Pijn in achterhoofd: oorzaken hoofdpijn achterhoofd en nek

Pijn in achterhoofd wordt vaak veroorzaakt door spierspanningshoofdpijn. Pijn in achterhoofd kan soms ook veroorzaakt worden door occipitalis neuralgie. Deze vorm van hoofdpijn is bij weinig mensen bekend. Hierbij gaat het om aanvalsgewijze drukkende of stekende pijn in het achterhoofd met uitstraling over de schedel. De pijn is meestal gelokaliseerd aan één kant bij het achterhoofd, dus links of rechts. De pijn wordt veroorzaakt door chronische irritatie van de achterhoofdszenuw (occipitalis neuralgie). Pijn in het achterhoofd kan ook worden veroorzaakt door spierpijn van de nekspieren en in zeer zeldzame gevallen is er sprake van een aangeboren afwijking, infectie of kanker. Spierspanningshoofdpijn en occipitalis neuralgie worden kort besproken.

• Pijn in achterhoofd door spierspanningshoofdpijn
• Wat is het?
• Oorzaken
• Klachten en symptomen
• Behandeling
• Inspanningshoofdpijn
• Wat is inspanningshoofdpijn?
• Oorzaak
• Symptomen
• Behandeling
• Pijn in achterhoofd en nek door occipitalis neuralgie
• Wat is occipitalis neuralgie?
• Oorzaken van occipitalis neuralgie
• Symptomen en klachten
• Diagnose
• Behandeling
• Medicatie-afhankelijke hoofdpijn / rebound hoofdpijn
• Oorzaak van MAH
• Symptomen van MAH
• Behandeling van MAH
• Occipitalis neuralgie
• Wat is het?
• Oorzaak van occipitalis neuralgie
• Behandeling van occipitalis neuralgie
• Hoofdpijn en misselijk door migraine
• Wat is migraine?
• Oorzaak van migraine
• Symptomen van migraine
• Hoesthoofdpijn
• Wat is hoesthoofdpijn?
• Oorzaak
• Symptomen
• Behandeling
• Overige oorzaken hoofdpijn in achterhoofd
• Spierspanning en vermoeidheid
• Trigeminusneuralgie
• Arteriitis temporalis
• Slaapapneu
• Sinusitis of bijholteontsteking
• Ziekte van Parkinson
• Knokkelkoorts
• Traag werkend schildklier
• Blessure van de nek
• Pijn in de achterkant van het hoofd door kanker
• Pijn in achterhoofd en duizelig door hersentumor
• Uitgezaaide kanker naar de hersenen
• Huisarts inschakelen

Pijn in achterhoofd door spierspanningshoofdpijn

Wat is het?

Een flink aantal Nederlanders heeft wel eens last van spierspanningshoofdpijn. Deze vorm van hoofdpijn is niet ernstig of gevaarlijk, maar het is vaak wel heel vervelend.

Oorzaken

Uitlokkende factoren van spierspanningshoofdpijn zijn:

• Stress en spanning: spieren van nek, schouders en gezicht kunnen zich daardoor aanspannen.
• Overbelasting van spieren door bijvoorbeeld veelvuldig terugkerende bewegingen (bijvoorbeeld boven je hoofd werken door een plafond te schilderen of de hele dag computerwerk).
• Inspanning, wat leidt tot het aanspannen van de spieren (dek hierbij aan het aanspannen van de oogspieren bij veelvuldig beeldschermwerk).
• Houding- en bewegingsafwijkingen.
• Vermoeidheid.
  Pinda's / Bron: Istock.com/etiennevoss
• Overbelasting van de kauwspieren als gevolg van tandenknarsen, nagelbijten of (overmatig) kauwgum kauwen.
• Weersomstandigheden (zoals extreme kou of hitte) en omgevingsfactoren (zoals verblijf in een rokerige ruimte).
• Hormonale schommelingen, zoals menstruatie, eisprong en overgang.
• Voeding, waaronder cafeïne en cafeïnehoudende dranken, chocola, zoete melkproducten, kaas, varkensvlees, suiker, pinda’s, zout en alcoholhoudende dranken.

Klachten en symptomen

Spanningshoofdpijn voelt vaak als een strakke band om het hoofd of als pijn die uit de nek omhoog kruipt naar het achterhoofd. Iemand met deze vorm van hoofdpijn heeft een dof, drukkend gevoel in het hoofd, waarbij nek en schouders pijnlijk en stijf zijn. Dit kan gepaard gaan met de volgende klachten:

• misselijk (zónder braken);
• (soms) duizelig en trillerig; en
• gevoeligheid voor harde geluiden en fel licht.

Behandeling

Spierspanningshoofdpijn kan op de volgende manieren behandeld worden:

• Met gewone pijnstillers zoals paracetamol of eventueel sterkere pijnstillers zoals ibuprofen.
• Middels bepaalde therapieën kun je leren ontspannen, bijvoorbeeld fysiotherapie, cesartherapie of mensendieck therapie. Hier kun je leren je houding te verbeteren en op een andere manier te bewegen. Ontspanningstraining kan ook helpen. Hierbij leer je om je spieren bewust te ontspannen.

Inspanningshoofdpijn

Wat is inspanningshoofdpijn?

Inspanningshoofdpijn kan optreden tijdens of na langdurige, zware inspanning. Inspanningshoofdpijn kan optreden bij hardlopen, roeien, tennis, zwemmen en gewichtheffen.

Oorzaak

Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire inspanningshoofdpijn. Primaire inspanningenhoofdpijn is meestal ongevaarlijk, niet gerelateerd met onderliggende problemen en kan vaak worden voorkomen met medicijnen. Secundaire inspanningshoofdpijn daarentegen wordt veroorzaakt door een onderliggend, vaak ernstig probleem in de hersenen, zoals een hersenbloeding of een hersentumor, of buiten de hersenen, zoals coronaire hartziekte. Het kan ook worden veroorzaakt door een bijholteontsteking of door structurele afwijkingen in het hoofd, de nek of de wervelkolom.

Symptomen

Primaire inspanningshoofdpijn heeft de volgende symptomen:

• de hoofdpijn wordt vaak als kloppende hoofdpijn ervaren
• de pijn komt voor tijdens of na zware inspanning
• de pijn is in de meeste gevallen voelbaar in beide zijden van het hoofd (en/of in het achterhoofd links en rechts)

Primaire inspanningshoofdpijn kan de volgende klachten geven:

• dezelfde symptomen als bij primaire inspanningshoofdpijn
• braken
• Verlies van bewustzijn
• dubbel zien
• nekstijfheid of stijve nek

Primaire inspanningshoofdpijn duurt meestal tussen vijf minuten en 48 uur, terwijl secundaire inspanningshoofdpijn meestal minstens een dag duurt en soms zelfs enkele dagen of langer.

Behandeling

De behandeling van inspanningshoofdpijn bestaat uit het gebruik van pijnstillers, zoals paracetamol.

Pijn in achterhoofd en nek door occipitalis neuralgie

Wat is occipitalis neuralgie?

Occipitalis neuralgie duidt op een aanvalsgewijze drukkende of stekende pijn in het achterhoofd met uitstraling over de schedel, doordat iets op de occipitalis zenuw drukt. Deze hoofdpijn wordt veroorzaakt door een geïrriteerde zenuw, de nervus occipitalis major, die vanuit hoog in de nek tussen de nekspieren door naar de achterkant van de schedel loopt.

Oorzaken van occipitalis neuralgie

Chronische irritatie van de achterhoofdszenuw (occipitalis neuralgie) veroorzaakt de pijn. Meestal is niet bekend waardoor deze irritatie wordt uitgelokt. Mogelijke oorzaken zijn:

• beschadiging van de grote of de kleine achterhoofdszenuw;
• verhoogde druk op de zenuwwortels in de nek bij artrose of door gewrichtsontsteking van de nekwervels, wat bijvoorbeeld gezien kan worden bij reuma.

Symptomen en klachten

De pijn is meestal gelokaliseerd aan één kant bij het achterhoofd. De pijn treedt aanvalsgewijs op. De pijn wordt ervaren als schietende, stekende of drukkende pijn in de nek en in het achterhoofd en soms straalt de pijn uit richting kruin of oren. De pijn kan gepaard gaan met tintelingen in het achterhoofd of een verminderd gevoel.

Diagnose

Op basis van het klachtenpatroon kan de diagnose worden gesteld. Door middel van neurologisch onderzoek worden andere oorzaken uitgesloten. Daarnaast vindt lichamelijk onderzoek plaats. Zo zal de arts de bewegingen van de nek en de schouder onderzoeken op beperkingen en pijnlijkheid. Ook zal de arts in de nek onderzoeken welke wervels er pijnlijk door er op te drukken. Vaak zal er ook een röntgenfoto van de nek worden gemaakt om andere oorzaken uit te sluiten.

Behandeling

Samen met de behandelend zal bekeken worden wat de beste behandeling is:

• Fysiotherapie: gericht op het verbeteren van de spierspanning en houdingsverbetering.
• Zenuwpijn behandelen met antineuropathische pijnmedicatie.
• Injectie van de zenuw met een ontstekingsremmer: corticosteroïden.
• Pulsed Radiofrequentie (PRF) behandeling van de zenuwwortel met stroompulsjes waardoor de pijngeleiding van de aangedane zenuw vermindert, en de pijn afneemt.

Medicatie-afhankelijke hoofdpijn / rebound hoofdpijn

Oorzaak van MAH

Medicatie-afhankelijke hoofdpijn (MAH) wordt veroorzaakt door regelmatig, langdurig gebruik van medicatie voor de behandeling van hoofdpijn, zoals migraine. Pijnstillers bieden verlichting voor incidentele hoofdpijn. Maar als je ze meer dan een paar dagen per week gebruikt, kunnen ze rebound-hoofdpijn veroorzaken. Medicijnafhankelijke hoofdpijn wordt ook wel medicatie overgebruikshoofdpijn genoemd.

Symptomen van MAH

Tekenen en symptomen van medicatie-afhankelijke hoofdpijn kunnen verschillen afhankelijk van het type oorspronkelijke hoofdpijn dat wordt behandeld en de medicatie die wordt gebruikt. Medicatie-afhankelijke hoofdpijn heeft de neiging om elke dag of bijna elke dag, vaak 's ochtends bij het wakker worden, op te treden. Het verbetert wat met het innemen van medicatie. Daarnaast kun je last hebben van de volgende klachten:

• misselijkheid
• lusteloosheid
• rusteloosheid en concentratieproblemen
• geheugenproblemen
• agitatie of prikkelbaarheid

Behandeling van MAH

Medicatie-afhankelijke hoofdpijn trekt meestal weg zodra je stopt met het gebruik van pijnmedicatie.

Occipitalis neuralgie

Wat is het?

Occipitalis neuralgie is een hoofdpijn die ontstaat in het gebied van een zenuw, de nervus occipitaliss, waarbij je last krijgt van een aanvalsgewijze schietende, stekende hoofdpijn in het achterhoofd.

Oorzaak van occipitalis neuralgie

Deze vorm van hoofdpijn ontstaat doordat iets op een zenuw (de occipitalis zenuw) drukt.

Behandeling van occipitalis neuralgie

Behandeling bestaat uit (een combinatie van) pijnverlichting, fysiotherapie, medicatie en/of een zenuwwortelbehandeling.

Hoofdpijn en misselijk door migraine

Wat is migraine?

Bij migraine gaat het herhalende aanvallen van plotselinge hoofdpijn, die gepaard kunnen gaan met misselijkheid, braken en een overgevoeligheid voor licht en geluid. De pijn kan ook optreden in het achterhoofd. Migraineaanvallen kunnen urenlang tot aanzienlijke pijn leiden en kunnen zo ernstig zijn dat je dagenlang bent uitgeteld.

Oorzaak van migraine

Hoewel de oorzaak van migraine anno 2022 nog niet goed wordt begrepen, lijken genetische invloeden en omgevingsfactoren een rol te spelen. Een aantal factoren kan migraine veroorzaken, waaronder:

• hormonale veranderingen bij vrouwen
• hormoonmedicijnen, zoals orale anticonceptiva en hormoonvervangende therapie
• voeding: oude kaas, zoute voedingsmiddelen en bewerkte voedingsmiddelen
• eetgewoonten: het overslaan van maaltijden of vasten kan ook aanvallen veroorzaken
• voedingsadditieven: de zoetstof aspartaam ​​en het conserveermiddel monosodium glutamaat (MSG, E621, ve-tsin), te vinden in veel voedingsmiddelen, kan migraine veroorzaken
• drinken: alcohol: vooral wijn, en sterk cafeïnehoudende dranken kunnen migraine uitlokken
• spanning: stress op het werk of thuis kan migraine veroorzaken
• Sensorische stimuli:
• fel licht en zonlicht kunnen migraine induceren, net als harde geluiden
• sterke luchtjes, inclusief parfum, verfverdunner, tabaksrook, kunnen bij sommige mensen migraine veroorzaken
• veranderingen in het slaapslaappatroon: gebrek aan slaap f te veel slaap kan bij sommige mensen migraine veroorzaken, net als een jetlag
• fysieke factoren: intens lichamelijke inspanning, waaronder seksuele activiteit, kan migraine veroorzaken
• veranderingen in de omgeving: een verandering van het weer of barometrische druk kan een migraineaanval uitlokken
• medicijnen: orale anticonceptiva en vasodilatoren, zoals nitroglycerine, kunnen migraine verergeren

Symptomen van migraine

Migraine begint vaak in de kindertijd, adolescentie of vroege volwassenheid. Migraine kan zich in vier stadia voordoen. De aanvalsfase kenmerkt zich door de volgende symptomen:

• pijn aan één kant of aan beide kanten van je hoofd (en pijn in je achterhoofd)
• pijn die kloppend of pulserend aanvoelt
• gevoeligheid voor licht en geluid
• misselijkheid en overgeven
• wazig zien
• duizeligheid, soms gevolgd door flauwvallen

Hoesthoofdpijn

Wat is hoesthoofdpijn?

Hoesthoofdpijn is een ongewoon soort hoofdpijn veroorzaakt door hoesten en andere drukverhogende momenten, zoals van niezen, je neus snuiten, lachen, huilen, zingen, bukken of na het persen (bij poepen). Hoesthoofdpijn kan onder meet pijn in het achterhoofd veroorzaken. Er wordt onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire hoesthoofdpijn. Primaire hoesthoofdpijn is meestal ongevaarlijk, is beperkt en gaat vanzelf weer over. Secundaire hoesthoofdpijn is ernstiger, omdat ze kunnen worden veroorzaakt door problemen in de hersenen.

Oorzaak

De oorzaak van primaire hoesthoofdpijn is anno 2022 onbekend. Secundaire hoesthoofdpijn kan worden veroorzaakt door een defect in de vorm van de schedel, een zwakke plek in een van de bloedvaten in de hersenen (cerebrale aneurysma), een hersentumor of een spontane lekkage van hersenvocht.

Symptomen

Primaire hoesthoofdpijn steekt plotseling de kop op tijdens het hoesten of een ander drukverhogend moment. Het duurt vaak een paar seconden tot een paar minuten, tot maximaal twee uur. Het veroorzaakt scherpe of stekende pijn. De pijn is meestal van invloed op beide zijden van je hoofd en kan erger zijn in je achterhoofd. Je kan daarna urenlang last hebben van een doffe of latente pijn. Secundaire hoesthoofdpijn heeft vaak symptomen die lijken op die van primaire hoesthoofdpijn, hoewel je mogelijk ook last krijgt van:

• langdurige hoofdpijn
• duizeligheid
• wankel gevoel
• flauwte

Behandeling

Bij primaire hoesthoofdpijn wordt Indometacine voorgeschreven. Behandeling van secundaire hoesthoofdpijn kan een operatie vereisen om het onderliggende probleem aan te pakken.

Overige oorzaken hoofdpijn in achterhoofd

Pijn in het achterhoofd kan ook worden veroorzaakt door spierpijn van de nekspieren en in zeer zeldzame gevallen is er sprake van een aangeboren afwijking, infectie of kanker.

Spierspanning en vermoeidheid

Langdurige werken in een bepaalde houding kan leiden tot scherpe pijn in je achterhoofd. Je kunt deze pijn verlichten door regelmatig pauze te nemen, van houding te veranderen en door af en toe te rekken en te strekken. Het is ook van belang om stress te verminderen, want door stress neem je vaak een krampachtige houding in wat hoofdpijn kan veroorzaken.

Trigeminusneuralgie

Trigeminusneuralgie is een vorm van aangezichtspijn waarbij je last hebt van kortdurende heftige pijnscheuten in het aangezicht. De pijnflitsen voel je in gedeelten van het gelaat (dus in het verzorgingsgebied van de trigeminus zenuw), meestal aan één zijde, dus links of rechts.

Arteriitis temporalis

Arteriitis temporalis duidt op een een ontsteking van een bloedvat in je hoofd, bij de slaap.
Het wordt vooral gezien bij mensen ouder dan 50 jaar. Het ontstoken bloedvat kan rood zijn en steken of branden. Je kunt daarnaast last hebben van pijn bij het kauwen en bij het kammen van je haren, koorts, verlies van eetlust en gewichtsverlies en plotseling slechter zien (wazig zien, dubbel zien of helemaal niet meer zien).

Slaapapneu

Slaapapneu is een slaapstoornis waarbij er sprake is van ademstilstand tijdens het slapen van minsten 10 seconden. Deze slaapstoornis kan leiden tot frequente hoofdpijn, meestal in het achterhoofd. Slaapapneu kan samengaan met andere problemen, zoals snurken, hoge bloeddruk (en mogelijk ook op hart- en vaatziekten), overgewicht en diabetes.

Sinusitis of bijholteontsteking

Sinusitis of bijholteontsteking is een ontsteking van de sinussen (bijholten). Afhankelijk van de getroffen holte kan men last hebben van de volgende symptomen:

• In de kaakholten: pijn in de bovenkaak
• In de voorhoofdsholten: pijn in het gehele voorhoofd
• In de zeefbeenholte: pijn rondom en tussen de ogen
• In de wiggebeenholte: pijn in het achterhoofd

Ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson is een degeneratieve hersenziekte waarbij zenuwcellen langzaam afsterven. Ongeveer een derde van de Parkinsonpatiënten ervaart pijn aan de achterkant van het hoofd en de nek (nekpijn)

Knokkelkoorts

Knokkelkoorts is een ziekte door het denguevirus en komt voor in Afrika, Azië, Midden- en Zuid-Amerika en op de Caribische eilanden. Knokkelkoorts gaat gepaard met knallende hoofdpijn en hoge koorts. In 20 procent van de gevallen wordt de hoofdpijn in het achterhoofd gevoeld.

Traag werkend schildklier

Een traag werkende schildklier, ook wel hypothyreoïdie genoemd, kan gepaard gaan met pijn in het achterhoofd.

Blessure van de nek

Nekblessures komen vaak voor bij het sporten. Wanneer een blessure van de nek optreedt, straalt de pijn soms uit naar de schouders het achterhoofd. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij een whiplash, welke kan ontstaan nadat het hoofd een plotselinge heftige beweging heeft gemaakt

Pijn in de achterkant van het hoofd door kanker

Pijn in het achterhoofd als gevolg van kanker, uitgezaaide kanker of een primaire hersentumor, komt niet vaak voor.

Pijn in achterhoofd en duizelig door hersentumor

Scherpe pijn in het achterhoofd, of het nu links of rechts is gelokaliseerd, kan worden veroorzaakt door een hersentumor. Bij tumoren in de kleine hersenen kan de hoofdpijn juist in het achterhoofd aanwezig zijn. Tumoren in de hersenen kunnen hersenweefsel en zenuwen beschadigen die hoofdpijn, visusstoornissen (stoornissen in het zien), verlies van gevoel of doof gevoel in de ledematen, gehoorverlies en duizeligheid kunnen optreden als gevolg van overmatige druk in de schedel.

Uitgezaaide kanker naar de hersenen

Verspreiding van een bestaande kanker naar de kleine hersenen kan worden gekenmerkt door pijn in de achterkant van het hoofd, evenals moeite met slikken en spreken.

Huisarts inschakelen

Een scherpe, kloppende pijn in je achterhoofd, is meestal relatief onschuldig en kan goed worden behandeld. Er zijn echter een aantal oorzaken van pijn in het achterhoofd die wel ernstig zijn en onmiddellijk moeten worden behandeld. Raadpleeg sowieso in de volgende gevallen een arts:

• frequente hoofdpijn die ernstig is en snel opduikt
• je hoofdpijn gaat gepaard met misselijkheid, braken, verwardheid, koorts, onduidelijke spraak, stijve nek, verlies van gezichtsvermogen, frequente aanvallen van diarree
• je hebt constant kloppende pijnen in je hoofd of achterhoofd die erger worden of niet stoppen
• de hoofdpijn heeft invloed op je dagelijkse activiteiten
• je hebt hoofdpijn na een hoofdwond.
• je moet meer dan 2 dagen per week pijnstillers nemen.
• verandering van de symptomen van migrainehoofdpijn

Lees verder

• Hoofdpijn achterhoofd: oorzaken drukkende of kloppende pijn
• Spanningshoofdpijn: symptomen, behandeling en voorkomen
• Migraine: symptomen, oorzaken, behandeling en complicaties
• Hoofdpijn, misselijk, duizelig, moe en hartkloppingen
• Hoofdpijn voorhoofd, achterhoofd, achter de ogen, vanuit nek