Spanningshoofdpijn: symptomen, behandeling en voorkomen

Spanningshoofdpijn kan beschreven worden als een drukkende of klemmende hoofdpijn op één of meer plaatsen van het hoofd, gedurende enkele minuten tot vele dagen. Normaal gesproken gaat spanningshoofdpijn niet gepaard met misselijkheid of braken. Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen episodische spanningshoofdpijn (minder dan 15 dagen per maand hoofdpijnklachten) en chronische spanningshoofdpijn (meer dan 15 dagen pr maand hoofdpijn). De plaats van de pijn en de mate waarin de hoofdpijn zich manifesteert verschilt van persoon tot persoon. Het kan bij iedereen anders aanvoelen. Spanningshoofdpijn heeft geen duidelijke oorzaak, maar er zijn wel factoren die spanningshoofdpijn kunnen uitlokken. De meest voorkomende trigger is stress. Een verkeerde (werk)houding of te weinig wisselen van houding, slecht slapen, vermoeidheid of ergens tegenop zien, zijn andere mogelijke uitlokkende factoren. Het zoeken van afleiding of ontspanning kan deze hoofdpijn verminderen.

• FAQ over spanningshoofdpijn
• Wat is spierspanningshoofdpijn precies?
• Wat veroorzaakt spierspanningshoofdpijn?
• Hoe kan ik spierspanningshoofdpijn voorkomen?
• Wat kan ik doen om van de pijn af te komen?
• Wanneer moet ik naar de dokter met spierspanningshoofdpijn?
• Wat is spanningshoofdpijn?
• Drukkende, knellende pijn
• Episodische en chronische spierspanningshoofdpijn
• Oorzaak en triggers
• Spanningshoofdpijn symptomen
• Complicaties
• Alarmsymptomen
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Behandeling van spanningshoofdpijn
• Pijnstillers
• Preventieve behandeling
• Fysiotherapie
• Uitlokkende factoren vermijden
• Zelfzorgmaatregelen
• Supplementen
• Hoefblad, Q10, magnesium en vitamine B2
• Miginaltabletten
• Kruidengeneeskunde bij spanningshoofdpijn
• Lindebloesem
• Lavendel
• Glidkruid
• Prognose
• Voorkomen van spanningshoofdpijn

FAQ over spanningshoofdpijn

Wat is spierspanningshoofdpijn precies?

Spierspanningshoofdpijn voelt alsof er een strakke band om je hoofd zit. Het ontstaat door gespannen spieren in je nek, schouders, en hoofdhuid. Dit kan komen door stress, slechte houding, of langdurig in dezelfde positie zitten (denk aan die lange dagen achter je bureau). Het voelt vervelend, maar gelukkig is het meestal niet ernstig.

Wat veroorzaakt spierspanningshoofdpijn?

Veel dingen kunnen deze hoofdpijn uitlokken: stress, vermoeidheid, slecht slapen, of zelfs honger. Spierspanning in je nek en schouders, veroorzaakt door een slechte houding of langdurig achter een scherm zitten, is vaak de boosdoener. Soms is het een combinatie van verschillende factoren die samenkomen op precies het verkeerde moment.

Hoe kan ik spierspanningshoofdpijn voorkomen?

Een beetje zelfzorg doet wonderen! Regelmatig pauzes nemen, goed stretchen en bewegen gedurende de dag kunnen al veel helpen. Let op je werkhouding en zorg voor een ergonomische werkplek. Ontspanningstechnieken of ademhalingsoefeningen helpen om stress te verminderen en de spieren los te houden.

Wat kan ik doen om van de pijn af te komen?

Begin met ontspanning. Een warme douche of een warmtekompres op je nek en schouders kan wonderen doen. Masseer de gespannen spieren voorzichtig los. Ook pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen kunnen de spanning verminderen. Als de hoofdpijn blijft terugkomen, kan fysiotherapie helpen om de spierspanning structureel te verminderen.

Wanneer moet ik naar de dokter met spierspanningshoofdpijn?

Als de hoofdpijn vaker terugkomt, erger wordt, of als je naast de hoofdpijn ook andere klachten hebt zoals misselijkheid, duizeligheid of problemen met je zicht, is het verstandig om naar de dokter te gaan. Ook als je pijnstillers blijft slikken zonder resultaat, is het tijd om professionele hulp te zoeken.

Wat is spanningshoofdpijn?

Drukkende, knellende pijn

Spanningshoofdpijn wordt ervaren als een drukkende, knellende pijn aan beide kanten van het hoofd, of als een strakke band om je hoofd. Deze vorm van hoofdpijn wordt veroorzaakt door spiercontracties in de hoofd- en nekstreek. Pijnstillers kunnen worden gebruikt worden om spanningshoofdpijn te verlichten. Spanningshoofdpijn is meestal mild of matig in intensiteit, in vergelijking met migraine, die flinke bonzende pijn veroorzaakt, wat gepaard kan gaan met misselijkheid, braken en een overgevoeligheid voor licht en geluid.

Episodische en chronische spierspanningshoofdpijn

De meeste mensen die last hebben van spanningshoofdpijn hebben episodische hoofdpijn, die gemiddeld een of twee keer per maand optreedt. Spanningshoofdpijn kan echter ook chronisch zijn. Ongeveer 3 procent van de Nederlandse bevolking heeft last van chronische spanningshoofdpijn, waarbij ze meer dan 15 dagen per maand last van hoofdpijn hebben. Vrouwen hebben twee keer meer kans om te lijden aan spanningshoofdpijn dan mannen.

Oorzaak en triggers

Spanningshoofdpijn is één van de meest voorkomende vormen van hoofdpijn en is vaak het gevolg van stress en spanning en verhoogde spierspanning van nek- en schedelspieren. Er zijn allerlei uitlokkende factoren, dat wil zeggen omstandigheden en prikkels die de hoofdpijn op gang kunnen brengen. Veel van deze factoren zorgen ervoor dat de spieren van schouders, nek en hoofd te krachtig worden aangespannen gedurende te lange tijd, wat kan resulteren in hoofdpijn. Uitlokkende factoren zijn:

• stress en spanning;
• alcohol;
• roken;
• cafeïne (in koffie of energiedrankjes);
• droge ogen;
• inspanning (wat net als stress leidt tot het aanspannen van spieren);
• vermoeidheid;
• verkoudheid, griep of bijholteontsteking;
• ooginspanning (het sterk aanspannen van de oogspieren door bijvoorbeeld te lezen bij slecht licht);
• houdings- en bewegingsfouten (waardoor spieren worden overbelast);
• overbelasting van de kauwspieren (door bijvoorbeeld frequent kauwgum kauwen);
• weersomstandigheden en omgevingsfactoren (verandering van weer, maar ook het verblijf in een rokerige ruimte kunnen hoofdpijn uitlokken);
• hormonale schommelingen;
• voeding (bepaalde voeding kan hoofdpijn uitlokken).

Iets meer vrouwen dan mannen hebben last van spanningshoofdpijn.

Spanningshoofdpijn symptomen

Spanningshoofdpijn word gekenmerkt door een drukkende, bonzende of klemmende pijn op één (bijvoorbeeld boven de ogen of in het achterhoofd) of meer plaatsen van het hoofd of overal in het hoofd (als een knellende band om het hoofd), meestal continue aanwezig. Soms heb je ook last van pijn in de nek en schouders. Meestal gaat deze vorm van hoofdpijn niet gepaard met misselijkheid en braken, zoals bij migraine wel het geval is. Het kan enkele minuten of uren of zelfs dagen duren. De pijn wordt niet erger bij gewone lichamelijke inspanning als traplopen. Een enkele keer zijn mensen met spanningshoofdpijn overgevoelig voor fel licht of harde geluiden.

Complicaties

Omdat spanningshoofdpijn frequent kan voorkomen, kan het een negatief effect hebben op je werk- of schoolprestaties en de algemene levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden, vooral als de klachten chronisch zijn. De frequente pijn kan je belemmeren om (sociale) activiteiten bij te wonen. Je moet vanwege de klachten wellicht verzuimen van werk of school en je moet verstek laten gaan bij sociale activiteiten.

Alarmsymptomen

Het is belangrijk om geen ernstige symptomen te negeren. Schakel onmiddellijk medische hulp in als je last krijgt van hoofdpijn die plotseling begint of hoofdpijn die gepaard gaat met spraakverlies, verlies van evenwicht of hoge koorts. Dit kan een veel ernstiger probleem aangeven, zoals een beroerte, tumor of aneurysma.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

Als je last hebt van chronische of terugkerende hoofdpijn, dan s het verstandig een afspraak te maken met je huisarts. De huisarts zal lichamelijke en neurologisch onderzoek uitvoeren en daaraan vooraf gaat een uitgebreid vraaggesprek (anamnese). De arts zal veel vragen stellen over de aard en intensiteit van je klachten, bijvoorbeeld:

• De aard van je hoofdpijn: is de hoofdpijn kloppend? Is de hoofdpijn intermitterend of juist constant aanwezig? Is de pijn scherp of stekend. Gaat het om drukkende, knellende pijn?
• Pijnintensiteit: een goede indicator van de ernst van je hoofdpijn is in hoeverre je nog in staat bent om te functioneren terwijl je het hebt. Kun je werken? Word je wakker van je hoofdpijn of val je er 's avonds niet van in slaap?
• Locatie van de hoofdpijn: voel je pijn over je hele hoofd, of aan één kant van je hoofd, of gewoon op je voorhoofd of achter je ogen? Of als een strakke band om je hoofd?

Beeldvormend onderzoek

Als je ongebruikelijke of complexe hoofdpijnklachten hebt, dan kan de huisarts het nodig vinden om beeldvormend onderzoek te laten uitvoeren teneinde ernstige oorzaken van hoofdpijn, zoals een hersentumor, uit te sluiten. Twee gangbare tests die gebruikt worden om een afbeelding van je hersenen te maken, zijn:

• Magnetische-resonantiebeeldvorming (MRI). Beeldvormingstechniek die gebaseerd is op het gebruik van een magnetisch veld om om duidelijke beelden te produceren.
• Computed tomography (CT). Bij een CT-scan worden er met behulp van röntgenstraling meerdere dunne dwarsdoorsneden van het te onderzoeken lichaamsdeel, in dit geval de hersenen, gemaakt.

Behandeling van spanningshoofdpijn

Pijnstillers

Pijnstillers kunnen de pijn verlichten, maar bedenk wel dat pijnstillers bij frequent gebruik ook hoofdpijn kunnen veroorzaken hetgeen medicatieafhankelijke hoofdpijn wordt genoemd. Je kan een eenvoudige pijnstiller nemen zoals paracetamol of een NSAID, welke een gunstig effect hebben op de duur en intensiteit van een episode met spanningshoofdpijn.

Preventieve behandeling

De preventieve behandeling, ook wel profylactische behandeling genoemd, kan bestaan uit het gebruik van amitriptyline, welke behoort tot de groep tricyclische antidepressiemiddelen. Pas na ongeveer zes weken kan men effect verwachten. Vaak is een behandelduur van 3 tot 6 maanden voldoende.

Fysiotherapie

De huisarts kan je ook verwijzen naar een fysiotherapeut of een manuele therapeut voor ontspanning van de nek- en schouderspieren en het losmaken van de nekwervels. Ook wordt steeds vaker cognitieve gedragstherapie toegepast, wat vaak gecombineerd wordt met ontspanningstherapie.

Uitlokkende factoren vermijden

Voorts is het verstandig om uitlokkende factoren zo veel mogelijk te vermijden, zodat de hoofdpijn wordt verminderd of voorkómen.

Zelfzorgmaatregelen

Andere manieren om spanningshoofdpijn te verlichten zijn:

• Verschillende keren per dag toepassen van coldpacks op het hoofd;
• Een warm bad of douche nemen om gespannen spieren te ontspannen;
• Verbetering van je werkhouding;
• Frequente computeronderbrekingen om vermoeide ogen te voorkomen;
• Een zo regelmatig en gezond mogelijke levensstijl met voldoende rust voor de ogen en het lichaam;
• Overdag geen dutjes doen;
• Het gebruik van cafeïne, nicotine, alcohol en grote maaltijden voordat je gaat slapen wordt afgeraden;
• Bij slaapproblemen is het verstandig om een andere ruimte met weinig licht op te zoeken;
• Bidden, ontspanningstechnieken en ademhalingsoefeningen helpen vaak bij stress en spanning.

Supplementen

Hoefblad, Q10, magnesium en vitamine B2

Sommige supplementen kunnen mogelijke ook helpen om spanningshoofdpijn te verlichten. Aangezien alternatieve geneesmiddelen kunnen interacteren met conventionele medicijnen, is het verstandig om dit eerst met een arts of apotheker te bespreken. Volgens het Nationaal Centrum voor Complementaire en Integratieve Gezondheidszorg (NCCIH) kunnen de volgende supplementen voorkomen dat spanningshoofdpijn optreedt:

• Hoefblad (Petasites);
• Co-enzym Q10;
• Magnesium;
• Riboflavin (vitamine B2).

Miginaltabletten

Miginaltabletten worden ook aangeraden bij spanningshoofdpijn, vooral als er stress in het spel is. Miginal ontspant het hoofd en helpt bij geestelijke druk. Samenstelling per tablet:

• 260 mg moederkruid;
• 85 mg goudpapaver; en
• 100 mg Sint Janskruid.

Moederkruid bezit een combinatie van natuurlijke ingrediënten voor een ontspannen hoofd. Goudpapaver is verzachtend en ontspannend, terwijl Sint-Janskruid de innerlijke ontspanning ondersteunt. Samen zorgen deze bestanddelen ervoor dat je hoofd zich ontspant en je kunt blijven doorgaan met je bezigheden en taken.

Kruidengeneeskunde bij spanningshoofdpijn

Bij spanningshoofdpijn kan kruidengeneeskunde soelaas bieden.

Lindebloesem

Van lindebloesem wordt bereid een afkooksel of infusie. Het wordt warm gedronken bij onder meer hoofdpijn.

Lavendel

Lavendel is een rustgevend kruid dat toegepast wordt bij onrust en spanning. Het kruid kalmeert overactieve zenuwen en verlicht spanningshoofdpijn. Lavendel is overigens ook een goed doorslaapmiddel. Dat geldt voor zowel de vluchtige olie (enkele druppels op een brandertje of op de huid gewreven), de gedroogde bloemen (in een kruidenkussen) en de tinctuur (1 theelepel voor het slapengaan.

Glidkruid

Glidkruid kan al of niet in combinatie met andere kruiden verlichting geven bij onder andere hoofdpijn. Het wordt ook toegepast bij rusteloosheid en slaapstoornissen.

Prognose

Spanningshoofdpijn reageert vaak goed op de behandeling. Toch kan chronische spanningshoofdpijn je kwaliteit van leven danig beïnvloeden. Deze hoofdpijn kan het ook moeilijk maken om deel te nemen aan allerlei activiteiten. Je kan daardoor ook veel dagen verzuimen van school en/of werk. Als het een ernstig probleem wordt, bespreek het dan met je huisarts.

Voorkomen van spanningshoofdpijn

Aangezien spanningshoofdpijn vaak wordt veroorzaakt door specifieke triggers, is het van belang om deze te identificeren en vervolgens te vermijden. Het bijhouden van een hoofdpijndagboek kan je helpen de oorzaak van je spanningshoofdpijn te bepalen. Je kunt een overzicht maken van je dagelijkse maaltijden, dranken en activiteiten, evenals situaties die stress veroorzaken. Voor elke dag dat je spanningshoofdpijn ervaart, maak je een notitie. Na enkele weken of maanden kun je verbanden leggen tussen triggers en je hoofdpijn. Als uit je dagboek bijvoorbeeld blijkt dat de hoofdpijn zich vooral voordoet op dagen dat je bepaald voedsel hebt gegeten, dan kan dit voedsel een trigger zijn. Door dit voedsel te elimineren uit je dieet, kan je vervolgens onderzoeken of je hoofdpijn minder frequent voorkomt.

Lees verder

• Hoofdpijn voorhoofd, achterhoofd, achter de ogen, vanuit nek
• Hoofdpijn vanuit nek en schouders: oorzaken en behandeling
• Bloedarmoede: duizeligheid hoofdpijn vermoeidheid kortademig
• Inspanningshoofdpijn: hoofdpijn na sporten of hardlopen
• Hoofdpijn: soorten, symptomen, oorzaak en behandeling