Abdominale paracentese: Vocht uit buikholte verwijderen
Een abdominale paracentese (ook wel abdominale punctie of peritoneocentese genoemd) is een medische procedure waarbij de arts met behulp van een holle naald vocht uit de buikholte (peritoneale holte) verwijdert. Deze procedure kan zowel dienen voor diagnostische als therapeutische doeleinden. Het helpt bij het verlichten van symptomen van ascites (vochtophoping in de buik) en kan ook nuttig zijn bij de diagnose van verschillende aandoeningen. Hoewel abdominale paracentese over het algemeen veilig is, kunnen er soms complicaties optreden.- Chirurgische behandelingen bij ascites: Strategieën voor verlichting van vochtophoping
- Beheer van ascites: Multidisciplinaire aanpak
- Farmacologische benadering van ascitesbeheer
- Preventie van complicaties bij ascites
- Diagnostische benadering van ascites
- Indicaties voor abdominale paracentese
- Diagnose stellen
- Behandeling uitvoeren
- Contra-indicaties
- Voorbereiding voor de procedure
- Procedure
- Na de procedure
- Complicaties
- Praktische tips voor abdominale paracentese
- Volg de aanwijzingen van je arts zorgvuldig
- Draag geschikte kleding
- Bereid je voor op de naaldbuik inbreng
- Drink voldoende water voor de procedure
- Let op tekenen van complicaties
- Zorg voor rust na de procedure
- Volg strikt de voorgeschreven medicatie inname
- Drink voldoende vocht na de procedure
- Blijf in contact met je arts voor controleafspraken
- Vraag om ondersteuning bij dagelijkse activiteiten
- Wees voorbereid op vervolgbehandelingen
- Misvattingen rond abdominale paracentese
- Abdominale paracentese is alleen nuttig voor patiënten met leverziekte
- De procedure is risicoloos en vereist geen speciale voorbereiding
- Abdominale paracentese kan altijd zonder anesthesie worden uitgevoerd
- Het verwijderen van vocht tijdens paracentese is altijd een permanente oplossing
- Abdominale paracentese is een pijnlijke procedure
- Er is geen risico op infectie na abdominale paracentese
- Abdominale paracentese is alleen nuttig voor diagnostische doeleinden
Chirurgische behandelingen bij ascites: Strategieën voor verlichting van vochtophoping
Ascites, de ophoping van vocht in de buikholte, kan veroorzaakt worden door verschillende aandoeningen zoals levercirrose, hartfalen of kanker. Naast farmacologische therapieën en procedures zoals abdominale paracentese, kunnen chirurgische ingrepen ook nodig zijn om de symptomen te verlichten en complicaties te voorkomen. Deze ingrepen zijn vooral gericht op het verbeteren van de uitwisseling van vocht en het verlichten van de druk op de organen.TIPS (Transjugulaire intrahepatische portosystemische shunt)
De TIPS-procedure is een minimaal invasieve ingreep die wordt uitgevoerd bij patiënten met levercirrose en portale hypertensie. Het doel is om een verbinding te creëren tussen de poortader en de leverader, waardoor de druk in de lever wordt verminderd en ascites kan worden verlicht. Dit wordt bereikt door middel van een katheter die wordt ingebracht via een grote ader in de hals.
Peritoneovenous shunt
Een peritoneovenous shunt is een chirurgische ingreep waarbij een apparaat wordt geplaatst om vocht van de buikholte af te voeren naar de bloedbaan. Deze procedure wordt soms gebruikt bij patiënten met therapieresistente ascites, vooral wanneer paracentese niet effectief genoeg is of complicaties veroorzaken.
Levertransplantatie
Bij patiënten met gevorderde levercirrose en ascites kan een levertransplantatie noodzakelijk zijn. Het doel van de transplantatie is om de onderliggende oorzaak van de ascites, namelijk de leverziekte, te behandelen. Na een succesvolle transplantatie kan de ascites verdwijnen en wordt het risico op complicaties aanzienlijk verminderd.
Beheer van ascites: Multidisciplinaire aanpak
Ascites vereist vaak een multidisciplinaire benadering voor optimale behandeling. Dit omvat de samenwerking van artsen, verpleegkundigen, diëtisten en andere zorgprofessionals om de symptomen van ascites te beheersen en complicaties te voorkomen.Rol van de gastro-enteroloog
De gastro-enteroloog speelt een centrale rol bij de diagnose en behandeling van ascites, met speciale aandacht voor de onderliggende oorzaak, zoals levercirrose, hartfalen of kanker. De arts zal vaak echografieën, CT-scans of endoscopieën gebruiken om de aard van de ascites te bepalen en een behandelplan te ontwikkelen.
Diëtist en voedingsbegeleiding
Een diëtist kan essentieel zijn bij het beheer van ascites, vooral omdat het dieet invloed kan hebben op het vochtbeheer en de algehele gezondheid van de patiënt. Aanbevelingen kunnen onder meer het beperken van zout in het voedingspatroon en het optimaliseren van eiwitinname omvatten, afhankelijk van de oorzaak van de ascites.
Psychologische ondersteuning
Patiënten die lijden aan ascites, vooral wanneer de aandoening het gevolg is van een chronische ziekte zoals levercirrose, kunnen psychologische ondersteuning nodig hebben. Therapie kan helpen bij het omgaan met de angst voor verergering van de ziekte, het verwerken van pijn of ongemak en het verbeteren van de algehele kwaliteit van leven.
Farmacologische benadering van ascitesbeheer
Naast chirurgische ingrepen en dieetmaatregelen kan medicatie een cruciale rol spelen in het beheer van ascites. Diuretica, zoals spironolacton en furosemide, worden vaak gebruikt om het vochtverlies te bevorderen en de symptomen van ascites te verminderen.Diuretica en hun werking
Diuretica werken door de nierfunctie te beïnvloeden, wat leidt tot verhoogde urineproductie en vermindering van vochtophoping. Spironolacton, een kaliumsparend diureticum, wordt vaak voorgeschreven bij ascites, vooral wanneer het wordt veroorzaakt door levercirrose. Dit medicijn vermindert de hoeveelheid zout en water in het lichaam, wat de ophoping van vocht in de buikholte vermindert.
Behandeling van onderliggende oorzaken van ascites
Het behandelen van de onderliggende oorzaak van ascites, zoals levercirrose of hartfalen, kan ook bijdragen aan het verbeteren van de vochtophoping. In gevallen van infectie of ontsteking kunnen antibiotica of antivirale middelen nodig zijn. Het doel is om zowel de symptomen van ascites te beheersen als de progressie van de onderliggende ziekte te vertragen.
Preventie van complicaties bij ascites
Ascites kan leiden tot verschillende complicaties, zoals infecties, nierproblemen of ademhalingsmoeilijkheden. Het is essentieel om strategieën te implementeren die de kans op dergelijke complicaties minimaliseren.Preventie van spontane bacteriële peritonitis (SBP)
Een van de meest voorkomende complicaties van ascites is spontane bacteriële peritonitis (SBP), een infectie van de peritoneale holte. Patiënten met ascites worden vaak preventief behandeld met antibiotica, vooral als ze een verhoogd risico op SBP hebben, zoals bij gevorderde levercirrose.
Beheer van nierfunctie bij ascitespatiënten
Nierfalen is een veelvoorkomende complicatie bij patiënten met ascites, vooral bij degenen met levercirrose. Het nauwlettend monitoren van de nierfunctie, evenals het gebruik van diuretica met zorg, is essentieel om verdere schade aan de nieren te voorkomen. In sommige gevallen kan dialyse nodig zijn om de nierfunctie te ondersteunen.
Zuurstoftherapie bij ademhalingsmoeilijkheden
Ascites kan ook leiden tot ademhalingsproblemen doordat de opgehoopte vloeistof de longen comprimeert. Zuurstoftherapie kan worden gebruikt om de ademhaling te ondersteunen, vooral als er sprake is van kortademigheid of verminderde zuurstofniveaus in het bloed.
Diagnostische benadering van ascites
Het stellen van een nauwkeurige diagnose is van cruciaal belang bij het behandelen van ascites, omdat de behandeling afhangt van de onderliggende oorzaak van de vochtophoping. Verschillende diagnostische technieken worden gebruikt om de oorzaak van ascites te achterhalen en het meest geschikte behandelingsplan te bepalen.Lichamelijk onderzoek en symptoombeschrijving
Een gedetailleerd lichamelijk onderzoek is de eerste stap in het stellen van de diagnose. Bij ascites kan er sprake zijn van een vergrote buikomvang, verhoogde buikomtrek en zichtbare veneuze afwijkingen. Ook kan er gevoeligheid of pijn in de buik optreden, afhankelijk van de oorzaak van de ascites.
Beeldvorming en laboratoriumtests
Beeldvormingstechnieken zoals echografie en CT-scans zijn essentieel om de omvang van de vochtophoping te beoordelen en de onderliggende oorzaak van ascites te bepalen. Laboratoriumtests kunnen de aanwezigheid van infecties, verhoogde leverenzymen of andere afwijkingen aantonen die wijzen op levercirrose, hartfalen of andere aandoeningen.
Indicaties voor abdominale paracentese
Diagnose stellen
Abdominale paracentese wordt uitgevoerd om de oorzaak van verschillende symptomen te diagnosticeren bij patiënten met:- Buikletsel: Evaluatie van schade door bot- of doordringend letsel.
- Nieuw ontstane ascites: Bepalen van de oorzaak van vochtophoping.
- Refractaire ascites: Ascites die ondanks behandeling terugkeert.
- Spontane bacteriële peritonitis: Ontsteking van het buikvlies door infectie in de buikholte, evenals andere infecties zoals abdominale tuberculose.
- Uitgezaaide kanker: Detectie van metastasen.
Behandeling uitvoeren
De procedure kan ook therapeutisch zijn voor patiënten met ascites die last hebben van:- Buikpijn
- Verminderde ademhaling
Bij ascites ontstaat een vochtophoping in de buik / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Ascites verwijst naar de abnormale ophoping van vocht in de buikholte, wat kan leiden tot symptomen zoals:
- Braken
- Een gevoel van volheid
- Snelle gewichtstoename
- Verlies van eetlust
- Indigestie (maagklachten na het eten of drinken)
- Maagpijn
- Misselijkheid
- Uitzetting van de buik
- Zwelling of oedeem van de benen en enkels
Ascites wordt vaak veroorzaakt door verhoogde druk in de aderen van de lever. Wanneer de lever niet goed functioneert, kunnen de nieren overtollig zout en vocht niet efficiënt uitscheiden, wat leidt tot vochtophoping in de buikholte.
Mogelijke oorzaken van ascites zijn onder andere:
- Cholangitis: Ontsteking van het galsysteem met koorts en buikpijn.
- Bloedstolsel in de leveraders (portale veneuze trombose).
- Darmobstructie: Verstopping in de darm.
- Verminderde bloedtoevoer
- Hartfalen
- Levercirrose, leverfalen en andere leverziekten.
- Nierfalen
- Pancreatitis: Ontsteking van de alvleesklier.
- Peritoneale kanker
- Peritonitis: Ontsteking van het buikvlies door een bacteriële infectie.
Een abdominale paracentese is bij zwangere vrouwen niet aanbevolen / Bron: PublicDomainPictures, PixabayContra-indicaties
Abdominale paracentese wordt niet aanbevolen in de volgende gevallen:- Cellulitis in de buikwand.
- Acute buik: Situaties die een operatie vereisen.
- Bloedings- of stollingsstoornissen.
- Opgezette darm.
- Opgezette urineblaas.
- Zwangerschap.
- Trombocytopenie: Laag aantal bloedplaatjes.
- Verklevingen in de buikholte, zoals door een eerdere operatie.
Voorbereiding voor de procedure
Voordat de procedure wordt uitgevoerd, doorloopt de arts de medische geschiedenis van de patiënt en voert een lichamelijk onderzoek uit. De patiënt ondergaat een bloedonderzoek en beeldvormende onderzoeken om de toestand te evalueren. Het is belangrijk dat de patiënt de arts informeert over eventuele allergieën en reguliere medicatie. Indien nodig wordt de blaas van de patiënt geleegd met een katheter voordat de procedure begint, of de patiënt moet zelf de blaas legen.Procedure
De procedure is meestal niet pijnlijk en vereist geen sedatie. Abdominale paracentese duurt doorgaans ongeveer dertig minuten. Bij het afvoeren van een grote hoeveelheid vocht kan de procedure langer duren.De patiënt ligt met het hoofd verhoogd op 45-60 graden om te zorgen dat vocht zich in de onderbuik verzamelt. Na het reinigen van de huid met een antiseptische oplossing, wordt een klein gebied verdoofd. De arts steekt een naald in de huid, vaak op de middellijn van de buik, 2 cm onder de navel of 5 cm aan weerszijden van de navel. Een echografie wordt gebruikt om het toegangspunt te bepalen en de naald in te brengen zonder organen of bloedvaten te beschadigen. De holle naald, die een plastic huls van 2 tot 5 cm heeft, wordt gebruikt om het vocht uit de buikholte te bereiken. De vloeistof wordt afgevoerd door de zwaartekracht, een spuit, of via een vacuümfles. Als meer dan twee liter vocht moet worden afgevoerd, kunnen meerdere behandelingen nodig zijn. Na het bereiken van het gewenste aftapniveau verwijdert de arts de naald en hecht de prikplaats. De plastic huls kan met een stroomregelklep en een beschermend verband op zijn plaats blijven als verdere behandelingen nodig zijn.
Bij cirrotische ascites, waarbij de hoeveelheid afgevoerd vocht meer dan 5 liter bedraagt, wordt vaak intraveneuze serumalbumine toegediend om een lage bloeddruk (hypotensie) te voorkomen en het risico op overlijden te verlagen.
Na de procedure
De patiënt kan meestal binnen enkele uren na observatie worden ontslagen, op voorwaarde dat de bloeddruk normaal is en de patiënt geen duizeligheid ervaart. Na de procedure kan een vochtarm en zoutarm dieet noodzakelijk zijn.Complicaties
Hoewel abdominale paracentese over het algemeen veilig is, kunnen de volgende complicaties optreden:- Aanhoudende lekkage uit de prikplaats.
- Duizeligheid bij het verwijderen van een grote hoeveelheid vocht.
- Hematoom: Bloedophoping in de buikwand.
- Infectie op de prikplaats.
- Lage bloeddruk en laag natriumgehalte in het bloed (hyponatriëmie).
- Letsel aan bloedvaten en bloedingen.
- Letsel aan de buik, blaas, of darmen.
- Mislukte poging om vloeistof te verzamelen of af te tappen.
- Perforatie van een darmlus.
- Nierfalen.
- Overmatige bloedingen.
Praktische tips voor abdominale paracentese
Abdominale paracentese is een procedure waarbij vloeistof uit de buikholte wordt verwijderd. Het wordt meestal uitgevoerd bij patiënten met ascites. Hieronder vind je gedetailleerde praktische tips die je kunnen helpen bij de voorbereiding en het herstel van de procedure.Volg de aanwijzingen van je arts zorgvuldig
Voor de procedure is het cruciaal om de instructies van je arts nauwkeurig op te volgen. Dit kan onder meer inhouden dat je moet vasten voor de procedure of tijdelijk bepaalde medicijnen moet stoppen. Dit helpt het risico op complicaties te verkleinen en zorgt ervoor dat de procedure vlot verloopt.Draag geschikte kleding
Voor de procedure kun je het beste comfortabele, losse kleding dragen die gemakkelijk aan de zij- of buikzijde kan worden opgetrokken. Dit zorgt ervoor dat de arts gemakkelijk toegang heeft tot het gebied waar de naald wordt ingebracht.Bereid je voor op de naaldbuik inbreng
Tijdens de procedure zal de arts een naald of katheter in je buikholte inbrengen. Dit kan wat ongemak veroorzaken, maar is meestal niet pijnlijk vanwege de verdoving. Je kunt je comfortabeler voelen door diep in te ademen en jezelf te ontspannen voordat de naald wordt ingebracht.Drink voldoende water voor de procedure
Voldoende hydratatie voor de procedure kan helpen om complicaties te voorkomen. De hoeveelheid vocht die je moet drinken kan afhankelijk zijn van je medische toestand, dus overleg dit met je arts.Let op tekenen van complicaties
Na de procedure is het belangrijk om goed naar je lichaam te luisteren. Let op tekenen van infectie of overmatige bloeding, zoals roodheid, zwelling, verhoogde pijn, of koorts. Als een van deze symptomen zich voordoet, neem dan onmiddellijk contact op met je arts.Zorg voor rust na de procedure
Geef jezelf voldoende rust na de procedure. Dit helpt niet alleen bij herstel, maar vermindert ook de kans op complicaties. Probeer fysieke inspanning te vermijden en zorg voor voldoende slaap om je lichaam te ondersteunen in het genezingsproces.Volg strikt de voorgeschreven medicatie inname
Na de procedure kan je arts medicatie voorschrijven om pijn te verlichten of infecties te voorkomen. Zorg ervoor dat je de medicatie op tijd en volgens het voorgeschreven schema inneemt. Dit bevordert een sneller herstel.Drink voldoende vocht na de procedure
Het is belangrijk om na de procedure voldoende vocht binnen te krijgen. Dit ondersteunt je lichaam in het herstelproces, vooral als er een aanzienlijke hoeveelheid vocht is verwijderd. Dit kan ook helpen om uitdroging te voorkomen, een veelvoorkomende complicatie na paracentese.Blijf in contact met je arts voor controleafspraken
Een paar dagen na de procedure kan je arts controleafspraken plannen om te monitoren hoe je herstelt. Het is belangrijk dat je deze afspraken bijwoont zodat eventuele complicaties vroegtijdig kunnen worden opgespoord en behandeld.Vraag om ondersteuning bij dagelijkse activiteiten
Als je merkt dat je moeite hebt met dagelijkse activiteiten zoals koken of boodschappen doen, vraag dan om hulp van familie of vrienden. Dit helpt je om de nodige rust te nemen tijdens je herstelperiode.Wees voorbereid op vervolgbehandelingen
Afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de ascites kan je arts vervolgbehandelingen voorstellen, zoals medicijnen of een ander soort ingreep. Dit kan een belangrijke stap zijn om te voorkomen dat de vochtophoping terugkomt, dus bespreek de opties grondig met je arts.Met deze uitgebreide praktische tips kun je je goed voorbereiden op en herstellen van de abdominale paracentese. Onthoud dat het belangrijk is om nauw samen te werken met je arts voor een veilige en effectieve behandeling.
