Inspanningshoofdpijn: hoofdpijn na sporten of hardlopen
Inspanningshoofdpijn ofwel hoofdpijn na het sporten of hoofdpijn na het hardlopen. Sporten is vaak een goede uitlaatklep om stress kwijt te raken, een manier om gewicht te verliezen of om op gewicht te blijven en om je conditie op peil te houden. Lekker een uurtje trainen in de sportschool, een potje voetbal, een stukje fietsen, een uurtje hardlopen, enz. Daarna kun je er weer tegenaan. Toch zijn er veel mensen die juist hoofdpijn krijgen van het sporten. Vaak ontstaat deze hoofdpijn enige tijd na de inspanning en het lijkt soms op migraine. Dit wordt inspanningshoofdpijn genoemd: hoofdpijn die ontstaat tijdens en/of na (zware) lichamelijke inspanning. Bij sporters zie je het vooral optreden bij hardlopers en bij vrouwen vaker dan bij mannen.De hoofdpijn kan enkele uren aanhouden en is soms pas de volgende dag volledig opgeklaard. Wat is de oorzaak van (knallende) hoofdpijn na het sporten en is er een oplossing voor?- Wanneer sporten je letterlijk te veel wordt – het verhaal van Kees
- Wat is inspanningshoofdpijn?
- Twee vormen van inspanningshoofdpijn
- Oorzaken inspanningshoofdpijn
- Primaire inspanningshoofdpijn
- Uitlokkende factoren
- Secundaire inspanningshoofdpijn
- Inspanningshoofdpijn symptomen
- Wat kun je doen aan primaire inspanningshoofdpijn?
- Huisarts raadplegen
- Onderzoek en diagnose
- Behandeling van hoofdpijn na sporten of hardlopen
- Preventie
- Prognose
- Sporten en magnesium
Wanneer sporten je letterlijk te veel wordt – het verhaal van Kees
Kees (41) is een sportieve man met een drukke baan en een passie voor wielrennen. Elke zaterdagochtend trekt hij er met zijn vrienden op uit voor een stevige rit. Maar de laatste maanden liep dat anders: zodra hij echt begon te trappen, kreeg hij bonkende hoofdpijn. Geen gewone hoofdpijn, maar een stekende pijn aan beide kanten van zijn hoofd, alsof zijn slapen uit elkaar dreigden te barsten. Binnen enkele minuten na het sporten zakte het af, maar het verstoorde zijn hele beleving van bewegen.Aanvankelijk dacht Kees dat het stress was, of misschien een foute houding op de fiets. Hij liet zijn bloeddruk meten (prima), dronk extra water en zelfs zijn bril werd vervangen – allemaal zonder resultaat. De pijn bleef opduiken tijdens het klimmen, sprinten of krachttraining. Na wat online speurwerk begon hij te vermoeden dat het iets anders was: inspanningshoofdpijn.
Via de huisarts kwam hij uiteindelijk bij de neuroloog terecht. Die stelde hem gerust: het ging om primaire inspanningshoofdpijn, een op zichzelf staande en goedaardige vorm van hoofdpijn die uitgelokt wordt door fysieke inspanning. Geen tumor, geen bloeding, geen enge aandoening. Kees kreeg het advies om zijn training geleidelijk op te bouwen, voldoende rustmomenten in te bouwen, en eventueel een pijnstiller te nemen voor intensieve sessies. Ook kreeg hij een tip om zijn ademhalingstechniek te verbeteren, omdat hyperventilatie de klachten kon verergeren.
Inmiddels is Kees terug op de fiets, al is hij wel wat voorzichtiger geworden. Hij warmt beter op, doseert zijn krachten en weet nu: niet elke hoofdpijn is een signaal om te stoppen, maar het is wel een signaal om te luisteren. "Vroeger fietste ik om mijn hoofd leeg te maken," zegt hij met een knipoog. "Nu weet ik dat ik er soms eerst wat hoofdpijn voor moet overhebben."
Wat is inspanningshoofdpijn?
Inspanningshoofdpijn komt veel voor bij hardlopers / Bron: Istock.com/logoffTwee vormen van inspanningshoofdpijn
Er worden vaak twee vormen van inspanningshoofdpijn onderscheiden:- primaire inspanningshoofdpijn; en
- secundaire inspanningshoofdpijn.
Primaire inspanningshoofdpijn is meestal onschuldig en wordt nièt veroorzaakt door een onderliggende aandoening (in feite is het mechanisme achter deze hoofdpijn niet bekend), en kan vaak worden voorkomen met medicatie. Secundaire inspanningshoofdpijn wordt daarentegen veroorzaakt door een onderliggende, vaak ernstige aandoening.
Oorzaken inspanningshoofdpijn
Primaire inspanningshoofdpijn
Het ontstaansmechanisme van primaire inspanningshoofdpijn is anno 2025 nog niet opgehelderd. Mogelijk dat het veroorzaakt wordt door een hogere druk in de hersenvaten als gevolg van sporten Normaal gesproken wordt deze drukverhogingen in de hersenvaten opgevangen door het beschermende mechanisme van de hersenen, maar bij sommige mensen werkt dit mechanisme minder goed. Uit onderzoek met patiënten met migraine is dit gebleken. Men vermoedt dat het falen van dit mechanisme ook voor inspanningshoofdpijn zorgt.Uitlokkende factoren
Toch zijn er wel enkele verstorende factoren aan te wijzen die (primaire) inspanningshoofdpijn kunnen uitlokken. De belangrijkste zijn:- te weinig drinken (dehydratie/uitdroging);
- te weinig eten (met name koolhydraten, dé basis van de sportvoeding);
- warm weer, hoge temperaturen, hoge luchtvochtigheid;
- sporten of fysieke inspanning op grote hoogte (zuurstofgebrek, hypoxia);
- een verkeerde afstelling van de fiets waardoor er overbelasting van de nekspieren ontstaat;
- scheefstand van het bekken, waardoor nekwervels vast gaan zitten;
- een verkeerde ademhalingstechniek (hyperventilatie).
Secundaire inspanningshoofdpijn
Secundaire inspanningshoofdpijn kan onder meer worden veroorzaakt door één van de volgende onderliggend aandoeningen:- een subarachnoïdale bloeding (SAB), e en bloeding rond of in de hersenen onder het spinnenwebvlies;
- afwijkingen in de hersenvaten;
- hersentumor;
Bijholteontsteking / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz - hartafwijking;
- sinusitis (bijholteontsteking).
Inspanningshoofdpijn symptomen
Symptomen van primaire inspanningshoofdpijn zijn:- het ontstaan van hoofdpijn tijdens of enkele uren na het sporten;
- de hoofdpijn verdwijnt meestal binnen 24 uur (het varieert in duur van 5 minuten tot 24 uur);
- de hoofdpijn beperkt zich niet tot één zijde van het hoofd;
- de hoofdpijn is bonzend van aard;
- soms kunnen hoofdpijnklachten overgaan in migraine waarbij ook vlekken voor de ogen, misselijkheid en zelfs braken kan optreden.
Wat kun je doen aan primaire inspanningshoofdpijn?
Deze vorm van hoofdpijn is door de volgende maatregelen te voorkomen en/of te behandelen:- Voldoende drinken tijdens (en na) de inspanning.
- Tijdens langduriger inspanning moet je niet alleen water maar ook isotone dorstlessers drinken.
- Zorg voor voldoende inname van koolhydraten.
- Doe een goede warming-up en een goede cooling-down.
- Sommige sporters hebben minder last bij een sport als wielrennen dan bij een sport met veel schokbelasting zoals hardlopen. Veranderen van sport kan derhalve een oplossing zijn.
- Als de klachten voortkomen uit de nek, kan fysiotherapie en/of manuele therapie uitkomst bieden, evenals houdingsaanpassing waarbij vooral gelet moet worden op de houding tijdens het sporten.
- Wielrenners kunnen baat hebben bij verhoging van het fietsstuur, waardoor de nek wordt ontlast doordat je deze minder hoeft te strekken.
- Check of je ontspannen genoeg loopt en je je schouders niet te veel gespannen houdt. Probeer heel ontspannen te lopen en doe eventueel wat schouderoefeningen.
- Vermijd zware lichamelijke inspanning of sporten bij warm (met een hoge luchtvochtigheid).
- Inname van Indocid (een ontstekingsremmende pijnstiller) 1 à 2 uur voor het hardlopen kan de hoofdpijn voorkomen.
Huisarts raadplegen
Mocht de hoofdpijn langer dan 24 uur aanhouden, dan is het raadzaam om je huisarts te consulteren. Doe dit ook wanneer je vermoedt dat er sprake is van een onderliggende aandoening.
CT-scan / Bron: Anekoho/Shutterstock.comOnderzoek en diagnose
Bij klachten van inspanningshoofdpijn moet je niet zelf aannemen dat je lijdt aan inspanningshoofdpijn. Enkel een arts is in staat om alle medische oorzaken van dit type hoofdpijn uit te sluiten, zoals een vaataandoening en een subarachnoïdale bloeding (bloeding tussen de hersenvliezen). De arts zal zo nodig beeldvormingsonderzoek aanbevelen, vooral als:- je hoofdpijn langer duurt dan een paar uur
- je hoofdpijn plotseling opkomt, als een donderslag
- je ouder bent dan 40 jaar
- je hebt andere symptomen, zoals misselijkheid, braken of stoornissen met het zien (zoals wazig zien)
In deze gevallen kunnen verschillende soorten beeldvormende onderzoeken ingezet worden (zoals CT-scan of MRI-scan) om te controleren of je de onschadelijke variant van inspanningshoofdpijn hebt, in plaats van het type dat wordt veroorzaakt door een vaatafwijking of andere onderliggende aandoening. Soms is een lumbale punctie (ruggenprik) nodig, vooral als de hoofdpijn abrupt begon en het hersenbeeld normaal lijkt.
Medicijnen bij inspanningshoofdpijn / Bron: Stevepb, Pixabay
