Winderigheid en zelfzorgmiddelen

Wanneer spreken we van overmatige winderigheid? Uit welke darmgassen bestaat een windje en hoe ontstaat het geluid van zo'n flatus? Wat zijn de oorzaken van deze flatulentie? Welk aantal winden is nog normaal te noemen? Hoe zou je de verschillende soorten windjes kunnen typeren? Wat is het verband tussen flatulentie en voeding? En welke zelfzorgmiddelen en andere behandelingen bestaan er tegen het genante verschijnsel van overmatige winderigheid?

Hoe ontstaat winderigheid?

Een opgeblazen gevoel en/of winderigheid is het gevolg van een opeenhoping van darmgassen. Het ontsnappen van deze gassen gaat soms gepaard met enig geluid en/of stank. Mensen die vaak windjes moeten laten, voelen zich vaak verlegen als hen dit in gezelschap overkomt.

Wat is overmatige winderigheid?

Overmatige winderigheid of flatulentie kan het gevolg zijn van het eten van bepaalde voeding, van het slikken van lucht of van een ziekte.

Het gemiddeld aantal winden per persoon per dag ligt tussen de 13 en de 21. Pas als je daarboven zit, beginnen we te spreken van overmatige winderigheid.

Waaruit bestaat een windje?

Een windje of flatus bestaat hoofdzakelijk uit een mengeling van de volgende gassen:

• zuurstof: 0–10%;
• methaan: 0–10%;
• waterstof: 0–50%;
• kooldioxide: 10–30%;
• stikstof: 20–90%.

Eventuele geuren van een flatus of wind zijn vooral afkomstig van zeer kleine hoeveelheden andere gassen. Denk aan

• boterzuur, ook wel butaanzuur of propaancarbonzuur genoemd; dit geeft een indringende, zeer onaangenaam ruikende geur;
• zwavelverbindingen (de bekende geur van rotte eieren).

Afhankelijk van de samenstelling van het gas, varieert de geur van een wind van vrijwel reukloos tot de intense stank die lijkt op die van rotte eieren.

Hoe ontstaat het geluid van een flatus?

Darmgas dat het lichaam aan de onderzijde verlaat, doet de anale opening trillen. Dit trillen veroorzaakt het geluid van het windje. De aard en het volume van het geluid hangen samen met de conditie van de sluitspier, de snelheid waarmee de wind wordt gelaten, maar ook met andere factoren zoals vochtigheid, beharing en lichaamsvet.

Typering van de soorten windjes

In de Engelstalige 14e druk van de Merck Manual komt een onofficiële typering van de soorten windjes voor. Deze typering is gebaseerd op de meest opvallende kenmerken.

• type glijder. Dit wordt ook wel het type drukke lift genoemd. Hierbij wordt de wind langzaam en stil uitgestoten, soms met een afgrijslijk resultaat. In Nederland is de benaming 'stille stinker' beter bekend;
• type open sluitspier of 'floep'-type. Deze wind zou warmer en aromatischer zijn;
• type staccato of tromgeroffel. Dit type vindt doorgaans comfortabel in privacy plaats;
• blaftype. Dit type wordt gekenmerkt door een harde knal die nog het meest aan een blaf doet denken. In Nederland noemen we dit vaak een 'harde klinker'. Een dergelijke wind laat mensen opkijken uit een conversatie en maakt daar vaak ook tegelijkertijd effectief een eind aan. Meestal ruikt deze niet zo sterk. Dit komt ook tot uitdrukking in het Nederlands gezegde 'Harde klinkers, zachte stinkers'.

Welke behandelingen bestaan er tegen winderigheid?

Om te beginnen, is het van belang dat uit medisch onderzoek is gebleken dat de overmatige winderigheid niet door een aandoening wordt veroorzaakt.

Vermijden, spreiden of aanpassen van bepaalde voeding

Bij sommige mensen helpt het om bepaalde voeding te vermijden. Denk in de eerste plaats aan een vermindering van het gebruik van melk en andere zuivelproducten of aan het beter spreiden van de consumptie van die producten over de loop van een dag. Vooral bij mensen met een lactose-intolerantie en bij senioren heeft dit een gunstig effect.

Verder heeft een aantal lijders aan overmatige gasvorming moeite met de vertering van vers fruit of bepaalde peulvruchten en groenten. Het verminderen of laten staan van die voeding kan dan de hinder doen verminderen. Ook het laten staan van koolzuurhoudende dranken kan positief werken.

Een aantal mensen vindt enige baat bij toevoeging van kurkuma of komijn aan de maaltijd.

Vezelrijke voeding heeft bij sommige patiënten een gunstig resultaat, maar bij anderen juist een negatief resultaat.

Gebruik van medicijnen of zelfzorgmiddelen

Als ook het letten op het minder slikken van lucht en aanpassingen van de voeding niet het gewenste effect hebben opgeleverd, kun je eventueel denken aan het gebruik van medicijnen ter vermindering van de vorming van darmgassen. Bedenk wel dat het resultaat van die geneesmiddelen vaak beperkt is.

Vaak wordt in eerste instantie gedacht aan simeticon. Dat is een bestanddeel van sommige maagzuurremmers, maar dit middel is ook los verkrijgbaar. Soms helpen andere zuurremmers als metoclopramide of bethanechol.

Sommige mensen, die last hebben van kramp met flatulentie vinden enige baat bij pepermuntolie.

Tegen de onaangename geur van een flatus helpen chlorofyl en koolstoftabletten.