Codeïne: Toepassingen en bijwerkingen van het medicijn

Codeïne is een veelgebruikte opioïde pijnstiller die werkt door het blokkeren van pijnsignalen die via de zenuwen naar de hersenen worden gestuurd. Dit medicijn wordt voorgeschreven voor de behandeling van matige tot ernstige pijn en kan ook worden gebruikt om een kriebelhoest te verlichten. Codeïne wordt meestal oraal ingenomen en kan, net als andere geneesmiddelen, bijwerkingen veroorzaken, waaronder braken, constipatie, jeuk, duizeligheid en slaperigheid. Hoewel ernstige bijwerkingen zeldzaam zijn, is het belangrijk om bij ernstige of aanhoudende bijwerkingen contact op te nemen met een arts. Codeïne werd ontdekt in 1832 door de Franse chemicus Pierre Jean Robiquet.

• Toepassingen van codeïne
• Pijnbestrijding
• Hoestverlichting
• Andere toepassingen
• Contra-indicaties van codeïne
• Formuleringen en inname
• Bijwerkingen van codeïne
• Veelvoorkomende bijwerkingen
• Zeldzame en ernstige bijwerkingen
• Afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen

Toepassingen van codeïne

Pijnbestrijding

Codeïne wordt door artsen voorgeschreven voor de behandeling van matige tot ernstige pijn. Dit opioïde pijnstillend middel wordt vaak gebruikt om pijn te verlichten die voortkomt uit aandoeningen zoals rugpijn, fibromyalgie (chronische aandoening gekenmerkt door pijn en vermoeidheid), artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen) en hoofdpijn.

Hoestverlichting

Codeïne wordt ook gebruikt om een kriebelhoest of droge hoest bij volwassenen te verlichten. Als het hoestprikkeldempend medicijn na drie weken geen effect heeft, is het raadzaam om een arts te raadplegen.

Andere toepassingen

Codeïne kan ook nuttig zijn bij het verlichten van kankerpijn, hoewel bij deze patiënten vaak meer bijwerkingen optreden. Soms wordt codeïne ingezet voor het bestrijden van ernstige diarree.

Contra-indicaties van codeïne

Codeïne is niet aanbevolen voor de behandeling van een kriebelhoest bij kinderen jonger dan twaalf jaar, omdat dit kan leiden tot ademhalingsfalen. Patiënten die vóór hun achttiende levensjaar een tonsillectomie (verwijdering van de keelamandelen) en/of adenoïdectomie (verwijdering van de neusamandelen) hebben ondergaan om obstructieve slaapapneu te behandelen, mogen geen codeïne gebruiken, aangezien dit ook het risico op ademhalingsfalen vergroot. Zwangere vrouwen dienen hun arts te raadplegen, omdat codeïne mogelijk niet geschikt is, vooral niet in de laatste weken van de zwangerschap. Codeïne is ook niet aanbevolen tijdens de borstvoedingsperiode, omdat het kan leiden tot opiaattoxiciteit bij de baby. Andere patiënten voor wie codeïne niet geschikt is, omvatten mensen met:

• ademhalingsfalen
• alcoholmisbruik
• bijnierproblemen
• een darmobstructie
• hoofdletsel
• lage bloeddruk
• een schedelletsel
• een longaandoening, zoals astma (chronische ontsteking van de luchtwegen) en emfyseem (kortademigheid en hoesten)
• een allergische reactie op codeïne of een component van de formulering
• paralytische ileus (verstoorde darmbewegingen met verstopping van darmen)
• hypothyreoïdie (te trage schildklierwerking)
• vergroting van de prostaat
• verhoogde druk in de schedel
• een ziekte die epileptische aanvallen of convulsies veroorzaakt
• galstenen
• leverproblemen
• myasthenia gravis (een zeldzame aandoening die spierzwakte en symptomen aan het gezicht, de ledematen en de ogen veroorzaakt)
• nierproblemen
• symptomen van colitis ulcerosa (chronische darmaandoening met diarree)

Het gebruik van monoamine-oxidaseremmers (MAO-remmers) in combinatie met codeïne wordt afgeraden.

Formuleringen en inname

Codeïne is verkrijgbaar in verschillende formuleringen, waaronder tabletten, capsules, hoestsiroop, injecties en orale oplossingen. Het medicijn kan leiden tot constipatie; patiënten wordt aangeraden om een vezelrijk dieet te volgen, rijk aan groenten, fruit en volkorenproducten, en voldoende vocht, vooral water, te drinken. Indien nodig kan de arts een laxeermiddel voorschrijven om constipatie te voorkomen. Bij pijn nemen patiënten codeïne meestal totdat de pijn verdwijnt, wat vaak enkele dagen duurt. Voor chronische pijn kan codeïne langdurig worden ingenomen. Wanneer codeïne wordt gebruikt als hoestprikkeldempend middel, is het doorgaans voldoende om het enkele dagen te gebruiken. Codeïne werkt bij de meeste patiënten binnen een half uur, met een maximaal effect na twee uur, en de effecten duren doorgaans drie tot zes uur.

Bijwerkingen van codeïne

Veelvoorkomende bijwerkingen

Codeïne kan bijwerkingen veroorzaken zoals sufheid, slaperigheid, vertraagd reactievermogen en constipatie. De combinatie van codeïne met alcohol kan de sufheid verergeren. Minder vaak komen ook bijwerkingen voor zoals jeuk, misselijkheid, braken, een droge mond, miosis (vernauwde oogpupillen), duizeligheid, orthostatische hypotensie (plotselinge duizeligheid bij het opstaan), tintelingen in de vingers en tenen, wazig zien, bronchospasmen (spierkrampen in de luchtpijp met ademnood), tremoren (bevingen), zwakte, buikkrampen, urineretentie (onvolledige blaaslediging) en stemmingswisselingen (euforie of dysforie). Patiënten kunnen ook verminderd pijnbesef ervaren bij andere verwondingen, zoals aan de voeten.

Zeldzame en ernstige bijwerkingen

Zeldzame bijwerkingen van codeïne zijn onder andere anafylaxie (ernstige allergische reactie), slaapapneu, epileptische aanvallen, acute pancreatitis (alvleesklierontsteking) en ademhalingsfalen. Langdurig gebruik van codeïne kan leiden tot variabele effecten op lange termijn, zoals verminderd libido, apathie (gebrek aan motivatie) en geheugenverlies. Sommige patiënten ontwikkelen een allergische reactie op codeïne, wat kan leiden tot gezwollen huid en huiduitslag (netelroos).

Afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen

Zoals bij andere opioïden kan langdurig gebruik van codeïne leiden tot lichamelijke afhankelijkheid. Bij plotseling stoppen kunnen ontwenningsverschijnselen optreden, zoals een sterk verlangen naar de medicatie, loopneus, geeuwen, zweten, slapeloosheid, zwakte, maagkrampen, misselijkheid, braken, diarree, spierspasmen, koude rillingen, prikkelbaarheid en pijn. Om ontwenningsverschijnselen te minimaliseren, dient codeïne geleidelijk te worden afgebouwd onder begeleiding van een arts.

Lees verder

• Opioïden en opiaten: Geneesmiddelen die pijn verlichten
• Pijnstillende medicatie: Soorten & bijwerkingen pijnstillers
• Droge hoest (kriebelhoest): Oorzaken en behandeling
• Hoestmiddelen: Soorten medicatie voor verlichten van hoest
• Medicatie: Overgevoelige (allergische) reactie op medicijnen