Polypectomie: Chirurgische verwijdering van poliepen

Een poliep is een goedaardig steelvormig gezwelletje dat zich mogelijk in diverse lichaamsstructuren bevindt. De goedaardige groei start in het weefsel en strekt zich uit tot de holle ruimte. Een polypectomie is de medische term voor een chirurgische verwijdering van een poliep of meerdere poliepen. Het verwijderen van deze poliepen is soms nodig omdat deze gezwellen mogelijk een voorloper zijn van kanker. Door de operatie verminderen tevens klachten die de poliep of poliepen veroorzaken, zoals bijvoorbeeld buikpijn of darmklachten bij darmpoliepen. Net zoals bij elke chirurgische procedure zijn risico’s en complicaties mogelijk. In de meeste gevallen zijn de vooruitzichten van een polypectomie echter uitstekend.

• Wat is een poliep?
• Epidemiologie
• Soorten poliepen
• Chirurgische procedure voor de verwijdering van steelvormige gezwellen
• Risico's van operatie
• Polypectomie bij risicogroepen: preventie van kanker
• Genetische factoren en polypectomie
• Polypectomie in de dikke darm: focus op darmkankerpreventie
• Endoscopische technieken voor polypectomie
• Laparoscopische polypectomie: een chirurgische benadering
• Postoperatieve zorg na polypectomie
• Risico's en complicaties van polypectomie
• Langetermijnmonitoring na polypectomie
• De rol van polypectomie in het beheer van inflammatoire darmziekten

Wat is een poliep?

Poliepen groeien uit weefsel in holle ruimtes in het lichaam. Colonpoliepen (darmpoliepen) starten bijvoorbeeld in het weefsel van de dikke darm en breiden zich vervolgens uit in de holle ruimte. De meeste poliepen zijn goedaardig; sommige zijn een voorstadium van kanker en andere poliepen zijn reeds uitgegroeid tot kankercellen. Het is niet mogelijk om kanker uit te sluiten zonder de poliep eerst te onderzoeken. Daarom raden artsen aan om standaard de poliep(en) te laten verwijderen zodat een patholoog deze kan testen op de aanwezigheid van kankercellen. Soms zijn poliepen ook zeer groot, wat de bloedstroom verandert, druk op de organen zet en een aantal klachten veroorzaakt. Ook om deze redenen is een polypectomie gerechtvaardigd.

Epidemiologie

Poliepen komen vaak voor, maar meestal weten mensen niet dat ze deze hebben, waardoor het lastig is om exacte epidemiologische cijfers weer te geven. Darmpoliepen komen wellicht het vaakst voor. Vermoedelijk heeft 20-30% van de bevolking namelijk deze goedaardige gezwelletjes. Baarmoederpoliepen komen vooral voor bij vrouwen in de menopauze, maar slechts 3-5% van deze gezwellen is kwaadaardig.

Soorten poliepen

De poliepen bevinden zich in meerdere mogelijke lichaamsdelen zoals:

• de baarmoeder (baarmoederpoliepen)
• de blaas (blaaspoliepen)
• de dikke darm (darmpoliepen)
• de galblaas (galblaaspoliepen)
• de keel / het strottenhoofd (keelpoliepen)
• de maag (maagpoliepen)
• de neus (neuspoliepen)
• het oor (oorpoliepen)

Chirurgische procedure voor de verwijdering van steelvormige gezwellen

Soorten polypectomie
De juiste techniek voor het verwijderen van poliepen is afhankelijk van de grootte en de locatie van de poliep. De twee meest voorkomende soorten polypectomie zijn:

• een uteriene polypectomie (voor het verwijderen van baarmoederpoliepen) en
• een colonpolypectomie (voor het verwijderen van darmpoliepen)

Het is echter chirurgisch mogelijk om overal in het lichaam poliepen te verwijderen.

Voorbereiding voor polypectomie
De voorbereiding voor een polypectomie is afhankelijk van de chirurgische techniek en de locatie van de poliepen. Patiënten met baarmoederpoliepen hebben geen specifieke voorbereiding nodig, omdat deze ingreep gebeurt onder lokale verdoving. Bij patiënten met darmpoliepen moet de dikke darm echter leeg zijn, hetgeen mogelijk is met een klysma, laxeermiddelen (geneesmiddelen bij obstipatie) of beide en dit 12 tot 24 uur voordat de operatie plaatsvindt. Veel patiënten geven de voorkeur om wakker te zijn tijdens de procedure, maar anderen wensen een algemene verdoving (anesthesie). De arts geeft de patiënt alleszins een kalmerend middel via een ader, waardoor de patiënt ontspannen en slaperig is.

Tijdens de operatie
Verwijderen met instrument
De arts verwijdert de meeste poliepen met een endoscoop. Dit is een buis die de arts in het lichaam plaatst, waardoor een grote operatie met incisies (chirurgische insnijdingen) in de meeste gevallen onnodig is. Aan de buis is een camera bevestigd, hetgeen helpt om een idee te krijgen over de omvang van de poliep. Bij een uteriene polypectomie plaatst de arts de endoscoop in de baarmoederhals, terwijl de arts de endoscoop in het rectum plaatst om colonpoliepen te verwijderen.

Technieken voor verwijdering van poliepen
Artsen gebruiken verschillende chirurgische technieken voor het verwijderen van poliepen. Dit gebeurt via onder andere deze technieken:

• De arts verwijdert de poliep met een pincet en brandt dan eventuele resterende poliepweefsels weg met elektrische stroom (cauterisatie). Zo voorkomt hij ook een bloeding.
• De arts trekt met een pincet kleine poliepen los en gebruikt dan een draad om het gedeelte van de poliep te verwijderen dat zich in het weefsel uitstrekt.
• De arts pakt de poliep met een soort hete of koude ‘draadlus’ en verwijdert dan de poliep. Deze techniek is vooral inzetbaar bij grotere poliepen (groter dan één centimeter). De chirurg gebruikt mogelijk eveneens elektrocauterisatie om eventuele resterende poliepweefsels weg te branden.
• Een operatie via een incisie is nodig bij zeer grote poliepen. Deze procedure is ingewikkelder en vereist een algemene verdoving.

Pijn tijdens de operatie
Tijdens de procedure voelt een patiënt mogelijk druk of voelt hij wat trekken, maar heeft hij geen pijn. Afhankelijk van de plaats van de poliep en andere factoren geeft de arts een patiënt een pijnstiller voor, tijdens of na de procedure.

Na de operatie
Vooral direct na de chirurgische ingreep ervaren patiënten mogelijk nog wel pijn. Pijnstillers verminderen de pijn. Ook is een bloeding na de operatie nog normaal, maar een erg zware bloeding of een bloeding die stopt en dan weer start, of een bloeding die gepaard gaat met een vieze geur (duidt mogelijk op een infectie) zijn alarmtekens. De meeste patiënten zijn binnen de twee weken na een polypectomie hersteld. De arts laat de weggenomen poliep(en) onderzoeken in een laboratorium. Wanneer deze goedaardig zijn, krijgt de patiënt nog wel een nacontrole bij de arts, maar is een verdere behandeling onnodig. Is echter kanker aanwezig, dan is een verdere medische opvolging nodig.

Risico's van operatie

Net als alle operaties heeft een polypectomie risico’s zoals:

• Een infectie: Elk wondje raakt mogelijk geïnfecteerd. Dit gebeurt vooral wanneer patiënten het advies van een arts negeren of al een slechte gezondheid hebben.
• Een onvolledige verwijdering: Soms blijft bij de eerste procedure wat weefsel achter, waardoor een tweede polypectomie noodzakelijk is.
• Een orgaanperforatie: Dit gebeurt wanneer het orgaan dat de arts opent, doorboord wordt. Deze potentieel fatale bijwerking treedt echter zelden op.
• Overmatige bloedingen: Soms geneest de wond niet goed, waardoor overmatige bloedingen ontstaan.
• Reactie op verdoving: Sommige patiënten krijgen te maken met bijwerkingen als gevolg van de gebruikte verdovende of kalmerende geneesmiddelen.
• Schade aan het geopereerde gebied: Zeer sporadisch ontstaat schade aan het operatiegebied, hetgeen mogelijk resulteert in nieuwe klachten.

Factoren die het risico op complicaties verhogen, omvatten:

• bloedstollingsstoornissen
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• drugsmisbruik
• het type, de grootte en de locatie van de poliep
• obesitas
• roken

Polypectomie bij risicogroepen: preventie van kanker

Polypectomie wordt vaak toegepast bij risicogroepen om de kans op kanker te verminderen. Risicogroepen omvatten patiënten met een familiaire geschiedenis van poliepen, mensen met genetische aandoeningen zoals het Lynch-syndroom of Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP), en ouderen. Deze groepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van kanker als gevolg van poliepen in het spijsverteringskanaal. Regelmatige screening en vroegtijdige verwijdering van poliepen kan het risico op het ontwikkelen van kanker aanzienlijk verlagen. Het belang van polypectomie ligt in het tijdig weghalen van deze potentiële kankerverwekkende gezwellen, voordat ze zich kunnen ontwikkelen tot een kwaadaardige tumor.

Genetische factoren en polypectomie

Patiënten met bepaalde genetische afwijkingen, zoals FAP of Lynch-syndroom, hebben een aanzienlijk verhoogd risico op het ontwikkelen van poliepen, die op hun beurt kunnen leiden tot kanker. Voor deze patiënten is polypectomie een noodzakelijke preventieve maatregel. Genetisch onderzoek kan helpen bij het identificeren van risicogroepen, waardoor artsen gerichte en regelmatige screening kunnen aanbevelen. Bij dergelijke genetisch belastte patiënten kan polypectomie meerdere keren gedurende hun leven nodig zijn om de ophoping van poliepen en de bijbehorende kanker te voorkomen.

Polypectomie in de dikke darm: focus op darmkankerpreventie

Polypectomie is een veelgebruikte techniek bij de preventie van darmkanker, vooral bij patiënten met een verhoogd risico. Dikkedarmkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker wereldwijd, en poliepen in de dikke darm kunnen zich ontwikkelen tot kwaadaardige tumoren. Door poliepen in een vroeg stadium te verwijderen, kan het risico op darmkanker aanzienlijk worden verminderd. Bij een colonoscopie wordt het mogelijk om zowel kleine als grotere poliepen in de dikke darm te identificeren en te verwijderen voordat ze zich kunnen ontwikkelen tot kanker. Patiënten met een verhoogd risico, zoals degenen met een familiegeschiedenis van darmkanker, wordt aangeraden om regelmatig gecontroleerd te worden.

Endoscopische technieken voor polypectomie

Endoscopische polypectomie is de meest gebruikte techniek voor het verwijderen van poliepen, met name in het spijsverteringskanaal. Een endoscoop is een dunne, flexibele buis die via de mond of de anus wordt ingebracht om poliepen te identificeren en te verwijderen. Tijdens de procedure kunnen artsen verschillende instrumenten gebruiken, zoals een lus of een tang, om de poliep veilig te verwijderen. Endoscopische polypectomie is minimaal invasief, wat betekent dat het herstel sneller is en de kans op complicaties kleiner is in vergelijking met meer invasieve chirurgie. De keuze van techniek hangt af van de locatie en grootte van de poliep, evenals de ervaring van de arts.

Laparoscopische polypectomie: een chirurgische benadering

Wanneer poliepen groter zijn of zich op moeilijk bereikbare plaatsen bevinden, kan een laparoscopische polypectomie nodig zijn. Deze techniek vereist een kleine incisie in de buik, waardoor artsen via een camera en gespecialiseerde instrumenten poliepen kunnen verwijderen. Laparoscopische polypectomie wordt vaak gebruikt voor poliepen die niet met een endoscoop kunnen worden bereikt, zoals poliepen in het maag-darmkanaal of bij patiënten die een eerdere chirurgische ingreep hebben ondergaan. De procedure biedt de voordelen van minimaal invasief ingrijpen, wat resulteert in kleinere littekens en een korter herstel.

Postoperatieve zorg na polypectomie

Na een polypectomie is postoperatieve zorg essentieel om het herstel te bevorderen en complicaties te voorkomen. Patiënten die een endoscopische polypectomie hebben ondergaan, kunnen meestal de dag zelf naar huis, maar moeten de eerste dagen rust nemen en vermijden zware fysieke activiteiten. Na een laparoscopische polypectomie kan het herstel wat langer duren, maar patiënten kunnen doorgaans na een paar dagen hun normale activiteiten hervatten. Er wordt vaak geadviseerd om de eerste paar weken na de operatie een licht dieet te volgen, zoals een vezelarm voedingspatroon, om de spijsvertering te vergemakkelijken en te voorkomen dat de verwijderde poliepen opnieuw verschijnen.

Risico's en complicaties van polypectomie

Hoewel polypectomie over het algemeen als een veilige procedure wordt beschouwd, zijn er enkele risico's en complicaties die patiënten kunnen ervaren. De meest voorkomende complicaties zijn bloeding, infectie en perforatie van het darmkanaal. Bloeding kan optreden wanneer een poliep wordt verwijderd, vooral als deze groter is of als er moeilijk te bereiken locaties zijn. In zeldzame gevallen kan een perforatie van de darmwand optreden, wat kan leiden tot ernstige infecties en het nodig maken van aanvullende chirurgie. Het is belangrijk dat patiënten zich bewust zijn van de tekenen van complicaties, zoals koorts, hevige buikpijn of bloeden, en onmiddellijk medische hulp zoeken als deze zich voordoen.

Langetermijnmonitoring na polypectomie

Patiënten die een polypectomie hebben ondergaan, vooral degenen met een verhoogd risico op poliepen of kanker, moeten worden gemonitord voor terugkeer van poliepen of het ontstaan van nieuwe gezwellen. Regelmatige opvolging, zoals een colonoscopie of andere beeldvormende technieken, kan helpen bij het vroegtijdig opsporen van nieuwe poliepen of veranderingen in de weefsels. Afhankelijk van de risicogroep kan de follow-up om de paar jaar plaatsvinden, zodat artsen tijdig ingrijpen en de kans op kanker verder verlagen. Het doel van langetermijnmonitoring is om de algehele gezondheid van de patiënt te waarborgen en mogelijke risicofactoren te identificeren voordat ze zich ontwikkelen tot kwaadaardige tumoren.

De rol van polypectomie in het beheer van inflammatoire darmziekten

Patiënten met inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, hebben vaak een verhoogd risico op het ontwikkelen van darmkanker. In deze gevallen kan polypectomie een belangrijke rol spelen bij het beheer van de ziekte en het verminderen van het risico op kanker. Inflammatoire darmziekten kunnen leiden tot de vorming van poliepen of andere afwijkingen in de darmwand. Door deze poliepen regelmatig te verwijderen, kan het risico op het ontwikkelen van kanker verminderd worden. Daarnaast kan polypectomie helpen bij het verlichten van symptomen van de ziekte, zoals buikpijn, diarree en vermoeidheid, wat de algehele levenskwaliteit van de patiënt verbetert.

Lees verder

• Baarmoederpoliepen: Gezwellen in baarmoederwand
• Oorpoliepen: Goedaardige gezwellen met afscheiding uit oor
• Darmpoliepen: Goedaardige gezwellen, soms voorloper kanker
• Poliepen: Oorzaken, soorten en symptomen van poliepvorming
• Neuspoliepen: Goedaardige gezwellen in neus of sinussen