Mastoïditis symptomen: pijn achter oor, oorpijn en hoofdpijn

Mastoïditis symptomen bestaan onder meer uit pijn achter het oor, oorpijn en hoofdpijn. Mastoïditis is een bacteriële infectie in de processus mastoideus, het uitstekend bot achter het oor, ook wel het tepelbeen genoemd, een uitstekend deel van de onderzijde van het os temporale, (slaapbeen). Het bot wordt slaapbeen genoemd, omdat je hier op ligt als je slaapt. Mastoïditis wordt gekenmerkt door ernstige ontsteking van het botweefsel en treft vooral kinderen, maar volwassenen kunnen er ook last van krijgen. Vooral kinderen in de leeftijd van 6 tot 13 maanden worden er door getroffen. Behandeling vindt plaats in het ziekenhuis met antibiotica. Ook wordt er een drain (buisje) geplaatst, om het opgehoopte vocht in het middenoor af te laten vloeien. Soms is een operatieve ingreep nodig. Bij tijdige diagnose en adequate behandeling, is de prognose gunstig.

• Wat is mastoïditis?
• Hoe vaak komt het voor?
• Mastoïditis oorzaak
• Symptomen: pijn achter oor, oorpijn en hoofdpijn
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Diagnostisch onderzoek
• Differentiaaldiagnose
• Mastoïditis behandeling
• Risicofactoren
• Prognose
• Preventie

Wat is mastoïditis?

De processus mastoideus bestaat uit luchtzakken en heeft wel wat weg van een spons. De processus mastoideus moet lucht krijgen van andere delen van het oor, waaronder de buis van Eustachius, teneinde goed te functioneren. De buis van Eustachius is een nauwe tunnel van ongeveer 4 cm lang die het middenoor verbindt met de achterkant van je keel. Wanneer bij een middenoorontsteking de buis van Eustachius is geblokkeerd, kan deze infectie zich uitbreiden naar de processus mastoideus. Een bacteriële infectie in de processus mastoideus wordt mastoïditis genoemd.

Hoe vaak komt het voor?

De incidentie van mastoiditis in ontwikkelde landen is 1,2 tot 6,1 per 100.000. Mastoïditis komt op iedere leeftijd voor, maar wordt evenwel vaker gezien bij jonge kinderen, met een piek in de leeftijd van 6 tot 13 maanden. Mensen met een verminderde weerstand worden er vaker door getroffen.

Mastoïditis oorzaak

Een ernstige keelontsteking of oorontsteking kan zich uitbreiden naar het slaapbeen. Vooral een onbehandelde middenoorinfectie (otitis media) kan zich naar het binnenoor verspreiden en de luchtzakken van de processus mastoideus binnendringen. Dit gaat soms gepaard met een ontsteking van een bloedvat bij je slaap (arteriitis temporalis).

Symptomen: pijn achter oor, oorpijn en hoofdpijn

Vaak is er reeds sprake (geweest) van een keel- of middenoorontsteking. Je kunt last hebben van:

• pijn achter het oor (pijnlijk bot);
• gezwollen huid en roodheid;
• oorpijn;
• hoofdpijn;
• koorts;
• vaak geleidelijk toenemend conductief gehoorverlies (wat optreedt als de geluidsgolven op hun weg door het buiten- en middenoor naar het binnenoor geblokkeerd raken, eenvoudig na te bootsen door met je je hand je oor dicht te houden);
• het oor aan de aangedane zijde kan wat verder van het hoofd afstaan (afstaande oorschelp).

Complicaties

Er kan zich pus in het bot ophopen, waarbij er een abces ontstaat. De pus kan bot wegvreten en leiden tot infecties elders in het lichaam, zoals:

• duizeligheid (vertigo);
• aangezichtsverlamming;
• gehoorverlies;
• meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek);
• een hersenabces;
• bloedvergiftiging (sepsis);
• tromboflebitis; of
• trombose van de sinus sigmoïdeus.

Onderzoek en diagnose

Diagnostisch onderzoek

Op basis van de verschijnselen en otoscopisch onderzoek (dat wil zeggen een grondig onderzoek van je gehoorgang en trommelvlies), wordt de diagnose gesteld. Conductief gehoorverlies kan worden onderzocht met een gehoortest en een CT-scan van de rotsbeenderen (oor en hoofd) zal de diagnose bevestigen. Soms is een MRI-scan nodig om een onderliggend cholesteatoma of chronische middenoorontsteking uit te sluiten. Vaak wordt ook bloedonderzoek verricht. Wanneer de arts vermoedt dat er sprake is van meningitis als gevolg van mastoïditis, dan voert hij een lumbaalpunctie uit om de ruggenmergsvloeistof te controleren op besmetting. Een lumbaalpunctie is hetzelfde als een ruggenprik.

Differentiaaldiagnose

Onder meer de volgende aandoeningen kunnen (aanvankelijk) een soortgelijk beeld geven:

• schedelbasisfractuur;
• cellulitis, een ontsteking van de dieper gelegen delen van het onderhuidse bindweefsel;
• cysten
• diepe nekinfectie;
• lymfadenopathie of opgezette lymfeklieren;
• bof;
• beroerte;
• trauma;
• tumoren;
• histiocytoses;
• sarcoïdose (ziekte van Besnier-Boeck-Schaumann);
• externe otitis (oorschelp- en gehoorganginfectie);
• steenpuist of furunkel in de gehoorgang van het oor.

Mastoïditis behandeling

Aanvankelijk zal de aandoening behandeld worden door middel van intraveneus toegediende antibiotica. Na ontslag uit het ziekenhuis, zul je thuis gedurende enkele dagen orale antibiotica gebruiken. Onderzoek van een monster van de afscheiding uit het oor kan uitsluitsel geven over welke bacterie de infectie veroorzaakt en welke antibiotica het beste kunnen worden gebruikt om de boosdoeners te vernietigen. Daarnaast wordt er een transtympanale drain (buisje) geplaatst, om het opgehoopte vocht in het middenoor af te laten vloeien. Dit buisje wordt via een operatief aangebrachte opening in het trommelvlies geplaatst. Soms hoopt er zich pus op in de processus mastoïdeus. Als dit abces niet verdwijnt door de antibioticabehandeling, kan de arts het nodig vinden om het mastoïd operatief te openen. Het vocht en de pus worden dan afgevoerd. Deze ingreep staat bekend als een mastoïdectomie.

Risicofactoren

De volgende risicofactoren zijn aanwezig:

• Leeftijd: mastoiditis komt vaker voor bij jonge kinderen, met een piekincidentie op de leeftijd van 6-13 maanden.
• Immuungecompromitteerde patiënten zijn meer vatbaar voor mastoïditis.
• Kinderen of volwassenen met een verstandelijke beperking of communicatieproblemen krijgen vaker deze aandoening, mogelijk als gevolg van het niet goed kunnen overbrengen van hun klachten.
• De aanwezigheid van cholesteatoom (een afwijking in het trommelvlies dat ongewenst naar binnen groeit), is een risicofactor voor latere mastoiditis.

Prognose

De prognose is uitstekend voor de overgrote meerderheid van de gevallen die vroegtijdig worden gediagnosticeerd en adequaat worden behandeld. Deze gevallen kennen een lage kans op complicaties of ernstig gehoorverlies. Soms keert de aandoening terug. Tijdig behandelen is dan belangrijk. Gecompliceerde gevallen mastoiditis kunnen leiden tot veel gezondsheidsproblemen en zelfs – in extreme gevallen – de dood tot gevolg hebben.

Preventie

Tijdige behandeling van een middenoorontsteking doet het risico op mastoïditis sterk afnemen. Blijf niet doorlopen met een middenoorontsteking, maar schakel de huisarts in.

Lees verder

• Middenoorontsteking kind: symptomen en behandeling
• Jeukende oren (met afscheiding): symptomen en oorzaken
• Pijn achter het oor: oorzaken van stekende of kloppende pijn
• Stekende hoofdpijn: oorzaak van steken in het hoofd
• Hoofdpijn bij de slaap: oorzaken van arteriitis temporalis