Lupine: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde lupinebonen

Lupine of lupinibonen zijn de gele peulvruchten van het geslacht Lupinus en deze zijn goed voor je gezondheid omdat ze het LDL-cholesterol verlagen, wat gunstig is voor de bloedvaten. Botanisch gezien is de lupine nauw verwant aan bonen of soja. Ook de zaden van lupine kunnen worden gegeten of bereid. Omdat ze extreem rijk zijn aan plantaardige eiwitten, worden lupinezaden of lupinebonen in toenemende mate gebruikt als basis voor vleesvervangers. Lupinebonen bevatten alle vitale aminozuren, inclusief lysine. Ook overvloedig aanwezig zijn vitamine E, calcium, magnesium, ijzer en fosfor. De zaden zijn de enige eiwitbron die geen purine bevatten en dit is gunstig voor mensen met een hoog urinezuurgehalte of jichtgevoeligheid. In tegenstelling tot andere peulvruchten is lupine ook vrijwel vrij van bulkstoffen, waardoor ze goed worden verdragen door mensen met een gevoelige maag en darmen. Bovendien kunnen producten van lupine een alternatief zijn voor mensen die allergisch zijn voor soja.

• Wat is lupine?
• Voorkomen en teelt
• Oorsprong
• Zaaien of wortelstekken
• Teelt in Nederland
• Voedingswaarde van lupjnebonen
• Toepassing van lupinebonen
• Medicinale doeleinden
• Lupinebonen
• Bloem, melk en vleesvervanger
• Lupjne-allergie
• Indicaties
• Gezondheidsvoordelen
• Volksgeneeskunde
• Gezichtsmasker
• Bloeddruk en cholesterol
• Gezonde eiwitten en koolhydraatarm
• Antioxidanten
• Bevat veel ijzer
• Fyto-oestrogenen

Wat is lupine?

De lupine (Lupinus) behoort tot een geslacht uit de vlinderbloemenfamilie (Fabaceae) en is een peulvrucht vanwege zijn boonachtige peulen. Het geslacht telt grofweg 200 soorten. Het meest bekend zijn de blauwe, gele en witte lupine. De oude variëteiten zijn zeer giftig en worden daarom tegenwoordig alleen als sierplant gebruikt.

Lupines zijn meerjarige planten die tot 2 meter hoog kunnen worden. Van juni tot augustus openen zich veel kleine bloemen op de 20 tot 60 cm lange steel met een trosvormige bloeiwijze. In de herfst produceren ze ongeveer 6 cm lange peulen met verschillende zaden. Tegenwoordig wordt alleen de zoete lupine gebruikt voor consumptie, een nieuw ras uit de jaren 20 van de vorige eeuw.

Voorkomen en teelt

Oorsprong

De lupine komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Tegenwoordig komt hij vooral voor in het Middellandse Zeegebied en in Noord-Amerika. In Noordwest-Europa, waaronder Nederland, komt alleen de vaste lupine (Lupinus polyphyllus) in het wild voor. Deze is ontstaan door kruisingen van de wilde vormen. In de 19e eeuw is deze soort uit Noord-Amerika ingevoerd. Lupine geeft de voorkeur aan losse, vochtige, zandige of leemachtige grond en zonnige locaties. Ze gedijen alleen waar de pH lager is dan 6,5. Omdat hun lange wortels de grond goed losmaken en de planten veel stikstof binden, wordt de lupine in de landbouw gebruikt als groenbemester en bodemverbeteraar.

Zaaien of wortelstekken

Als je lupines wilt kweken, moet je de zaden eerst een dag in water laten zwellen. Ze kunnen ook worden vermeerderd door middel van wortelstekken. De zaden worden gebruikt met 100 tot 120 korrels per m² op een diepte van 2 tot 3 cm. Ongeveer 60 dagen na het zaaien bloeien de planten en nog eens 40 dagen later worden nieuwe zaden verkregen. Lupines zijn niet veeleisend en hoeven tijdens hun hele levenscyclus niet te worden bemest.

Teelt in Nederland

Lupine wordt in Nederland sinds 2008 geteeld door biodynamisch akkerbouwbedrijf 'Ekoboerderij de Lingehof' te Randwijk. Begin 2020 zijn zij gestart met 'Lekker Lupine' een bio plantaardige eiwitcoöperatie om vraag en aanbod van lupine in Nederland te vergroten en bij elkaar te brengen.

Voedingswaarde van lupjnebonen

Lupine is rijk aan eiwitten, goede vetzuren en voedingsvezels. Ook bevat de lupineboon B-vitaminen en mineralen, zoals:

• ijzer (4,4 mg per 100 gram)
• magnesium (198 mg per 100 gram)
• calcium (176 mg per 100 gram)
• fosfor (440 mg per 100 gram)
• kalium (1.013 mg per 100 gram)
• zink
• koper (1.022 mg per 100 gram)
• selenium (8,2 mcg per 100 gram)
• Vitamine B1 of thiamine (0,64 mg per 100 gram)
• vitamine B2 of riboflavine (0,22 mg per 100 gram)
• vitamine B3 of niacine (2,1 mg per 100 gram)
• Vitamine B6 of pyridoxine (0,357 mg per 100 gram)
• vitamine C (4,8 mg per 100 gram)

Toepassing van lupinebonen

Medicinale doeleinden

Voorheen werden hun zaden en gemalen bladeren medicinaal gebruikt omdat ze diuretische, menstruele, hypoglycemische, antiseptische en antibacteriële eigenschappen hebben. Omdat er in het verleden echter vaker tekenen van intoxicatie en allergieën waren, wordt de plant niet meer als een natuurlijke remedie gebruikt.

Lupinebonen

Tegenwoordig worden de lupinezaden alleen in geconserveerde vorm gebruikt als snack. De lupineboon wordt gegeten als een ingelegd snackvoedsel, vooral in het Middellandse-Zeegebied en Latijns-Amerika. Als je ze lange tijd spoelt, zijn ze onschadelijk voor het menselijk lichaam.

Bloem, melk en vleesvervanger

Zoete lupinezaden of -bonen worden gebruikt voor het maken van lupinebloem, lupinemelk en lupinevleesvervanger. Lupineproducten kunnen worden gebruikt in plaats van de genetisch gemodificeerde en bitter smakende soja en hebben een vleesachtige consistentie. Door te verwarmen, krijgen ze een nootachtige smaak. Zaden van hedendaagse cultivars hebben een hoog eiwitgehalte (40 tot 45%) en vezelgehalte (ongeveer 30%). Bovendien bevatten ze weinig koolhydraten en weinig olie.

Lupjne-allergie

Voedsel van lupine is van hoge kwaliteit en wordt door de meeste consumenten goed verdragen en is gluten- en lactosevrij, dus het kan ook worden gegeten door mensen met coeliakie en lactose-intolerantie. Zelfs mensen met een tarwe-eiwitallergie kunnen het veilig consumeren. Mensen met een allergie voor lupine-eiwitten (conglutine) en peulvruchten zoals soja en pinda’s mogen echter geen lupinebonen consumeren.

Indicaties

Lupinebonen zijn goed voor de gezondheid en kennen de volgende indicaties:

• verlagen van het LDL-cholesterol, wat goed is voor de bloedvaten.
• voorkomen van diabetes
• voorkomen van overgewicht en obesitas
• hoge bloeddruk
• reumatische aandoeningen
• ijzertekort
• gunstigvoor de darmgezondheid vanwege de vezels

Gezondheidsvoordelen

Volksgeneeskunde

In het verleden werden lupines voornamelijk gebruikt bij eiwittekort, wat kan leiden tot het ontstaan van een gebreksziekte. De zaden werden gekauwd en hielpen tegen winderigheid en hoge bloedsuikerspiegel. Bovendien was het een ontwormingsmiddel. Daarnaast werd lupine gebruikt ter behandeling van menstruatiestoornissen. Met een papje van geplette zaden en water maakten volksgeneeskundigen kompres om patiënten met zweren en huidaandoeningen te helpen.

Gezichtsmasker

Lupinebloem geroerd in water of citroensap kan dienen als gezichtsmasker voor een vermoeide huid.

Bloeddruk en cholesterol

Lupineproducten van de veilige cultivars zijn ideaal voor mensen met obesitas, diabetes, hartaandoeningen, hoge bloeddruk en cholesterolproblemen vanwege hun gezonde ingrediënten. Bij zwaarlijvige patiënten verminderen ze het hongergevoel beter dan conventionele volkorenproducten.[1]

Gezonde eiwitten en koolhydraatarm

Lupine is rijk aan eiwitten en plantaardige eiwitten zijn gezonder dan dierlijk eiwit en kan worden gebruikt voor basisvoeding en voor het ontzuren van het lichaam. Het is ook gunstig voor mensen met reumatische aandoeningen die een dieet met weinig purine moeten volgen. Omdat het weinig koolhydraten bevat, is het ook geschikt voor mensen die een koolhydraatarm dieet volgen. Vanwege het hoge gehalte aan onverzadigde vetzuren is het ook geschikt voor mensen met een hoog cholesterolgehalte. Omdat lupineproducten de bloedsuikerspiegel slechts licht en geleidelijk verhogen, zijn ze ook geschikt voor diabetici.

Antioxidanten

De antioxidanten vitamine E en provitamine A in lupines helpen oxidatieve schade aan cellen te voorkomen en hebben dus een ontstekingsremmend effect.

Bevat veel ijzer

Als een ijzerhoudend voedsel helpen lupines bij een ijzertekort of kunnen ze dit voorkomen. Vitamine C zorgt er overigens voor dat je non-heemijzer uit plantaardige bronnen beter opneemt in het lichaam. Dus je kunt het beste bij elke maaltijd groente of fruit eten. Bovendien bevatten lupinebonen vitamine C, dus dat zorgt ervoor dat je het ijzer gemakkelijk opneemt.

Fyto-oestrogenen

De fyto-oestrogenen in lupines kunnen hart- en vaatziekten, osteoporose (botontkalking) en sommige vormen van kanker helpen voorkomen, zoals is aangetoond in verschillende wetenschappelijke studies.[2/3]

Noten:

1. Hodgson JM, Lee YP, Puddey IB, Sipsas S, Ackland TR, Beilin LJ, Belski R, Mori TA. Effects of increasing dietary protein and fibre intake with lupin on body weight and composition and blood lipids in overweight men and women. Int J Obes (Lond). 2010 Jun;34(6):1086-94. doi: 10.1038/ijo.2010.26. Epub 2010 Feb 16.
2. Lee YP, Mori TA, Puddey IB, Sipsas S, Ackland TR, Beilin LJ, Hodgson JM. Effects of lupin kernel flour-enriched bread on blood pressure: a controlled intervention study. Am J Clin Nutr. 2009 Mar;89(3):766-72. doi: 10.3945/ajcn.2008.26708. Epub 2009 Jan 14.
3. Sirtori CR (2001) Risks and benefits of soy phytoestrogens in cardiovascular diseases, cancer, climacteric symptoms and osteoporosis Drug Saf 24 665–682

Lees verder

• Peulvruchten: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde