

De prognose van hartruis hangt sterk af van de onderliggende oorzaak.

Onschuldig hartruis
Bij onschuldig hartruis is de prognose doorgaans uitstekend. Dit type hartruis treedt vaak op bij pasgeborenen en kinderen en verdwijnt meestal vanzelf naarmate het kind ouder wordt. In de meeste gevallen veroorzaakt onschuldig hartruis geen verdere gezondheidsproblemen en vereist geen behandeling.

Abnormaal hartruis
De prognose bij abnormaal hartruis varieert afhankelijk van de ernst van de onderliggende aandoening. Bij vroege detectie en adequate behandeling van de oorzaak (zoals hartklepafwijkingen of septumdefecten) kan de prognose goed zijn. Chronische of ernstige gevallen kunnen echter leiden tot blijvende hartproblemen en vereisen mogelijk langdurige medische interventie.

Complicaties

De mogelijke complicaties van hartruis hangen af van de onderliggende oorzaak en kunnen variëren in ernst:

Bij onschuldig hartruis
Over het algemeen zijn er geen significante complicaties verbonden aan onschuldig hartruis. Het betreft een fysiologisch fenomeen zonder invloed op de hartgezondheid.

Bij abnormaal hartruis

• Hartfalen: Indien veroorzaakt door ernstige hartklepafwijkingen of een verzwakte hartspier, kan abnormaal hartruis leiden tot hartfalen, waarbij het hart niet effectief genoeg bloed kan rondpompen.
• Aneurysma's: In sommige gevallen, zoals bij ernstige septumdefecten, kan er een aneurysma (verzwakking en uitzetting van een bloedvatwand) ontstaan.
• Endocarditis: Abnormaal hartruis kan wijzen op een infectie van de hartwand (endocarditis), wat kan leiden tot ernstige complicaties zoals hartklepvernauwing of hartklepinsufficiëntie.
• Hartklepproblemen: Onbehandelde hartklepafwijkingen kunnen leiden tot verdere degeneratie van de hartkleppen en mogelijk noodzaak tot chirurgische ingreep.

Een tijdige diagnose en behandeling van de onderliggende oorzaak van het hartruis zijn cruciaal om complicaties te voorkomen en de prognose te verbeteren.

Preventie en levensstijl

Hoewel niet alle hartruisen kunnen worden voorkomen, kunnen gezonde levensstijlkeuzes bijdragen aan het behoud van een gezond hart en het verminderen van het risico op hartproblemen:

• Gezond eten: een dieet rijk aan groenten, fruit, volle granen en magere eiwitten kan de hartgezondheid bevorderen.
• Regelmatige lichaamsbeweging: helpt bij het handhaven van een gezond gewicht en vermindert het risico op hartziekten.
• Rook niet: roken verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.
• Beperk alcoholinname: overmatig alcoholgebruik kan de hartgezondheid negatief beïnvloeden.

Door deze tips te volgen, kun je bijdragen aan een gezonder hart en mogelijk de kans op het ontwikkelen van hartruis verminderen.