Abdominale paracentese: Vocht uit buikholte verwijderen

Een abdominale paracentese (ook wel abdominale punctie of peritoneocentese genoemd) is een medische procedure waarbij de arts met behulp van een holle naald vocht uit de buikholte (peritoneale holte) verwijdert. Deze procedure kan zowel dienen voor diagnostische als therapeutische doeleinden. Het helpt bij het verlichten van symptomen van ascites (vochtophoping in de buik) en kan ook nuttig zijn bij de diagnose van verschillende aandoeningen. Hoewel abdominale paracentese over het algemeen veilig is, kunnen er soms complicaties optreden.

• Indicaties voor abdominale paracentese
• Diagnose stellen
• Behandeling uitvoeren
• Contra-indicaties
• Voorbereiding voor de procedure
• Procedure
• Na de procedure
• Complicaties

Indicaties voor abdominale paracentese

Diagnose stellen

Abdominale paracentese wordt uitgevoerd om de oorzaak van verschillende symptomen te diagnosticeren bij patiënten met:

• Buikletsel: Evaluatie van schade door bot- of doordringend letsel.
• Nieuw ontstane ascites: Bepalen van de oorzaak van vochtophoping.
• Refractaire ascites: Ascites die ondanks behandeling terugkeert.
• Spontane bacteriële peritonitis: Ontsteking van het buikvlies door infectie in de buikholte, evenals andere infecties zoals abdominale tuberculose.
• Uitgezaaide kanker: Detectie van metastasen.

Behandeling uitvoeren

De procedure kan ook therapeutisch zijn voor patiënten met ascites die last hebben van:

• Buikpijn
• Verminderde ademhaling

Ascites
Ascites verwijst naar de abnormale ophoping van vocht in de buikholte, wat kan leiden tot symptomen zoals:

• Braken
• Een gevoel van volheid
• Snelle gewichtstoename
• Verlies van eetlust
• Indigestie (maagklachten na het eten of drinken)
• Maagpijn
• Misselijkheid
• Uitzetting van de buik
• Zwelling of oedeem van de benen en enkels

Ascites wordt vaak veroorzaakt door verhoogde druk in de aderen van de lever. Wanneer de lever niet goed functioneert, kunnen de nieren overtollig zout en vocht niet efficiënt uitscheiden, wat leidt tot vochtophoping in de buikholte.

Mogelijke oorzaken van ascites zijn onder andere:

• Cholangitis: Ontsteking van het galsysteem met koorts en buikpijn.
• Bloedstolsel in de leveraders (portale veneuze trombose).
• Darmobstructie: Verstopping in de darm.
• Verminderde bloedtoevoer
• Hartfalen
• Levercirrose, leverfalen en andere leverziekten.
• Nierfalen
• Pancreatitis: Ontsteking van de alvleesklier.
• Peritoneale kanker
• Peritonitis: Ontsteking van het buikvlies door een bacteriële infectie.

Contra-indicaties

Abdominale paracentese wordt niet aanbevolen in de volgende gevallen:

• Cellulitis in de buikwand.
• Acute buik: Situaties die een operatie vereisen.
• Bloedings- of stollingsstoornissen.
• Opgezette darm.
• Opgezette urineblaas.
• Zwangerschap.
• Trombocytopenie: Laag aantal bloedplaatjes.
• Verklevingen in de buikholte, zoals door een eerdere operatie.

Voorbereiding voor de procedure

Voordat de procedure wordt uitgevoerd, doorloopt de arts de medische geschiedenis van de patiënt en voert een lichamelijk onderzoek uit. De patiënt ondergaat een bloedonderzoek en beeldvormende onderzoeken om de toestand te evalueren. Het is belangrijk dat de patiënt de arts informeert over eventuele allergieën en reguliere medicatie. Indien nodig wordt de blaas van de patiënt geleegd met een katheter voordat de procedure begint, of de patiënt moet zelf de blaas legen.

Procedure

De procedure is meestal niet pijnlijk en vereist geen sedatie. Abdominale paracentese duurt doorgaans ongeveer dertig minuten. Bij het afvoeren van een grote hoeveelheid vocht kan de procedure langer duren.

De patiënt ligt met het hoofd verhoogd op 45-60 graden om te zorgen dat vocht zich in de onderbuik verzamelt. Na het reinigen van de huid met een antiseptische oplossing, wordt een klein gebied verdoofd. De arts steekt een naald in de huid, vaak op de middellijn van de buik, 2 cm onder de navel of 5 cm aan weerszijden van de navel. Een echografie wordt gebruikt om het toegangspunt te bepalen en de naald in te brengen zonder organen of bloedvaten te beschadigen. De holle naald, die een plastic huls van 2 tot 5 cm heeft, wordt gebruikt om het vocht uit de buikholte te bereiken. De vloeistof wordt afgevoerd door de zwaartekracht, een spuit, of via een vacuümfles. Als meer dan twee liter vocht moet worden afgevoerd, kunnen meerdere behandelingen nodig zijn. Na het bereiken van het gewenste aftapniveau verwijdert de arts de naald en hecht de prikplaats. De plastic huls kan met een stroomregelklep en een beschermend verband op zijn plaats blijven als verdere behandelingen nodig zijn.

Bij cirrotische ascites, waarbij de hoeveelheid afgevoerd vocht meer dan 5 liter bedraagt, wordt vaak intraveneuze serumalbumine toegediend om een lage bloeddruk (hypotensie) te voorkomen en het risico op overlijden te verlagen.

Na de procedure

De patiënt kan meestal binnen enkele uren na observatie worden ontslagen, op voorwaarde dat de bloeddruk normaal is en de patiënt geen duizeligheid ervaart. Na de procedure kan een vochtarm en zoutarm dieet noodzakelijk zijn.

Complicaties

Hoewel abdominale paracentese over het algemeen veilig is, kunnen de volgende complicaties optreden:

• Aanhoudende lekkage uit de prikplaats.
• Duizeligheid bij het verwijderen van een grote hoeveelheid vocht.
• Hematoom: Bloedophoping in de buikwand.
• Infectie op de prikplaats.
• Lage bloeddruk en laag natriumgehalte in het bloed (hyponatriëmie).
• Letsel aan bloedvaten en bloedingen.
• Letsel aan de buik, blaas, of darmen.
• Mislukte poging om vloeistof te verzamelen of af te tappen.
• Perforatie van een darmlus.
• Nierfalen.
• Overmatige bloedingen.