Codeïne: Toepassingen en bijwerkingen van het medicijn
Codeïne is een veelgebruikte opioïde pijnstiller die werkt door het blokkeren van pijnsignalen die via de zenuwen naar de hersenen worden gestuurd. Dit medicijn wordt voorgeschreven voor de behandeling van matige tot ernstige pijn en kan ook worden gebruikt om een kriebelhoest te verlichten. Codeïne wordt meestal oraal ingenomen en kan, net als andere geneesmiddelen, bijwerkingen veroorzaken, waaronder braken, constipatie, jeuk, duizeligheid en slaperigheid. Hoewel ernstige bijwerkingen zeldzaam zijn, is het belangrijk om bij ernstige of aanhoudende bijwerkingen contact op te nemen met een arts. Codeïne werd ontdekt in 1832 door de Franse chemicus Pierre Jean Robiquet.
Codeïne: Werkingsmechanisme en farmacokinetiek
Codeïne is een opioïde pijnstillende stof die zijn werking uitoefent door interactie met specifieke receptoren in het centrale zenuwstelsel. Het farmaceutische werkingsmechanisme maakt het effectief bij de behandeling van pijn en bepaalde hoestklachten. Dit medicijn wordt snel geabsorbeerd in het lichaam en ondergaat metabolisme in de lever, waarbij een deel van de codeïne wordt omgezet in morfine, dat een krachtiger pijnstillend effect heeft.
Interacties met opioïde receptoren
Codeïne werkt door zich te binden aan de opioïde receptoren in het zenuwstelsel, voornamelijk de mu-receptoren. Deze binding blokkeert de overdracht van pijnsignalen naar de hersenen en verlicht zo pijn. Dit proces is vergelijkbaar met andere opioïden, hoewel codeïne als minder krachtig wordt beschouwd dan bijvoorbeeld morfine.
Na orale inname wordt codeïne snel geabsorbeerd in het maag-darmkanaal. Het medicijn ondergaat eerstelijnsmetabolisme in de lever, waar een deel wordt omgezet in morfine via het enzym CYP2D6. Codeïne wordt daarna voornamelijk via de nieren uitgescheiden. De farmacokinetische eigenschappen kunnen variëren, afhankelijk van genetische factoren en interacties met andere medicijnen.
Toepassingen van codeïne

Codeïne kan effectief zijn voor het verlichten van matige tot ernstige hoofdpijn. /
Bron: Geralt, PixabayPijnbestrijding
Codeïne wordt door artsen voorgeschreven voor de behandeling van matige tot ernstige
pijn. Dit opioïde
pijnstillend middel wordt vaak gebruikt om pijn te verlichten die voortkomt uit aandoeningen zoals
rugpijn,
fibromyalgie (chronische aandoening gekenmerkt door pijn en
vermoeidheid),
artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen) en
hoofdpijn.
Hoestverlichting
Codeïne wordt ook gebruikt om een
kriebelhoest of droge hoest bij volwassenen te verlichten. Als het
hoestprikkeldempend medicijn na drie weken geen effect heeft, is het raadzaam om een arts te raadplegen.
Andere toepassingen
Codeïne kan ook nuttig zijn bij het verlichten van
kankerpijn, hoewel bij deze patiënten vaak meer bijwerkingen optreden. Soms wordt codeïne ingezet voor het bestrijden van ernstige diarree.
Contra-indicaties van codeïne
Codeïne is niet aanbevolen voor de behandeling van een kriebelhoest bij kinderen jonger dan twaalf jaar, omdat dit kan leiden tot
ademhalingsfalen. Patiënten die vóór hun achttiende levensjaar een
tonsillectomie (verwijdering van de keelamandelen) en/of adenoïdectomie (verwijdering van de neusamandelen) hebben ondergaan om
obstructieve slaapapneu te behandelen, mogen geen codeïne gebruiken, aangezien dit ook het risico op ademhalingsfalen vergroot. Zwangere vrouwen dienen hun arts te raadplegen, omdat codeïne mogelijk niet geschikt is, vooral niet in de laatste weken van de zwangerschap. Codeïne is ook niet aanbevolen tijdens de
borstvoedingsperiode, omdat het kan leiden tot opiaattoxiciteit bij de baby. Andere patiënten voor wie codeïne niet geschikt is, omvatten mensen met:
Het gebruik van monoamine-oxidaseremmers (MAO-remmers) in combinatie met codeïne wordt afgeraden.
Codeïne is verkrijgbaar in verschillende formuleringen, waaronder tabletten, capsules, hoestsiroop, injecties en orale oplossingen. Het medicijn kan leiden tot constipatie; patiënten wordt aangeraden om een vezelrijk dieet te volgen, rijk aan groenten, fruit en volkorenproducten, en voldoende vocht, vooral
water, te drinken. Indien nodig kan de arts een
laxeermiddel voorschrijven om constipatie te voorkomen. Bij pijn nemen patiënten codeïne meestal totdat de pijn verdwijnt, wat vaak enkele dagen duurt. Voor chronische pijn kan codeïne langdurig worden ingenomen. Wanneer codeïne wordt gebruikt als hoestprikkeldempend middel, is het doorgaans voldoende om het enkele dagen te gebruiken. Codeïne werkt bij de meeste patiënten binnen een half uur, met een maximaal effect na twee uur, en de effecten duren doorgaans drie tot zes uur.
Bijwerkingen van codeïne

Slaperigheid is een veelvoorkomende bijwerking van codeïne. /
Bron: Unsplash, PixabayVeelvoorkomende bijwerkingen
Codeïne kan bijwerkingen veroorzaken zoals sufheid,
slaperigheid, vertraagd reactievermogen en
constipatie. De combinatie van codeïne met
alcohol kan de sufheid verergeren. Minder vaak komen ook bijwerkingen voor zoals
jeuk,
misselijkheid,
braken, een
droge mond,
miosis (vernauwde oogpupillen),
duizeligheid,
orthostatische hypotensie (plotselinge duizeligheid bij het opstaan),
tintelingen in de
vingers en tenen,
wazig zien,
bronchospasmen (spierkrampen in de luchtpijp met ademnood), tremoren (
bevingen), zwakte,
buikkrampen,
urineretentie (onvolledige blaaslediging) en
stemmingswisselingen (euforie of dysforie). Patiënten kunnen ook verminderd pijnbesef ervaren bij andere verwondingen, zoals aan de
voeten.
Zeldzame en ernstige bijwerkingen
Zeldzame bijwerkingen van codeïne zijn onder andere
anafylaxie (ernstige allergische reactie), slaapapneu, epileptische aanvallen,
acute pancreatitis (
alvleesklierontsteking) en ademhalingsfalen. Langdurig gebruik van codeïne kan leiden tot variabele effecten op lange termijn, zoals verminderd libido,
apathie (gebrek aan motivatie) en
geheugenverlies. Sommige patiënten ontwikkelen een
allergische reactie op codeïne, wat kan leiden tot gezwollen huid en
huiduitslag (
netelroos).
Afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen
Zoals bij andere opioïden kan langdurig gebruik van codeïne leiden tot lichamelijke afhankelijkheid. Bij plotseling stoppen kunnen ontwenningsverschijnselen optreden, zoals een sterk verlangen naar de medicatie,
loopneus,
geeuwen,
zweten, slapeloosheid, zwakte,
maagkrampen, misselijkheid, braken, diarree,
spierspasmen,
koude rillingen,
prikkelbaarheid en pijn. Om ontwenningsverschijnselen te minimaliseren, dient codeïne geleidelijk te worden afgebouwd onder begeleiding van een arts.
Codeïne: Risico’s bij gebruik in combinatie met andere aandoeningen
Codeïne kan aanzienlijke risico's met zich meebrengen, vooral wanneer het wordt gebruikt door patiënten met specifieke medische aandoeningen. Het is van cruciaal belang om de interacties van codeïne met onderliggende gezondheidsproblemen te begrijpen, aangezien deze de effectiviteit van de behandeling kunnen beïnvloeden en de kans op bijwerkingen kunnen verhogen.
Patiënten met ademhalingsproblemen
Codeïne kan ademhalingsdepressie veroorzaken, wat gevaarlijk kan zijn bij patiënten met reeds bestaande ademhalingsproblemen zoals astma, chronische obstructieve longziekte (COPD), of slaapapneu. Bij deze patiënten moet het gebruik van codeïne strikt gecontroleerd worden, en in sommige gevallen kan het nodig zijn om alternatieven te overwegen.
Lever- of nierziekte
Codeïne wordt gemetaboliseerd in de lever en uitgescheiden via de nieren. Patiënten met lever- of nierziekten hebben mogelijk een verstoorde afbraak van het medicijn, wat kan leiden tot een ophoping van codeïne in het lichaam en verhoogde risico's op bijwerkingen. Het is belangrijk om de dosering bij deze patiënten aan te passen en regelmatig te monitoren.
Zwangerschap en borstvoeding
Codeïne wordt overgedragen via de placenta naar de foetus en kan leiden tot ademhalingsdepressie bij pasgeborenen. Bij zwangere vrouwen wordt codeïne alleen voorgeschreven wanneer het absoluut noodzakelijk is. Bij vrouwen die borstvoeding geven, kan codeïne ook in de moedermelk terechtkomen en schadelijk zijn voor de baby. Alternatieve pijnstillers worden vaak aanbevolen in deze gevallen.
Codeïne: Impact op het centrale zenuwstelsel
Het gebruik van codeïne heeft directe gevolgen voor het centrale zenuwstelsel (CZS), wat zowel positieve effecten (zoals pijnbestrijding) als negatieve effecten (zoals bijwerkingen) kan hebben. Het is essentieel om het effect van codeïne op het CZS te begrijpen om de veiligheid van de patiënt te waarborgen.
Slaperigheid en verminderde cognitieve functies
Een veel voorkomende bijwerking van codeïne is slaperigheid, wat het vermogen van de patiënt om veilig voertuigen te besturen of machines te bedienen kan beïnvloeden. Codeïne kan ook cognitieve functies beïnvloeden, zoals concentratie en geheugen, wat gevolgen kan hebben voor de dagelijkse activiteiten en de werkcapaciteit.
Tolerantie en afhankelijkheid
Langdurig gebruik van codeïne kan leiden tot het ontwikkelen van tolerantie, wat betekent dat steeds hogere doses nodig zijn om hetzelfde effect te bereiken. Dit vergroot het risico op afhankelijkheid, en patiënten kunnen ontwenningsverschijnselen ervaren wanneer ze stoppen met het medicijn. Het is belangrijk om patiënten bewust te maken van deze risico's, vooral bij langdurig gebruik.
Codeïne: Beheer van bijwerkingen en alternatieve behandelingen
Hoewel codeïne effectief is voor pijnbestrijding, kunnen de bijwerkingen soms problematisch zijn. Het beheer van deze bijwerkingen en het zoeken naar alternatieve behandelingsopties kan noodzakelijk zijn om de gezondheid en het welzijn van de patiënt te waarborgen.
Beheer van constipatie
Een veel voorkomende bijwerking van codeïne is constipatie. Dit kan verlicht worden door het gebruik van laxeermiddelen, een verhoogde vezelinname in het voedingspatroon, en voldoende hydratatie. Patiënten die langdurig codeïne gebruiken, moeten regelmatig hun darmfunctie monitoren en preventieve maatregelen nemen.
Beheer van misselijkheid en duizeligheid
Misselijkheid en duizeligheid zijn ook veel voorkomende bijwerkingen van codeïne, vooral bij het starten van de behandeling of bij dosisverhoging. Het kan nuttig zijn om de dosis geleidelijk te verhogen en andere medicatie in overweging te nemen om de symptomen te verlichten. Als de misselijkheid aanhoudt, kan een arts andere behandelingsopties voorstellen.
Alternatieven voor codeïne bij pijnbestrijding
Voor patiënten die ernstige bijwerkingen ervaren bij het gebruik van codeïne of voor wie codeïne niet effectief is, kunnen alternatieve pijnstillers zoals paracetamol, ibuprofen, of niet-opioïde analgetica worden overwogen. In sommige gevallen kunnen steroïden of andere krachtige medicaties nodig zijn om de pijn onder controle te houden.
Codeïne: Effect op mentale gezondheid en gedragsveranderingen
Het gebruik van codeïne kan invloed hebben op de mentale gezondheid en kan leiden tot gedragsveranderingen. Het is belangrijk om de psychologische effecten van codeïnegebruik te begrijpen en te erkennen hoe deze het welzijn van de patiënt kunnen beïnvloeden.
Angst en depressie als bijwerkingen
Codeïne kan gevoelens van euforie veroorzaken, maar het kan ook leiden tot gevoelens van depressie en angst, vooral bij langdurig gebruik. Het is belangrijk om patiënten bewust te maken van deze mogelijke effecten en om nauwlettend te monitoren voor tekenen van depressie of andere psychische aandoeningen.
Gedragsveranderingen en risicogedrag
Langdurig gebruik van codeïne kan leiden tot gedragsveranderingen, waaronder impulsiviteit en risicogedrag, zoals het overmatig gebruik van medicatie of het zoeken naar opioïde middelen buiten het voorschrift om. Dit kan leiden tot verslaving en gevaarlijke gezondheidscomplicaties. Het is essentieel om patiënten voor deze risico’s te waarschuwen en ze te ondersteunen in het beheer van hun medicatiegebruik.
Codeïne: Sociale en juridische overwegingen
Codeïne is een gereguleerde stof, en het gebruik ervan kan juridische implicaties hebben. Het is belangrijk om de sociale en juridische aspecten van codeïnegebruik te begrijpen, vooral in gevallen van misbruik of onterecht gebruik.
Misbruik en wettelijke regelgeving
Hoewel codeïne legaal verkrijgbaar is met een voorschrift, kan het misbruikt worden als een recreatief middel vanwege de euforische effecten. In veel landen is het bezit en gebruik van opioïden, zoals codeïne, strikt gereguleerd. Het onterecht gebruik van codeïne kan juridische gevolgen hebben, zoals boetes, gevangenisstraffen of andere strafrechtelijke maatregelen.
Codeïne en verslavingszorg
Patiënten die afhankelijk zijn van codeïne kunnen baat hebben bij verslavingszorg, die gericht is op het begeleiden van patiënten bij het afkicken van opioïden. Therapieën zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) kunnen helpen bij het overwinnen van de psychologische aspecten van verslaving en het herstellen van een gezonde levensstijl.
Codeïne: Impact op de gezondheid van ouderen
Ouderen kunnen anders reageren op medicijnen zoals codeïne, en het gebruik ervan moet zorgvuldig worden geëvalueerd. De gezondheidseffecten van codeïne op ouderen kunnen verschillen van die op jongere patiënten, wat aangepaste doseringen en monitoring vereist.
Ouderen en verhoogd risico op bijwerkingen
Oudere patiënten zijn vaak gevoeliger voor de bijwerkingen van codeïne, zoals sedatie, ademhalingsdepressie, en constipatie. Het risico op ernstige bijwerkingen neemt toe bij ouderen, vooral wanneer ze meerdere medicijnen gebruiken die het centrale zenuwstelsel beïnvloeden. Het is van cruciaal belang om codeïnegebruik in deze groep goed te monitoren.
Aanpassing van de dosering voor ouderen
Bij oudere patiënten moet de dosering van codeïne vaak worden aangepast om het risico op bijwerkingen te minimaliseren. Dit kan betekenen dat lagere doses worden voorgeschreven, of dat alternatieve pijnstillers die minder risico met zich meebrengen, worden gekozen. De gezondheidstoestand van de oudere patiënt moet altijd in overweging worden genomen bij het kiezen van een pijnbehandeling.
Codeïne en zijn effect op de longen
Codeïne kan ook invloed hebben op de longfunctie, vooral bij langdurig gebruik. Het onderdrukken van de hoestreflex kan nuttig zijn bij de behandeling van hoest, maar het kan schadelijk zijn voor mensen met longziekten.
Codeïne en hoestonderdrukking bij longziekten
Hoewel codeïne kan helpen bij het onderdrukken van hoest, is het belangrijk om voorzichtig te zijn bij patiënten met chronische longziekten zoals COPD. Het kan de hoestreflex onderdrukken, waardoor het moeilijker wordt om slijm uit de luchtwegen te verwijderen, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen. In dergelijke gevallen moeten alternatieve behandelingen worden overwogen.
Praktische tips voor het omgaan met codeïnegebruik
Codeïne is een veelgebruikte pijnstiller die behoort tot de groep van opioïden. Hoewel het effectief is voor het verlichten van pijn, kan het ook bijwerkingen veroorzaken en verslavend zijn als het niet op de juiste manier wordt gebruikt. Hieronder volgen praktische tips voor het verantwoord gebruik van codeïne en om te gaan met mogelijke bijwerkingen.
Gebruik codeïne zoals voorgeschreven
Het is belangrijk om codeïne altijd precies volgens de voorschriften van je arts te gebruiken. Te veel codeïne kan leiden tot ernstige bijwerkingen, zoals ademhalingsproblemen of verslaving. Vermijd het gebruik van codeïne zonder doktersadvies, vooral als je andere medicijnen gebruikt, zoals
medicatie tegen andere aandoeningen. Zorg ervoor dat je je aan de voorgeschreven dosering houdt en niet zelf de dosis verhoogt, zelfs als de pijn niet meteen vermindert. Overleg altijd met je arts als je twijfels hebt over je dosering.
Let op de bijwerkingen van codeïne
Codeïne kan verschillende bijwerkingen veroorzaken, waaronder slaperigheid, misselijkheid, constipatie en duizeligheid. Het is belangrijk om alert te zijn op deze effecten en ermee om te gaan. Bij slaperigheid is het bijvoorbeeld raadzaam om geen machines te bedienen of deel te nemen aan activiteiten die concentratie vereisen. Bij constipatie kun je overwegen om een
bloedonderzoek te laten doen om te controleren op mogelijke verstoringen in elektrolyten of andere gezondheidsproblemen die bijdragen aan de verstopping. Het drinken van veel water en het eten van vezelrijke voedingsmiddelen kan ook helpen de constipatie te verminderen.
Wees voorzichtig met alcohol en andere middelen
Het gebruik van codeïne in combinatie met alcohol of andere sedativa kan het risico op ernstige bijwerkingen vergroten, zoals ademhalingsdepressie of zelfs een coma. Vermijd het drinken van alcohol tijdens het gebruik van codeïne, tenzij je arts expliciet heeft aangegeven dat het veilig is. Hetzelfde geldt voor het gebruik van andere drugs of geneesmiddelen die het zenuwstelsel onderdrukken. Informeer je arts altijd over alle medicijnen die je gebruikt, inclusief
alcohol, zodat hij of zij je het juiste advies kan geven over de veiligheid van je behandelplan.
Gebruik codeïne niet voor lange perioden
Codeïne is bedoeld voor kortdurend gebruik, meestal voor acute pijn. Langdurig gebruik kan leiden tot tolerantie (je hebt steeds meer nodig om hetzelfde effect te krijgen) en verslaving. Als je merkt dat je de codeïne langer moet gebruiken dan voorgeschreven, bespreek dit dan met je arts. Hij of zij kan alternatieven aanbieden of je helpen met een afbouwplan om veilig van de medicatie af te komen. Stop niet abrupt met het gebruik van codeïne zonder professioneel advies, omdat dit ontwenningsverschijnselen kan veroorzaken.
Zorg goed voor jezelf tijdens het gebruik van codeïne
Codeïne kan de werking van je darmstelsel beïnvloeden, dus het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen en preventieve maatregelen te nemen. Zorg ervoor dat je voldoende beweegt, gezond eet, en voldoende rust krijgt om je energieniveau op peil te houden. Als je merkt dat je je moe of verward voelt, neem dan de tijd om te rusten en wacht tot de effecten van de medicatie afnemen voordat je verdere activiteiten onderneemt. Dit voorkomt ongevallen en maakt het makkelijker om je te concentreren op herstel.
Misvattingen rond codeïne
Codeïne is een veelgebruikte pijnstiller die vaak wordt voorgeschreven voor matige pijn en als hoestmiddel. Het behoort tot de groep van opioïde analgetica en kan effectief zijn bij pijnbestrijding. Echter, er zijn veel misvattingen over het gebruik en de werking van codeïne, die het risico op misbruik of verkeerde toepassing kunnen verhogen. Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over deze medicatie en de juiste manier van gebruik te begrijpen.
Codeïne is niet verslavend
Een veelvoorkomende misvatting is dat codeïne geen verslavende eigenschappen heeft. Hoewel codeïne minder krachtig is dan andere opioïden, zoals morfine of heroïne, kan het bij langdurig gebruik of bij hogere doseringen leiden tot
afhankelijkheid of verslaving. Mensen die codeïne regelmatig gebruiken zonder medisch toezicht, lopen het risico op tolerantie en verslaving, wat kan leiden tot gevaarlijke gevolgen.
Codeïne is alleen effectief voor pijnbestrijding
Codeïne wordt vaak voorgeschreven voor pijnbestrijding, maar het wordt ook gebruikt als hoestmiddel, vooral in combinatie met andere stoffen zoals paracetamol of acetylsalicylzuur. Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat de effecten van codeïne als hoestonderdrukker ook bijwerkingen kunnen hebben, zoals slaperigheid of ademhalingsdepressie. Het is belangrijk om codeïne alleen te gebruiken volgens de aanwijzingen van een arts en niet voor onbedoelde doeleinden, zoals het zelfmediceren van hoest.
Codeïne is veilig om in grote hoeveelheden te gebruiken als het is voorgeschreven
Hoewel codeïne een veelvoorkomend voorschrift is, betekent dit niet dat het veilig is om het in grotere hoeveelheden te gebruiken dan voorgeschreven. Het verhogen van de dosering zonder medisch advies kan leiden tot ernstige bijwerkingen, zoals ademhalingsproblemen, bewustzijnsverlies of zelfs overlijden. Het is essentieel om altijd de door de arts voorgeschreven dosering en duur van de behandeling te volgen.
Codeïne kan veilig worden gecombineerd met alcohol
Een gevaarlijke misvatting is dat codeïne veilig kan worden gecombineerd met alcohol of andere kalmerende middelen. Deze combinatie kan ernstige ademhalingsproblemen veroorzaken en het risico op een overdosis vergroten. Het gebruik van codeïne met alcohol kan de depressie van het centrale zenuwstelsel versterken, wat kan leiden tot gevaarlijke bijwerkingen zoals slaperigheid, verwarring, duizeligheid en in extreme gevallen, coma.
Codeïne veroorzaakt altijd bijwerkingen
Niet iedereen die codeïne gebruikt, ervaart bijwerkingen. Hoewel het waar is dat veel mensen die codeïne gebruiken last kunnen krijgen van bijwerkingen zoals slaperigheid, constipatie of misselijkheid, is dit niet het geval voor iedereen. De ernst van de bijwerkingen varieert afhankelijk van de dosering, de duur van het gebruik en de persoonlijke gevoeligheid voor het medicijn. Sommige mensen kunnen codeïne goed verdragen zonder noemenswaardige bijwerkingen.
Codeïne is alleen gevaarlijk bij verkeerd gebruik
Hoewel verkeerd gebruik van codeïne zeker gevaarlijk kan zijn, moet ook rekening worden gehouden met de potentiële risico's bij gebruik zoals voorgeschreven. Codeïne kan, zelfs bij juiste dosering, bij sommige mensen leiden tot ernstige bijwerkingen, vooral bij oudere volwassenen of mensen met een voorgeschiedenis van ademhalingsaandoeningen of leverziekten. Het is belangrijk om altijd uw arts te raadplegen over eventuele gezondheidsrisico's voordat u codeïne gebruikt.
Codeïne is een effectief middel voor langdurige pijnbestrijding
Hoewel codeïne effectief kan zijn voor kortdurende pijnbestrijding, is het niet bedoeld voor langdurig gebruik. Langdurig gebruik van codeïne kan leiden tot bijwerkingen zoals tolerantie, afhankelijkheid en zelfs verslaving. Voor langdurige pijnbehandeling zijn er andere medicijnen en benaderingen, zoals niet-opioïde pijnstillers of fysiotherapie, die meestal veiliger zijn. Patiënten die langdurige pijn ervaren, moeten met hun arts overleggen om een geschikt behandelplan te vinden dat de risico’s van opioïden minimaliseert.
Codeïne is een krachtig middel dat, hoewel effectief voor pijnbestrijding en het onderdrukken van hoest, zorgvuldig en onder medisch toezicht moet worden gebruikt. Door de mogelijke risico’s van misbruik, verslaving en gevaarlijke interacties met andere stoffen is het essentieel om het gebruik van codeïne strikt te volgen volgens de aanwijzingen van een arts.
Lees verder