Mastoïditis: Infectie na middenoorontsteking met oorpijn

Bij mastoïditis is het processus mastoideus, of mastoïd, van de schedel ontstoken. Het mastoïd is het tepelvormige uitsteeksel van het rotsbeen, gelegen net achter het oor. Deze ontsteking ontstaat meestal als complicatie van een middenoorontsteking, maar kan ook veroorzaakt worden door een tumor of radiotherapie. Belangrijke symptomen van deze potentieel ernstige bacteriële infectie zijn oorpijn, een oorafscheiding en gehoorverlies. Met een snelle behandeling met antibiotica herstellen de meeste patiënten goed van deze aandoening, hoewel soms een operatie noodzakelijk kan zijn. Ondanks dat de meeste patiënten, vaak kinderen, goed herstellen, kunnen er ernstige (neurologische) problemen optreden als de behandeling niet tijdig wordt ingezet.

• Epidemiologie van mastoïditis
• Oorzaken
• Symptomen
• Diagnose en Onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van mastoïditis
• Preventie

Epidemiologie van mastoïditis

De incidentie van mastoïditis in ontwikkelde landen bedraagt ongeveer 1,2 tot 6,1 per 100.000 inwoners. Mastoïditis komt vaker voor bij jonge kinderen, met de hoogste frequentie tussen de leeftijd van zes en dertien maanden. De aandoening kan echter mensen van alle leeftijden treffen. Personen met een verzwakt immuunsysteem, verstandelijke beperkingen of communicatieproblemen lopen een verhoogd risico op mastoïditis.

Oorzaken

Middenoorontsteking (otitis media)

De meest voorkomende oorzaak van mastoïditis is een onbehandelde acute middenoorontsteking (otitis media). De infectie verspreidt zich van het middenoor naar het mastoïd. Het mastoïd is een sponsachtig bot, en wanneer het zich vult met geïnfecteerd materiaal, kan dit leiden tot ontsteking en verdere complicaties.

Andere oorzaken

Een cholesteatoom in het middenoor kan ook mastoïditis veroorzaken. Dit is een abnormale verzameling van huidcellen achter het trommelvlies, wat kan leiden tot een verstopte gehoorgang en een infectie. Daarnaast kan mastoïditis soms optreden als gevolg van radiotherapie die is gericht op tumoren nabij het mastoïd.

Symptomen

Mastoïditis kan leiden tot een afscheiding uit het oor (otorree). Achter het oor kan een zwelling optreden, waardoor het oor uitsteekt. Andere symptomen zijn een zwelling van de oorlel, oorpijn, pijn achter het oor, roodheid van het oor of de huid erachter, en gehoorverlies. De aandoening kan gepaard gaan met hoofdpijn, prikkelbaarheid, hardnekkig huilen, voedingsproblemen en koorts die soms hoog kan oplopen. Hoewel mastoïditis doorgaans acuut is, kunnen sommige patiënten chronische symptomen ervaren, zoals constante oorafscheiding.

Diagnose en Onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts begint met een lichamelijk onderzoek om uiterlijke tekenen van mastoïditis te identificeren, met speciale aandacht voor het hoofd en het oor. Vaak heeft de patiënt een voorgeschiedenis van middenoorontsteking. Een audiometrie (gehooronderzoek) en otoscopie (inwendig kijkonderzoek van het oor) worden uitgevoerd. Verdere beeldvorming kan worden verkregen met een röntgenfoto, MRI-scan, of CT-scan van het oor en het hoofd. Cultuur van de oorafscheiding kan helpen bij het identificeren van de verantwoordelijke bacteriën. Indien meningitis wordt vermoed als complicatie, kan een lumbale punctie (ruggenprik) worden uitgevoerd om de hersenvocht op infecties te testen.

Differentiële diagnose

Mastoïditis kan gelijkenissen vertonen met andere aandoeningen zoals:

• andere bronnen van intracraniële of gelokaliseerde sepsis
• basale schedelbreuk (door hoofdtrauma)
• Bell's Palsy (plotselinge aangezichtsverlamming door zenuwschade)
• botcysten of tumoren
• cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• cervicale lymfekliervergroting (gezwollen lymfeklieren in de nek)
• koorts van onbekende oorsprong
• meningitis
• otitis externa (zwemmersoor: ooraandoening met afscheiding uit het oor en oorpijn)
• otitis media
• parotis zwelling
• trauma aan het oor / mastoïd
• Wegener granulomatosis

Behandeling

Mastoïditis wordt vaak behandeld met antibiotica. In het beginstadium worden antibiotica meestal intraveneus toegediend, gevolgd door orale medicatie. De behandeling vindt vaak plaats in een ziekenhuissetting om nauwkeurige monitoring te waarborgen. Als antibiotica niet effectief zijn, kan een chirurgische ingreep zoals een mastoïdectomie nodig zijn om geïnfecteerd botweefsel te verwijderen. Indien een middenoorontsteking aanwezig is, kan een myringotomie nodig zijn om het middenoor via het trommelvlies te behandelen.

Prognose

Met een vroege en adequate behandeling is de prognose voor mastoïditis over het algemeen goed. De meeste patiënten herstellen volledig met een lage kans op complicaties of blijvend gehoorverlies. In sommige gevallen kan de ziekte terugkeren. Bij complicaties kunnen er ernstige gezondheidsproblemen optreden en kan de aandoening in extreme gevallen levensbedreigend zijn.

Complicaties van mastoïditis

Als mastoïditis niet tijdig wordt behandeld, kunnen ernstige complicaties optreden, waaronder:

• Aangezichtsverlamming
• Abcesvorming
• Epiduraal abces (ontsteking met pus in de schedel of het ruggenmerg)
• Hersenabces
• Hersenvliesontsteking (meningitis)
• Subduraal empyeem
• Vernietiging van het mastoïd
• Verspreiding van de infectie naar de hersenen of het hele lichaam
• Gedeeltelijk of volledig gehoorverlies
• Gradenigo-syndroom (otitis media, retro-orbitale pijn en abducens palsy)
• Labyrintitis (ontsteking van het labyrint, een deel van het binnenoor)
• Osteomyelitis (botontsteking)
• Petrositis (ontsteking van het rotsbeen door uitbreiding van de middenoorontsteking in de rotsbeencellen)
• Sigmoïd sinustrombose
• Vertigo (duizeligheid)

Preventie

Het voorkomen van mastoïditis begint met het tijdig en grondig behandelen van middenoorontstekingen. Door acute otitis media snel en effectief te behandelen, kan het risico op het ontwikkelen van mastoïditis aanzienlijk worden verminderd. Regelmatige controle en opvolging zijn cruciaal, vooral bij kinderen die gevoelig zijn voor herhaalde oorinfecties.

Lees verder

• Oorinfecties: Soorten, symptomen en behandeling
• Otitis media (middenoorontsteking): Infectie bij kinderen
• Oorpijn: Pijn in oor door probleem in oren of lichaam
• Oorbloeding: Bloeding uit het oor met bloederige afscheiding
• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen