Hoesthoofdpijn: hoofdpijn na hoesten, lachen en niezen

Hoesthoofdpijn is een niet veel geziene vorm van hoofdpijn. Hoesthoofdpijn is een ongebruikelijke vorm van hoofdpijn die optreedt na drukverhogende momenten, zoals hoesten, persen, niezen, snuiten, lachen, huilen, zingen, bukken of persen tijdens de stoelgang. Er worden twee vormen hoesthoofdpijn onderscheiden: primaire hoesthoofdpijn, meestal onschuldig van aard, en is vaak van korte duur. Secundaire hoesthoofdpijn is ernstiger, omdat ze kan worden veroorzaakt door problemen in de hersenen. Raadpleeg je huisarts als je last hebt van hoesthoofdpijn, zodat mogelijke onderliggende aandoeningen kunnen worden uitgesloten.

• Wat is hoesthoofdpijn?
• Vormen hoesthoofdpijn
• Symptomen van hoesthoofdpijn
• Verschijnselen van primaire hoesthoofdpijn
• Verschijnselen van secundaire hoesthoofdpijn
• Wanneer een arts raadplegen?
• Oorzaken van hoesthoofdpijn
• Primaire hoesthoofdpijn
• Secundaire hoesthoofdpijn
• Risicofactoren
• Algemeen
• Risicofactoren primaire hoesthoofdpijn
• Risicofactoren secundaire hoesthoofdpijn
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van hoesthoofdpijn
• Behandeling van primaire hoesthoofdpijn
• Behandeling van secundaire hoofdpijn
• Prognose
• Complicaties bij hoesthoofdpijn
• Preventie

Wat is hoesthoofdpijn?

Hoesthoofdpijn is een zeldzame vorm van hoofdpijn, waarbij hoofdpijnklachten optreden na hoesten, persen, niezen, snuiten, lachen, huilen, zingen, bukken of persen tijdens het poepen, of de valsalva-manoeuvre (een techniek om je oren te klaren waarbij je je mond en neus sluit, terwijl je lucht uitblaast).

Vormen hoesthoofdpijn

Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee vormen hoesthoofdpijn:

• primaire (benigne of goedaardige) hoesthoofdpijn, waarbij geen intracraniële (= binnen in de schedel) aandoening aanwezig is; en
• secundaire (symptomatische) hoesthoofdpijn, waarbij dit wel het geval is.

Symptomen van hoesthoofdpijn

Verschijnselen van primaire hoesthoofdpijn

• Begint plotseling na hoesten of persen, maar niet na aanhoudende fysieke inspanning (= inspanningshoofdpijn);
• Duurt meestal een paar seconden tot een paar minuten, wat soms kan oplopen tot 2 uur;
• Veroorzaakt scherpe of stekende pijn
• Meestal hoofdpijn aan twee zijden van het hoofd en soms ook aan de achterkant van je hoofd;
• Kan worden gevolgd door een doffe, zeurende pijn die uren kan aanhouden;
• Treedt vaak één tot meerdere malen per dag op;
• Geen begeleidende verschijnselen zoals misselijkheid, braken, prikkende ogen, tranende ogen, verstopte neus of rinorroe (ontsteking van het neusslijmvlies)*.

(*) Door het ontbreken van deze symptomen onderscheidt primaire hoesthoofdpijn zich van bijvoorbeeld migraine en clusterhoofdpijn.

Verschijnselen van secundaire hoesthoofdpijn

Secundaire hoesthoofdpijn heeft vaak symptomen die lijken op die van de primaire hoesthoofdpijn, maar je kunt daarnaast ook de volgende klachten ervaren:

• Brandende, stekende pijn;
• Langer aanhoudende hoofdpijn;
• Symptomen passend bij afwijkingen in de achterste schedelgroeve, zoals:
• duizeligheid;
• balansstoornissen;
• dove gevoelens in het gelaat en de bovenste extremiteiten;
• vertigo (duizeligheid);
• syncope (plotseling bewustzijnsverlies).

Wanneer een arts raadplegen?

Raadpleeg je huisarts als je een plotselinge hoofdpijn ervaart na hoesten, vooral als de hoofdpijn frequent optreedt of ernstig is, of wanneer het gepaard gaat met andere verontrustende symptomen, zoals duizeligheid of wazig of dubbel zien.

Oorzaken van hoesthoofdpijn

Primaire hoesthoofdpijn

De oorzaak van primaire hoesthoofdpijn is anno 2024 niet bekend.

Secundaire hoesthoofdpijn

Secundaire hoesthoofdpijn kan onder meer worden veroorzaakt door:

• Een defect in de vorm van de schedel, bijvoorbeeld door een chiari-misvorming: een aangeboren misvorming in het achterhoofd.
• Een defect in de kleine hersenen of het cerebellum. De eerste functie van de kleine hersenen is de coördinatie van bewegingen.
• Een zwak punt in één van de bloedvaten in de hersenen (cerebraal aneurysma).
• Een hersentumor.
• Een spontane cerebrospinale vloeistoflekkage.

Risicofactoren

Algemeen

Hoesthoofdpijn kan ontstaan na één van de volgende activiteiten:

• hoesten
• vooroverbuigen
• tillen
• lachen
• niezen
• de neus snuiten
• adem inhouden
• snelle hoofdbewegingen
• zingen
• huilen
• stoelgang hebben (persen)

Risicofactoren primaire hoesthoofdpijn

Risicofactoren voor primaire hoesthoofdpijn zijn leeftijd en geslacht. Primaire hoesthoofdpijn treft meestal mensen ouder dan 40 jaar en meer mannen dan vrouwen zijn de dupe.

Risicofactoren secundaire hoesthoofdpijn

Een risicofactoren voor secundaire hoesthoofdpijn is leeftijd. Het treft meestal mensen die jonger zijn dan 40 jaar.

Onderzoek en diagnose

Voor het aantonen dan wel uitsluiten van bovengenoemde afwijkingen (bij secundaire hoesthoofdpijn) zal naast het afnemen van een anamnese en het doen van lichamelijk onderzoek, aanvullende diagnostiek verricht worden. Dit gebeurt middels beeldvormend onderzoek middels een MRI-scan met een contrastmiddel gebaseerd op gadolinium. Zo nodig kan aansluitend nog een CT-angiogram van de hersenvaten worden gemaakt. Met behulp van röntgenstralen worden dwarsdoorsneden gemaakt.

Behandeling van hoesthoofdpijn

Behandeling van primaire hoesthoofdpijn

Primaire hoesthoofdpijn wordt vaak behandeld met preventieve medicijnen, die bij secundaire hoesthoofdpijn geen soelaas bieden.

Indometacine
Bij primaire hoesthoofdpijn wordt Indometacine voorgeschreven, in een dosering tussen de 25 en 150 mg per dag. Bij sommige patiënten verdwijnen de hoofdpijnklachten met het verstrijken van de tijd. Daarom wordt vaak na ongeveer 6 tot 12 maanden de behandeling gestopt om te bekijken of er nog klachten zijn. Dit middel kent onder meer de volgende bijwerkingen:

• hevige hoofdpijn, die meestal overgaat bij een lagere dosering
• draaierigheid en duizelingen, wat meestal overgaat als je gewend bent geraakt aan dit medicijn
• slaperigheid, vermoeidheid, lusteloosheid en neerslachtigheid
• oorsuizen
• maagklachten, zoals maagirritatie, buikpijn, misselijkheid, braken, een vol gevoel, boeren, zuurbranden en gebrek aan eetlust
• darmklachten, zoals diarree, verstopping en winderigheid

Propranolol
Propranolol is een medicijn dat onder meer wordt voorgeschreven bij hoge bloeddruk. Het middel vertraagt de hartslag, verlaagt de bloeddruk en vermindert de zuurstofbehoefte van het hart.

Acetazolamide
Acetazolamide heeft effect op de hoeveelheid water en zouten in het lichaam. Het is een diureticum dat de hoeveelheid ruggenmergvocht vermindert, waardoor de druk in de schedel kan afnemen.

Andere medicijnen
Andere geneesmiddelen die soms worden gebruikt voor de behandeling van primaire hoesthoofdpijn zijn methysergide (een middel ter preventie van hardnekkige migraine en van hardnekkige clusterhoofdpijn), en naproxen.

Lumbaalpunctie
In zeldzame gevallen kan een lumbaalpunctie worden aanbevolen. Met deze procedure verwijdert de arts een deel van de vloeistof rond je hersenen en ruggenmerg. Dit kan helpen de druk in je schedel te verminderen die de hoofdpijn veroorzaken.

Behandeling van secundaire hoofdpijn

In geval van secundaire hoesthoofdpijn, is vaak een operatie nodig om het onderliggende probleem op te lossen.

Prognose

In de meeste gevallen verdwijnen episodes van primaire hoesthoofdpijn volledig binnen 30 minuten.

Secundaire hoesthoofdpijn kan worden verholpen na een succesvolle operatie van de onderliggende hersenaandoening die de hoofdpijn veroorzaakt.

Complicaties bij hoesthoofdpijn

Bij primaire hoesthoofdpijn zijn complicaties zeldzaam. Deze vorm van hoofdpijn is meestal kortdurend en onschuldig. De hoofdpijn kan echter soms zeer intens zijn, wat tijdelijk ongemak veroorzaakt en dagelijkse activiteiten kan verstoren.

Bij secundaire hoesthoofdpijn, die wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening, kunnen de complicaties ernstiger zijn:

• Hersenproblemen: Hoesthoofdpijn kan een teken zijn van ernstige aandoeningen, zoals een aneurysma, hersentumor of Chiari-misvorming, waarbij een deel van de hersenen zich verplaatst naar het wervelkanaal.
• Neurologische schade: Zonder behandeling kunnen de onderliggende oorzaken van secundaire hoesthoofdpijn leiden tot blijvende neurologische schade, zoals zenuwproblemen, evenwichtsstoornissen of visusproblemen.
• Verhoogde druk in de hersenen: Bij ernstige gevallen kan verhoogde druk in de hersenen (intracraniële druk) leiden tot blijvende complicaties, zoals hersenbeschadiging of hersenbloeding.
• Gezondheidsrisico's bij onbehandelde oorzaken: Het uitstellen van behandeling bij secundaire hoesthoofdpijn kan ernstige risico's met zich meebrengen, zoals een beroerte of andere levensbedreigende complicaties.

Preventie

Het voorkomen van de handelingen die hoesthoofdpijn teweegbrengen, of dat nu hoesten, niezen of overmatig persen op het toilet is, kan helpen het aantal episodes te verminderen. Andere preventieve maatregelen kunnen bestaan uit:

• goede behandeling van longinfecties, zoals bronchitis, zodat hoest wordt voorkomen
• het vermijden van medicijnen die hoesten als bijwerking hebben
• jaarlijks een griepprik halen
• eet voldoende vezels en drink genoeg water om de ontlasting zacht te houden en obstipatie te voorkomen
• vermijd zwaar tillen of buigen gedurende langere tijd

Lees verder

• Hoofdpijn achter ogen: oorzaken van pijn achter de ogen
• Hoofdpijn bij de slaap: oorzaken van arteriitis temporalis
• Hoofdpijn vanuit nek en schouders: oorzaken en behandeling
• Hoofdpijn voorhoofd, achterhoofd, achter de ogen, vanuit nek
• Hoofdpijn bij kinderen: oorzaken van hoofdpijn bij een kind