Periorificiale dermatitis: Bultjes aan neus, ogen en mond

Periorificiale dermatitis is een veel voorkomende huidaandoening waarbij op diverse locaties op het gezicht huidletsels ontstaan. Deze huidziekte komt sneller tot stand bij een aantal aandoeningen en omgevingsfactoren, waarbij het gebruik van corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) de duidelijkste bijdragende factor is van de huidziekte. Het behandelen van periorificiale dermatitis gebeurt door het vermijden van de uitlokkende factoren en het inzetten van andere medicijnen. De prognose is tot slot variabel want de klachten keren vaak terug, maar meestal zijn deze dankzij een medische behandeling en zelfzorgmaatregelen ook weer snel verdwenen.

• Terminologie huidaandoening
• Epidemiologie huidziekte
• Oorzaken periorificiale dermatitis
• Risicofactoren
• Symptomen aan neus, ogen, mond en genitaliën
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van de bultjes
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Terminologie huidaandoening

De striktere term, "periorale dermatitis", gebruiken artsen voornamelijk wanneer de symptomen beperkt zijn tot de huid in de onderste helft van het gezicht, vooral rond de mond. "Perioculaire dermatitis" gebruiken artsen soms ook, maar dit wijst uitsluitend op een huiduitslag rond de ogen. Bevinden zich hierbij ook letsels aan de neus en ogen (en de genitaliën), dan is sprake van periorificiale dermatitis.

Epidemiologie huidziekte

De huidziekte komt vaak tot stand bij zuigelingen, kinderen en adolescenten. Maar ook vrouwen tussen 15 en 45 jaar kampen vaak met symptomen van de ziekte. De ziekte treft beide geslachten, maar heeft een duidelijke voorkeur voor vrouwen. De meeste patiënten zijn echter jonger dan vijf jaar oud. Periorificiaal dermatitis komt verder vrij vaak voor, maar in de geraadpleegde literatuur zijn geen verdere incidentie- of prevalentiecijfers gevonden.

Oorzaken periorificiale dermatitis

Periorificiale dermatitis is huidziekte met onbekende oorsprong. Wel zijn diverse bijdragende factoren voor de aandoening bekend.

Risicofactoren

Aandoeningen

De ziekte is mogelijk gerelateerd aan een aantal aandoeningen:

• een activering van het aangeboren immuunsysteem
• een slechte werking van de huidbarrière van de opperhuid
• een veranderde cutane microflora (microbioom van de huid)
• folliculaire spoelvormige bacteriën

Omgevingsfactoren
Een meerderheid van de kinderen met de ziekte heeft een geschiedenis van blootstelling aan corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers). Alle mogelijke toedieningswijzen van het medicijn komen in aanmerking om de huidziekte te krijgen: via inhalatie (inademing), via een injectie, via tabletten via de mond (oraal) of via crèmes of zalven via de huid (topisch). Voorts lokken andere medicijnen zoals via de mond ingenomen anticonceptiva de ziektesymptomen uit. Subvarianten van de aandoening omvatten granulomatische periorificiale dermatitis en faciale Afro-Caribische kinderuitbarsting (FACE), die beide vaker optreden bij personen met een donkere huidskleur. Ook gezichtsverzorgingsproducten dragen mogelijk bij aan de totstandkoming van de huidaandoening, zoals zonnebrandmiddelen, cosmetische crèmes en make-up-producten. Gefluoreerde tandpasta vormt voor een aantal patiënten eveneens een risicofactor. Hormonale veranderingen spelen bovendien mogelijks een rol. Tot slot krijgen sommige patiënten sneller te maken met de klachten wanneer ze het gezicht niet wassen.

Symptomen aan neus, ogen, mond en genitaliën

Bij deze huidaandoening komen groepen van jeukende bultjes tot stand. De rood gekleurde en soms brandende huidletsels zijn aan één kant of beide kanten aanwezig rond de neus, de ogen, de kind en de mond. De bultjes zijn vrij klein in grootte, met name één tot twee millimeter groot. Aan de bovenlip zijn meestal weinig huidletsels te vinden. Het huidoppervlak is voorts droog en schilferig. Aanhoudende geelgekleurde bultjes komen ook voor, maar dit dan bij patiënten (vooral jonge kinderen) met granulomateuze periorificiale dermatitis, een variant van de huidaandoening. Verder kennen de letsels bij periorificiale dermatitis een opflakkerend patroon. Periorificiaale dermatitis treft tot slot af en toe eveneens de genitale openingen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen omvatten ernstige roodheid, pijn, en uitbreiding van de uitslag naar andere delen van het gezicht. Als de symptomen niet verbeteren met behandeling, kan dit wijzen op een ernstigere aandoening.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens een klinisch onderzoek bemerkt de arts roodheid en schilfering tussen plekjes en bultjes. De huiduitslag bevindt zich enkel op het gezicht en niet op andere lichaamsdelen. Meestal is een dermatoloog (huidarts) al meteen bij een klinisch onderzoek in staat om een juiste diagnose te stellen.

Differentiële diagnose

Periorificiale dermatitis toont veel gelijkenissen met rosacea (huidaandoening met roodheid en zwelling in het gezicht), acne (huidaandoening door een ontsteking van talgklieren) of eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid). Granulomateuze periorificiale dermatitis heeft voorts een gelijkaardig klinisch beeld als granulomateuze rosacea en sarcoïdose (aandoening met symptomen aan longen, ogen, huid en zenuwstelsel). Allergische of irriterende contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk) is een andere mogelijke differentiële diagnose, omdat de symptomen aan de bovenlip soms doen denken aan een allergische reactie op lippenstift. Een huidbiopsie (stukje huid wegnemen en microscopisch laten onderzoeken) is bijgevolg soms nodig om de ziekte te bevestigen.

Behandeling van de bultjes

Zelfzorg

De verzorgingsproducten die de patiënt op de huid toepast, mag hij niet meer gebruiken. Hij wast bovendien het gezicht uitsluitend met warm water wanneer hij klachten ervaart. Zijn de klachten verdwenen, dan is een hypoallergeen verzorgingsproduct een alternatief.

Professionele medische zorg

De arts besluit meestal om de corticosteroïden stop te zetten daar deze de symptomen meestal hebben uitgelokt. Meestal moet dit geleidelijk gebeuren. Soms is het ook nodig om de corticosteroïden (tijdelijk) te vervangen door andere, minder krachtige medicijnen. Moet de patiënt toch corticosteroïden gebruiken voor de behandeling van een huidaandoening die het gezicht treft, dan is het belangrijk om deze maximaal één keer per dag toe te passen en dit enkel op de getroffen delen. De arts zal ook dan steeds trachten de laagst mogelijke effectieve dosis in te zetten en deze ook stopzetten wanneer de patiënt hierop goed reageert. Verder zijn nog medische verzachtende crèmes beschikbaar bij mildere symptomen. Een orale antibioticakuur van zes tot twaalf weken is nodig wanneer de patiënt lijdt aan ernstigere klachten.

Prognose

Patiënten met periorificiale dermatitis herstellen meestal goed dankzij de behandeling. Soms duurt het wel enkele weken alvorens een merkbare verbetering optreedt. Wel keert de huiduitslag snel terug bij een aantal patiënten, maar meestal reageert de patiënt ook dan weer goed op de behandeling.

Complicaties

Complicaties kunnen huidirritatie of terugkerende episodes van dermatitis omvatten. Het is belangrijk om de behandeling strikt op te volgen en verdere blootstelling aan irriterende stoffen te vermijden.

Preventie

Preventie omvat het vermijden van langdurig gebruik van corticosteroïde crèmes en het zorgvuldig kiezen van huidverzorgingsproducten. Regelmatige medische controle kan helpen bij het beheren van de aandoening.