Pinda: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van pinda's

De pinda komt uit de peulvruchtenfamilie en is een gewas. Vanuit botanisch oogpunt is de pinda geen noot, maar een peulvrucht en dus gerelateerd aan de bonen en erwten. Het is vanwege de consistentie en het hoge vetgehalte en het lage zetmeelniveau dat de pinda wordt vergeleken met de botanische noten. Het aandeel van omega-3-vetzuren is bij pinda's echter veel lager dan bij botanische noten. In tegenstelling tot andere peulvruchten kan de pinda ook rauw worden gegeten. Pinda's zijn gezond en erg lekker. De peulvruchten voorzien het lichaam van waardevolle vitamines en mineralen en dragen bij aan je gezondheid met hun vetten. Pinda's kun je het beste met mate eten. De consumptie van ongeveer een handvol ongezouten pinda's twee keer per week is voldoende om te profiteren van de gezondheidsvoordelen. Eet bij voorkeur pinda's uit de dop met hun vliesje, zodat je alle gezonde componenten van de pinda binnenkrijgt.

• Pinda
• Synoniemen
• Uiterlijk en groei
• Eenjarige plant
• Vruchten
• Productie van de pinda
• Locatie en grond
• Zaaien
• Aanplant
• Voedingswaarde van pinda's
• Mineralen
• Sporenelementen
• Vitaminen
• Aminozuren
• Gezondheidsvoordelen van pinda's
• Bron van eiwitten
• Bron van vitamine E
• Goed voor het hart
• Gezond tussendoortje
• Gezonde spijsvertering
• Pas op voor pinda-allergie
• Wetenswaardigheden over de pinda
• Toepassingen van de pinda
• Rauw, gekookt, geroosterd of gebakken
• Pindachips
• Pindakaas
• Pinda-olie
• Gebruik in cosmetica
• Schimmel op de pinda
• Recept: Aziatische kip met pindasaus
• Ingrediënten
• Bereidingswijze

Pinda

De pinda (Arachis hypogaea) is botanisch gezien geen noot, maar behoort tot de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae of Fabaceae) en tot de peulvruchtenfamilie (Fabaceae). Omdat hun vruchten die in de grond rijpen zich niet openen, maar gesloten blijven, in tegenstelling tot die van de andere vlinderbloemen, worden de vruchten over het algemeen eenvoudigweg aangeduid als noten. Doch botanisch gezien is een pinda geen noot, maar een peulvrucht. Oorspronkelijk komt de pinda uit het Zuid-Amerikaanse Andes-gebied, waar hij al in 2.000 voor Christus werd gekweekt. Tegenwoordig worden ze op grote schaal geteeld, vooral in Afrika en de Verenigde Staten. Maar je kunt ze hier te lande ook gewoon in je moestuin kweken.

Synoniemen

De pinda (Arachis hypogaea) staat ook bekend als:

• aardnoot
• grondnoot
• olienoot
• apennoot

Uiterlijk en groei

Eenjarige plant

De pinda is een eenjarige plant die tussen de 40 en 80 centimeter hoog wordt en een penwortel vormt van ongeveer 50 centimeter lang. Het gebladerte is geveerd en bestaat uit vier enkele bladeren. De bladeren zijn ovaal. Vanaf mei zijn de vele goudgele, ongeveer twee centimeter lange vlinderbloemen te zien. Ze zitten in de bladoksels en zijn slechts enkele uren open. Gedurende deze tijd bevruchten ze zichzelf en vervolgens verdorren ze. De vruchten ontwikkelen zich tussen juli en september.

Vruchten

Na bevruchting ontstaat er een peul met meestal twee zaden, die zich kromt en vijf centimeter diep in de grond boort. Dit deel van de stengel wordt een carpofoor of vruchtdrager genoemd. Onder de grond rijpt de vrucht en gaat daarna over tot ontkieming. De twee tot vijf centimeter lange vruchten van de pinda zijn langwerpig rond en hebben een houtachtig brosse schil. Ze bevatten meestal twee (zelden slechts één, maar maximaal vier) zaden van ongeveer een centimeter lang. Ze zijn omgeven door een roodbruine dunne schil.

Productie van de pinda

Locatie en grond

De pinda geeft de voorkeur aan een zonnige, warme locatie en losse, zandige ondergrond. Hij kan ook in de pot worden gekweekt. Dan wordt een goed gedraineerd mengsel van potgrond, zand en kleikorrels aanbevolen.

Zaaien

De pinda wordt vermeerderd door te zaaien. Hoewel je de zaden vanaf juni direct in de open grond kunt zaaien, is het beter om de planten binnenshuis op een lichte, warme en beschutte plaats te zetten (bij een constante temperatuur van 22 tot 25 graden Celsius). Neem onbehandelde en ongeschilde pinda's. Als je ze 's nachts laat zwellen, ontkiemen ze beter. Maak vervolgens kuiltjes in de grond van ongeveer een centimeter diep in potten gevuld met potgrond. Onder folie verhoog je hun kiemkracht. Houd het substraat altijd vochtig en na ongeveer een week ontkiemen ze.

Aanplant

Ongeveer vijf tot zes weken na het zaaien kunnen de jonge planten worden overgebracht naar grotere potten. Vanaf half mei kun je de pinda met een plantafstand van 20 x 20 centimeter in de volle zon met doorlatende grond planten. Als alternatief kunnen de pindaplanten worden gekweekt in een grote pot met een diameter van ongeveer 20 tot 30 centimeter op de warme muur van het huis.

Voedingswaarde van pinda's

De smakelijke pinda's bestaan ​​grotendeels uit vetten (gezonde vetzuren), eiwitten, koolhydraten en vezels, waardoor pinda's een waardevolle eiwitbron zijn, niet alleen voor vegetariërs en veganisten.

Mineralen

Deze peulvruchten bevatten tal van waardevolle mineralen en sporenelementen, waardoor de pinda een zeer gezonde voedingsmiddel is. Pinda's bevatten per 100 gram de volgende mineralen:

• ijzer (2,26 mg)
• kalium (658 mg)
• fosfor (358 mg)
• magnesium (176 mg)
• calcium (54 mg)

Een volwassene kan bijvoorbeeld meer dan de helft van zijn dagelijkse magnesiumbehoefte binnenkrijgen met 100 gram pinda's.

Sporenelementen

De volgende sporenelementen tref je aan in pinda's:

• mangaan (2,08 mg)
• zink (3,3 mg)
• koper (0,67 mg)
• selenium (7,5 μg)

Vitaminen

Daarnaast bevatten pinda's veel vitamines, zoals:

• vitamine B1 of thiamine (0,44 mg),
• vitamine B2 of riboflavine (0,1 mg)
• vitamine B3 of niacine (13,53 mg)
• vitamine B5 of pantotheenzuur (1,4 mg)
• vitamine B6 of pyridoxine (0,26 mg)
• vitamine B11 of foliumzuur (145 μg)
• vitamine E (6,93 mg)

Aminozuren

De vrucht bevat ook waardevolle aminozuren zoals arginine (2,83 g) en tryptofaan. Tryptofaan wordt door het lichaam gebruikt voor serotonine-afgifte en zorgt aldus voor een evenwichtige slaap.

Gezondheidsvoordelen van pinda's

De vele gezonde ingrediënten van de pinda laten zien dat je dit niet als 'moddervet' en 'caloriebommen' moet demoniseren. Pinda's zijn zeer gezond, maar je moet er wel met mate van genieten. De uitgebalanceerde vitamine- en mineralenmix kan door het goede vet bijzonder goed door het menselijk lichaam worden opgenomen en optimaal worden gebruikt.

Bron van eiwitten

Voorts zijn pinda's een rijke bron van belangrijke eiwitten in het dieet. Veel professionele atleten en nu ook amateursporters eten een handvol pinda's voor of na het sporten om aan hun hoge vraag naar eiwitten te voldoen.

Bron van vitamine E

Pinda's zijn ook rijk aan vitamine E, een vetoplosbare vitamine en antioxidant, waardoor het de cellen, bloedvaten, organen, ogen en weefsels beschermt tegen vrije radicalen.

Goed voor het hart

Bovendien wordt het vet van deze peulvrucht als zeer gezond beschouwd voor je hart en bloedvaten. Ze helpen om de lipideniveaus in het bloed te reguleren, de elasticiteit van de bloedvaten te verhogen en het cholesterolgehalte te verlagen. Pinda's kunnen bijvoorbeeld het risico op coronaire hartziekten verlagen en aldus het risico op een hartaanval verminderen. Het is evenwel belangrijk om niet te veel pinda's te eten en om gezouten pinda;s te late staan, omdat een hoog natriumgehalte niet goed voor je is.

Gezond tussendoortje

Als tussendoortje kan een handvol pinda's de honger stillen. Dit is bijvoorbeeld handig als je aan het lijnen bent. Bovendien kunnen pinda's het lichaam gedurende deze periode voorzien van belangrijke voedingsstoffen en antioxidanten.

Gezonde spijsvertering

De vezel in de pinda heeft een positief effect op je spijsvertering. Voedingsvezels zijn belangrijk voor de gezondheid. Veel van de gezonde vezels zitten in de rode, papierachtige vliesje van de pinda. Je moet deze dus niet verwijderen als je hele pinda's eet, maar deze mee-eten ondanks hun soms bittere nasmaak. Bovendien stimuleren de bitterstoffen in het pindavliesje de productie van maag- en galzuren en kunnen aldus bijdragen aan een gecontroleerde spijsvertering.

Pas op voor pinda-allergie

Mensen met pinda-allergie moeten goed opletten. Naar schatting 0,5-1% van alle kinderen in Nederland heeft pinda-allergie en naar schatting 75% hunner groeien niet over deze allergie heen.

Vanwege het hoge risico op (ernstige) allergie wordt op productverpakkingen zelfs gewezen op mogelijke sporen van pinda's. De productiemachines kunnen nooit volledig worden schoongemaakt van poederresten van pinda's na het veranderen van het assortiment.

Wetenswaardigheden over de pinda

Tegenwoordig worden de meeste pinda's in de Verenigde Staten geteeld. Daarnaast worden pinda's geproduceerd in Senegal, Soedan en delen van Azië, zoals India. De pinda komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika (Andes) en in de 16e eeuw door de Spanjaarden wereldwijd in de tropen en subtropen verspreid. Maar pinda's worden ook geteeld in Brazilië, West-Afrika, Israël en China. Na de oogst bevatten de vruchten nog steeds 40% water, dat door drogen wordt gereduceerd tot 5% tot 10%. Om de pinda uit de zachte, gemakkelijk te kraken dop te halen, worden ze gedorst of gebroken. Pinda's worden meestal geroosterd en gezouten verkocht.

Toepassingen van de pinda

Rauw, gekookt, geroosterd of gebakken

De rijpe pinda kan rauw, gekookt, geroosterd of gebakken worden gegeten. Pinda is een van de meest gebruikte ingrediënten voor de industriële productie van voedsel. Met een eiwitgehalte van 25% is het ook zeer voedzaam en het bevat calorieën vanwege de oliën.

Pindapoeder of -room is te vinden in bijna alle bakkerijproducten, maar pinda's kunnen ook gebruikt worden voor het bereiden van maiskoekjes of door salades worden gestrooid. De reden dat het vaak gebruikt wordt is het sterke aroma dat zich na het branden ontvouwt.

Pindachips

Er zijn ook pindachips op de markt, vaak bekend onder de naam 'pindaflips'.

Pindakaas

In Nederland is pindakaas erg populair, niet in de laatste plaats vanwege de grote voedingswaarde. Wie is er niet opgegroeid met een goed belegde boterham met pindakaas en de Calvé pindakaas reclame uit 1983 met petje pitamientje, of met Pietertje (2010), of Lieke (2018).

Pinda-olie

Pinda-olie, ook wel arachideolie of aardnotenolie kan zeer hoge temperaturen verdragen, waardoor het ideaal is voor koken en braden. De ingrediënten van pindaolie hebben allerlei voordelen voor de gezondheid, aangezien de rijke olie veel gezonde vetten en aminozuren bevat. De gezonde ingrediënten gaan niet verloren door het hitteproces en worden goed opgenomen door het lichaam.

Gebruik in cosmetica

Zelfs in cosmetica is de geperste olie van pinda, erg populair. Het wordt ook gebruikt in speciale toepassingen, het helpt tegen roos op het hoofd en het wordt gebruikt als badadditief bij eczeem. Voor mensen met een bijzonder gevoelige en droge huid wordt ook een regelmatig bad of een dunne crème met pinda-olie aanbevolen.

Schimmel op de pinda

Een ander gezondheidsrisico (naast mogelijke allergie) is de schimmel Aspergillus flavus, die de pinda's infecteert in slechte, vochtige bewaaromstandigheden en giftige aflatoxinen afscheidt. Het gif van de schimmel is dermate gevaarlijk dat strikte controles worden uitgevoerd voordat pinda's kunnen worden geïmporteerd. De gifstoffen van de schimmel kan de lever en de nieren beschadigen en zelfs verschillende soorten kanker veroorzaken.

De smakelijke peulvruchten worden echter meestal verwerkt tot gezouten snacks of andere lekkernijen. Voor dit doel worden de pinda's vaak geroosterd voor verkoop en optioneel gezouten. Dit bewerkingsproces draagt ​​bij aan voedselveiligheid, omdat niet-geroosterde pinda's een aanzienlijk schimmelpotentieel kunnen hebben. Zelfs onbewerkte pinda's in de dop worden verwarmd, teneinde het risico op schimmelvergiftiging bij de consument te minimaliseren. De beveiligingsmaatregelen bij de import garanderen meestal een zeer goede kwaliteit van de pinda's.

Recept: Aziatische kip met pindasaus

Ingrediënten

Voor de kip:

• 500 gram kipfilet, in stukjes gesneden
• 2 eetlepels sojasaus
• 1 eetlepel sesamolie
• 1 teentje knoflook, fijngehakt
• 1 theelepel geraspte gember
• Zout en peper naar smaak

Voor de pindasaus:

• 4 eetlepels pindakaas (bij voorkeur glad)
• 1 eetlepel sojasaus
• 1 eetlepel rijstazijn (of citroensap)
• 1 eetlepel honing
• 1 theelepel chilisaus (optioneel, voor wat pit)
• 100 ml kokosmelk (of water voor een lichtere saus)
• 1 teentje knoflook, fijngehakt

Voor de garnering:

• 2 eetlepels fijngehakte pinda's
• 1 bosje lente-ui, in ringetjes gesneden
• Verse koriander (optioneel)

Bereidingswijze

Marineer de kip:

• Meng de kipstukjes met sojasaus, sesamolie, knoflook, gember, zout en peper in een kom. Laat minstens 15-20 minuten marineren.
• Maak de pindasaus:
• Verhit een beetje olie in een pan op middelhoog vuur en voeg de knoflook toe. Bak tot het geurt (ongeveer 1 minuut).
• Voeg de pindakaas, sojasaus, rijstazijn, honing en chilisaus toe. Roer goed door.
• Voeg langzaam de kokosmelk toe, roer constant tot je een gladde saus hebt. Laat de saus enkele minuten sudderen op laag vuur tot hij iets dikker wordt. Als de saus te dik is, voeg dan wat extra kokosmelk of water toe.

Bak de kip:

• Verhit een pan op middelhoog vuur en bak de gemarineerde kipstukjes tot ze gaar en goudbruin zijn.

Serveer:

• Leg de gebakken kip op een bord en giet de pindasaus eroverheen.
• Garneer met gehakte pinda's, lente-ui en eventueel wat verse koriander.

Eet smakelijk!

N.B.: Serveer het gerecht met rijst of noedels en eventueel gestoomde groenten voor een complete maaltijd.

Lees verder

• Pinda-allergie: symptomen, oorzaken, behandeling & preventie
• Peulvruchten: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde
• Noten en zaden: gezondheidsvoordelen en voedingsstoffen