Brok in de keel gevoel: oorzaken, symptomen en behandeling

Een brok in de keel gevoel of brokgevoel in de keel (globus gevoel of globussensatie) komt vaak voor. Een brok in de keel gevoel kan gepaard gaan met slijm of eigenlijk een slijmprop in de keel die je niet weg kunt slikken, een branderige, pijnlijke of geïrriteerde keel of een aanhoudend gevoel dat er een graat of een korreltje in de keel zit. Dit is zeer irritant en kan behoorlijk verstorend werken. Vaak is de oorzaak van dit gevoel onschuldig van aard. Het brokgevoel is bijna altijd gelokaliseerd ter hoogte van de adamsappel. Een brok in de keel gevoel leidt vaak tot schrapen, kuchen en slikken. Officieel wordt er alleen van brokgevoel in de keel gesproken, wanneer er geen aanwijsbare lichamelijke oorzaak is. In die gevallen dat er wel een oorzaak van het brokgevoel wordt aangetroffen, zal de behandeling zich daarop richten.

• Wat is een brok in de keel gevoel?
• Vóórkomen
• Symptomen brokgevoel in de keel
• Oorzaken van een onschuldig brokgevoel
• Spierspanning
• Slijmgevoel
• Zuurbranden
• Lichamelijke oorzaken van een brokgevoel in de keel
• Vergrote tongamandel
• Allergie
• Slijtage van de halswervels
• Chronische keelontsteking of neusbijholte-ontstekling
• Keelkanker
• Strottenhoofdontsteking of strottenhoofdkanker
• Vergrote schildklier
• Prikkelbare darm syndroom
• Wanneer huisarts raadplegen?
• Onderzoek en diagnose
• KNO-arts
• Vervolgonderzoek
• Behandeling brok in de keel
• Geruststellen
• Behandeling
• Prognose
• Preventie
• Casus: Brok in de keel gevoel (globussensatie)
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Wat is een brok in de keel gevoel?

Een globus gevoel duidt op hinderlijke sensaties in de keel die voornamelijk worden gekenmerkt door een 'propgevoel'. Brok in de keel is een klacht die vrij vaak voorkomt. De klacht wordt vaak als volgt omschreven:

• de aanwezigheid van een slijmprop in de keel die niet weg te slikken is, alsof er een drempeltje zit;
• het gevoel hebben alsof er iets in de keel zit, vaak omschreven als een korreltje of graatje;
• het gevoel alsof er een band om de hals aanwezig is;
• een branderige, geïrriteerde of pijnlijke keel.

Vóórkomen

Een brok in de keel gevoel wordt beschouwd als vrij gebruikelijk, maar er zijn niet genoeg betrouwbare, actuele studies om te weten om hoeveel mensen het gaat. Van de patiënten die voor het eerst een KNO-polikliniek bezoeken, heeft 4 à 5 globusgevoelens, zo blijkt uit onderzoek.¹ Het treft vrouwen en mannen in gelijke mate. Globus gevoel komt het meest voor bij mensen van middelbare leeftijd, maar een globussensatie kan iedereen van elke leeftijd beïnvloeden, ook (jonge) kinderen.

Symptomen brokgevoel in de keel

Meestal is het brokgevoel aanwezig ter hoogte van het strottenhoofd. Je hebt hierdoor de neiging voortdurend te schrapen, te kuchen en/of vaak te slikken. Wanneer er géén lichamelijke afwijking gevonden worden die de klacht kan verklaren, wordt gesproken van een brokgevoel in de keel. Als er wel een lichamelijke aandoening aanwezig is die aanleiding geeft tot de klachten, heb je last van een brok in je keel tijdens het eten. Ook kan je stem schor of hees zijn.

Oorzaken van een onschuldig brokgevoel

Meestal ligt er geen lichamelijke oorzaak aan een brokgevoel in de keel ten grondslag. Onschuldige, niet lichamelijke oorzaken zijn:

Spierspanning

Als gevolg van stress of angst kun je (onbewust) de spieren in de hals en keel aanspannen, wat een brokgevoel in de keel kan veroorzaken. Bij hyperventilatie komt het brok in de keel gevoel veel voor. Bij hyperventilatie kun je vaak spanning voelen in de keel, je krijgt een droge keel, brok in keel en er zijn stemproblemen. Andere klachten zijn onder andere kortademigheid, benauwdheid, luchthappen en duizeligheid. Soms neemt angst de overhand en wordt je overvallen door een paniekaanval of angstaanval. In dat geval kun je last krijgen van hartkloppingen, hevig zweten, trillen of beven, het gevoel dat je stikt of ademnood hebt, naar adem snakken, pijn op de borst, enz.

Door stress kan het zo zijn dat je je tongbeen – een botje gelegen in het gebied van de hals – omhoogtrekt. Als dit vaak en lang gebeurt, kan het tongbeen in een te hoge positie blijven staan. Dit geeft een brok in de keel gevoel en slikklachten.

Slijmgevoel

Slijm in de keel is veelal afkomstig uit de neus(bijholten). Dat gaat de hele dag door en is heel normaal. Doch als je om wat voor reden dan de gehele dag bewust speeksel en slijm doorslikt, kan er een brokgevoel ontstaan.

Zuurbranden

Zuurbranden kan bij sommige mensen een brok in de keel gevoel veroorzaken. Zuurbranden leidt namelijk tot een grotere spierspanning van een kringspier in het begin van de slokdarm.

Lichamelijke oorzaken van een brokgevoel in de keel

Brokgevoel in de keel kan een uiting zijn van een onderliggende aandoening of lichamelijk afwijking. Vaak heb je dan ook last van andere klachten, zoals:

• slecht kunnen doorslikken van voedsel of drank;
• keelpijn;
• oorpijn;
• heesheid; of
• een combinatie van deze klachten.

De volgende aandoeningen kunnen leiden tot een brokgevoel in de keel:

Vergrote tongamandel

Een tongamandel die is vergroot, bijvoorbeeld door een ontsteking, kan de oorzaak zijn van het brokgevoel.

Allergie

Huisstofmijtallergie kan naast jeuk in de neus, ook voor jeuk, een droog gevoel en een brokgevoel in de keel zorgen.

Slijtage van de halswervels

Verdikte halswervels kunnen bij ouderdom optreden en kunnen een brokgevoel geven doordat ze tegen de slokdarm aandrukken.

Chronische keelontsteking of neusbijholte-ontstekling

Een chronische keelontsteking of neusbijholte-ontstekling kan ontstaan door een continue prikkeling van allerlei stoffen of droge lucht. Bij diabetes of bloedarmoede kunnen de slijmvliezen van de keel ook chronisch ontstoken zijn. Het gevolg zijn gevoelige plekken in de keel of luchtpijp. Hierdoor moet je hoesten, hardnekkig de keel schrapen en het geeft een brokgevoel.

Keelkanker

Keelkanker is een zeldzame aandoening. Risicofactoren zijn onder meer langdurig roken en overmatig alcoholgebruik.

Strottenhoofdontsteking of strottenhoofdkanker

Strottenhoofdontsteking of strottenhoofdkanker kunnen pijn bij het slikken veroorzaken. Vooral tumoren in het bovenste gedeelte van het strottenhoofd, boven de stembanden, kunnen aanleiding geven tot pijn bij het slikken of een droge of rauwe keel. Je kunt het gevoel hebben alsof er een brok in de keel zit en ook kun je je veelvuldig verslikken.

Vergrote schildklier

Soms kan een brokgevoel ontstaan doordat een vergrote schildklier tegen het strottenhoofd drukt.

Prikkelbare darm syndroom

Buikpijn en een opgeblazen gevoel beschouwen zowel huisartsen als patiënten als de belangrijkste symptomen van het prikkelbare darm syndroom (PDS). PDS kan daarnaast aanleiding geven tot een waaier aan andere klachten, waaronder problemen met de stoelgang (diarree en/of verstopping dat gepaard gaat met pijn tijdens het poepen), een wisselend ontlastingspatroon, gasvorming en winderigheid, bij drukken op de buik een pijnlijke en gevoelige dikke darm, slijm bij ontlasting (zonder bloed), zuurbranden, slikklachten, een brok in de keel, hoofdpijn, moeheid, onregelmatige menstruatie, pijn bij of na de seksuele gemeenschap, spierpijn en/of gewrichtsklachten, misselijkheid, minder goed verteren van voedsel en het herhaaldelijk boeren (dyspepsie), enz.

Wanneer huisarts raadplegen?

Wanneer het brok in de keel gevoel gepaard gaat met één of meerdere van de volgende symptomen, dan is het verstandig om een arts te raadplegen:

• aanhoudende of regelmatig terugkerende klachten;
• braken of overgeven;
• een hese of schorre stem;
• een voelbare en/of zichtbare zwelling in of rond de nek of keel;
• klachten die wijzen op een infectie:
• koorts;
• gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie).
• moeite met slikken;
• onverklaarbaar gewichtsverlies;
• pijn in de keel of hals;
• pijn tijdens het slikken;
• plotselinge klachten na de leeftijd van vijftig jaar;
• symptomen of klachten die verergeren;
• verstikking bij het inslikken;
• zwakke spieren in de keel of spierzwakte elders in het lichaam.

Onderzoek en diagnose

KNO-arts

Als je huisarts een globus sensatie vermoedt, kun je verwezen worden naar een KNO-arts voor onderzoek. Er zal uitgezocht moeten worden of er sprake is van een onderliggende aandoening die je symptomen zou kunnen verklaren. De specialist zal normaal gesproken je mond, neus en keel bekijken met behulp de keelspiegel. Er kan ook gebruik worden gemaakt van een kleine fiberscoop (laryngoscoop), een buigzaam kijkertje van fiberglas in de vorm van een slang met een dikte van 4 mm. Een brok in de keel gevoel of globussensatie is een 'diagnose van uitsluiting'. Dit betekent dat er geen specifieke test is die het bevestigt. In plaats daarvan wordt de diagnose gemaakt na het doen van allerlei onderzoeken om er zeker van te zijn dat je geen ernstiger aandoening hebt.

Vervolgonderzoek

Soms, als de diagnose van globussensatie niet duidelijk is, kunnen diverse andere onderzoeken worden voorgesteld. Deze kunnen bestaan uit onder meer:

• Een röntgenfoto van de borst (thorax), ook bekend als een thoraxfoto;
  Normale thoraxfoto van een jong persoon (slank, goede inspiratiestand) / Bron: Chikumaya, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Gastroscopie, waarbij de arts met een flexibele slang (gastroscoop/endoscoop) in je keel, je slokdarm, je maag en je twaalfvingerige darm kijkt.
• Middels radiodiagnostiek met barium kan het bovenste deel van het maag-darmkanaal in beeld gebracht worden. Dit onderzoek kan de aanwezigheid van zweren, gezwellen, vernauwingen en andere afwijkingen aantonen, evenals stoornissen in de peristaltiek van de slokdarm, maag en dunne darm. Tevens kan eventuele reflux van de maag naar de slokdarm worden beoordeeld.
• Drukmeting in de slokdarm (oesophagus manometrie), waarmee het functioneren van de twee sluitspieren en de slokdarm zelf onderzocht worden.
• Röntgenonderzoek bij slikproblemen, ook wel videofluoroscopie of slikvideo genoemd, waarbij er door middel van een röntgenopname een beeld gekregen kan worden van de bewegingen in de mond-keelholte en de slokdarm.

Behandeling brok in de keel

Geruststellen

Het komt vaak voor dat een arts bij een globussensatie niet in staat is om een duidelijke oorzaak te vinden van dit brok in de keel gevoel. De arts stelt je in dat geval veelal gerust. Het is alleen al zeer geruststellend om te weten dat er geen ernstig onderliggende probleem als kanker aan de klacht(en) ten grondslag ligt.

Behandeling

De behandeling van brok in de keel gevoel is afhankelijk van de oorzaak. Zuurbranden kan tegengegaan worden door het aanpassen van een aantal eetgewoonten en het navolgen van een aantal eenvoudige leefregels, onder andere stoppen met roken, geen alcohol gebruiken en afvallen. Bij brandend maagzuur kan de arts ook maagzuurremmers of andere medicijnen voorschrijven. Stress kan worden tegengegaan met ontspanningsoefeningen, fietsen, wandelen, etc. Bij hevige angst of depressie, kan een combinatie van medicatie en psychotherapie nodig zijn. Allergie kan medicamenteus worden behandeld, maar je kunt ook allergenen vermijden of immunotherapie toepassen. In sommige situaties is fysiotherapie voor de spieren rond de keel en/of logopedie geboden. In die gevallen dat het brokgevoel samengaat met stemklachten kan de logopedist uitkomst bieden door het aanleren van een goede stemtechniek. Belangrijke aspecten in de behandeling zijn ademhaling, een ontspannen stemgebruik en lichaamshouding.

Prognose

Er zijn niet veel lange termijn follow-up studies uitgevoerd. De resultaten op lange termijn variëren. In veel gevallen treedt na verloop van tijd spontane verbetering op en veel klachten kunnen met adequate behandeling goed betreden worden.

Preventie

De preventie van deze aandoening omvat stressmanagementvaardigheden. Voldoende ontspanning en het verminderen van stress, kunnen helpen om het brok in de keel gevoel te voorkomen. Het risico op herhaling van deze aandoening kan ook worden verkleind door het onder controle krijgen van zuurbranden. Dit kun je doen door enkele leefstijlaanpassingen, zoals onder meer:

• Vermijd zo veel mogelijk het gebruik van alcohol, koffie, scherpe kruiden en tabak;
• Eet op regelmatige tijden en vooral niet te veel en te vet;
• Eet niet vlak voor het slapen gaan, want in liggende houding vloeit het eten sneller terug naar de slokdarm.

Casus: Brok in de keel gevoel (globussensatie)

Patiënt

Sophie, 42 jaar, secretaresse.

Klachten

Sophie ervaart de afgelopen maand een constant gevoel van een brok in haar keel, alsof er iets vastzit. Dit gevoel is er bijna de hele dag, maar ze heeft geen moeite met slikken en geen pijn bij het eten of drinken. Sophie merkt dat het gevoel erger wordt tijdens stressvolle momenten. Ze heeft geen koorts, gewichtsverlies of zichtbare zwelling.

Onderzoek

• Anamnese: Sophie heeft geen voorgeschiedenis van keelproblemen of recente infecties. Ze rookt niet en heeft geen allergieën. De klachten begonnen na een stressvolle periode op het werk. Sophie heeft geen last van zuurbranden of refluxklachten.
• Fysiek onderzoek: Geen zichtbare roodheid, zwelling of abnormaliteiten in de keel. Het slikken verloopt normaal en zonder pijn. De lymfeklieren zijn niet vergroot en er zijn geen zichtbare afwijkingen in het mond- of keelgebied.

Diagnose

Globussensatie, mogelijk stressgerelateerd. Geen tekenen van onderliggende infecties of structurele afwijkingen.

Behandeling

• Leefstijladvies: Sophie wordt geadviseerd om ontspanningstechnieken, zoals ademhalings- of ontspanningsoefeningen, te proberen om stress te verminderen. Ze moet veel water drinken om haar keel gehydrateerd te houden.
• Eventuele refluxbehandeling: Hoewel er geen refluxklachten zijn, kan een protonpompremmer zoals omeprazol worden geprobeerd om eventuele stille reflux uit te sluiten als oorzaak van de klachten.

Advies

• Levensstijl: Sophie moet stressvolle situaties proberen te vermijden en kan baat hebben bij regelmatige ontspanning. Ze moet het gevoel van een brok in haar keel niet forceren door overmatig slikken of keel schrapen, omdat dit het gevoel kan verergeren.
• Medische follow-up: Als het gevoel van een brok in de keel blijft aanhouden of als Sophie nieuwe symptomen ontwikkelt zoals pijn bij het slikken, gewichtsverlies of heesheid, moet ze terugkomen voor verder onderzoek.

Prognose

Met stressmanagement en mogelijke refluxbehandeling kan Sophie’s globussensatie binnen enkele weken verbeteren. Het vermijden van overmatig slikken en spanning in de keel kan het brokgevoel verminderen. Regelmatige medische controle kan helpen om eventuele verdere onderliggende oorzaken uit te sluiten.

Noten:

1. Mololy PJ, Charter RMA. The globus symptom. ArchOtolaryngol 1982; 108: 740-4.

Lees verder

• Maagzweer klachten: maagpijn, rugpijn, misselijk en boeren
• Wat te doen tegen keelpijn en pijnlijk, moeilijk slikken?
• Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!
• Slijm in de keel: oorzaken en vastzittend slijm ophoesten
• Keelontsteking behandeling: antibiotica, medicatie & kruiden