Aangezichtsverlamming: Schade gezichtszenuw of hersengebied

Een aangezichtsverlamming (gezichtsverlamming, faciale parese) treedt op wanneer een patiënt niet meer in staat is om enkele of alle spieren aan één kant van het gezicht te bewegen. Dit komt door schade aan de gezichtszenuw of het hersengebied dat verantwoordelijk is voor de controle van de gezichtsspieren. Meestal is dit het gevolg van een beroerte, een hersentumor, trauma, of Bell’s palsy (plotse zenuwschade door ontsteking van de gezichtszenuw). Deze aandoening kan leiden tot diverse problemen in het gezichtsgebied, zoals kwijlen, oog- en oorproblemen, pijn, en een verstoorde spierfunctie. De arts voert uitgebreide tests uit om de exacte oorzaak te bepalen en stemt daar de geschikte behandeling op af. Aangezien een breed scala aan mogelijke oorzaken kan leiden tot aangezichtsverlamming, is de prognose zeer variabel.

• Oorzaken: Schade aan gezichtszenuw of hersengebied
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling gezichtsverlamming
• Prognose aangezichtsverlamming
• Complicaties
• Preventie van aangezichtsverlamming

Oorzaken: Schade aan gezichtszenuw of hersengebied

Aangezichtsverlamming is meestal het gevolg van schade aan de gezichtszenuw, die signalen van de hersenen naar de spieren van het gezicht transporteert, of schade aan het hersengebied dat deze signalen naar de gezichtsspieren stuurt. De meest voorkomende oorzaken zijn Bell's palsy, een beroerte, een hersentumor, en trauma. Andere mogelijke oorzaken omvatten een breed scala aan infecties, tumoren, en systemische aandoeningen. Naast de bekende symptomen kan er soms ook lagoftalmie optreden, waarbij de patiënt de oogleden niet volledig kan sluiten.

Bell’s palsy

Bij verder gezonde individuen is gezichtsverlamming vaak te wijten aan Bell’s palsy. Dit is een aandoening waarbij de gezichtszenuw ontstoken raakt. De jaarlijkse incidentie van Bell’s palsy bedraagt ongeveer 20 gevallen per 100.000 personen. Vaak is een virale infectie, zoals het herpes simplex-virus, de oorzaak. Bell’s palsy begint meestal plotseling en kan voorafgegaan worden door symptomen zoals dysesthesieën (veranderde gevoeligheid van de huid), pijn, hyperacusis (verhoogde gevoeligheid voor geluid), dysgeusie (smaakstoornissen), en verminderde traanklierenfunctie.

Beroerte

Een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen) kan ook een aangezichtsverlamming veroorzaken. Dit gaat vaak gepaard met andere symptomen zoals spierzwakte aan één kant van het lichaam en een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen.

Hersentumor

Aangezichtsverlamming door een hersentumor ontwikkelt zich vaak langzaam. De patiënt kan symptomen ervaren zoals hoofdpijn, epileptische aanvallen, of gehoorverlies.

Trauma

Bij pasgeborenen kan gezichtsverlamming optreden door trauma tijdens of vlak voor de geboorte. Dit komt vaker voor bij grotere baby's, langdurige bevallingen, het gebruik van tangverlossing, epidurale anesthesie, en andere bevallingsinterventies. Trauma bij oudere kinderen of volwassenen kan het gevolg zijn van hoogtegevallen, diepzeeduiken, blikseminslagen, of een schedelbreuk.

Andere oorzaken
Andere oorzaken van aangezichtsverlamming zijn onder meer:

• Acute hemorragische conjunctivitis (enterovirus 70)
• Acute porfyrie (symptomen aan huid of zenuwstelsel)
• Aids
• Bacteriële infecties, vaak gepaard met acute otitis media (middenoorontsteking) of otitis externa (buitenoorontsteking)
• Bof (virale infectie met gezwollen oorspeekselklieren)
• Botulisme (infectieziekte met spierzwakte en verlamming)
• Cholesteatoom (tumor in het middenoor met afscheiding en gehoorverlies)
• De ziekte van Lyme (bacteriële infectie door Borrelia burgdorferi via een tekenbeet; ongeveer 10% ontwikkelt gezichtsverlamming, waarvan 25% bilaterale parese)
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Dystrophia myotonica (autosomaal dominante spierziekte met symptomen zoals spierzwakte, cataract, slaperigheid, hartspieraandoening, testisatrofie en geestelijke afwijkingen)
• Encefalitis (hersenvliesontsteking)
• Neusbloeding
• Tumoren die druk uitoefenen op de gezichtszenuw
• Zwangerschap (in enkele gevallen)
• Externe otitis of otitis media (buitenoorontsteking)
• Gnathostomiasis
• Goedaardige letsels van de oorspeekselklier
• Möbius-syndroom (verlamming van aangezichts- en oogspieren)
• Ramsay Hunt-syndroom (duizeligheid, gezichtsverlamming, huiduitslag, oorproblemen)
• Hypertensie (verhoogde bloeddruk)
• Hyperthyreoïdie (versnelde werking van de schildklier)
• Influenza (griep)
• Klierkoorts
• Lepra
• Malaria
• Mastoïditis (ontsteking van het tepelvormig aanhangsel van het rotsbeen)
• Mucormycose (schimmelinfectie aan hersenen, sinussen en longen, soms ook de ogen aantastend)
• Myasthenia gravis (spierzwakte aan gezicht, ledematen en ogen)
• Rabiës (virale infectie met aantasting van het centrale zenuwstelsel)
• Sarcoïdose (auto-immuunaandoening met symptomen aan longen, ogen, huid en zenuwstelsel)
• Scleroma
• Syfilis
• Tuberculose
• Vitamine A-tekort

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek

Tijdens het vraaggesprek vraagt de arts naar de aard en locatie van de symptomen, recente ziektes of verwondingen, en eventuele andere symptomen zoals kwijlen, overmatig tranen van één oog, hoofdpijn, epileptische aanvallen, gezichtsproblemen, en zwakte of verlamming.

Lichamelijk onderzoek
De arts onderzoekt de patiënt door te vragen de voorhoofdsspier te fronsen (testen van de frontalisspier), het oog te sluiten (testen van de orbicularis oculi spier), te glimlachen, te fluiten en te blazen (testen van de buccinator spieren, orbicularis oris spier, jukbeenspier). Bij sommige patiënten worden foto's en video's gemaakt van de gezichtsmimiek voor verder onderzoek (mimetherapeutisch onderzoek).

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een bloedonderzoek uit om de bloedsuikerspiegel, bezinkingssnelheid en mogelijk een Lyme-test te controleren. Ook een CT-scan of MRI-scan van het hoofd en een elektromyografie (meting van elektrische spieractiviteit) zijn relevant. Bij oogproblemen wordt een oogonderzoek uitgevoerd. Indien er tranende ogen zijn, kan een Schirmertest worden ingezet om de traanproductie te meten. Ook kan een gehooronderzoek worden aanbevolen bij mogelijke oorproblemen.

Behandeling gezichtsverlamming

De behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak van de aangezichtsverlamming. Het is belangrijk om goede zelfzorgmaatregelen te nemen. De patiënt moet de voorgeschreven medicijnen volgen. Indien het oog niet volledig kan worden gesloten, moet het hoornvlies worden beschermd tegen uitdroging met oogdruppels, speciale gels, of kunsttranen. Bij een infectie als oorzaak kunnen antivirale geneesmiddelen , antibiotica [ARTIKEL=172274], en [ARTIKEL=172308]corticosteroïden worden voorgeschreven. Sommige patiënten worden doorverwezen naar een fysiotherapeut, logopedist, en/of ergotherapeut. Mimetherapie kan ook nuttig zijn voor patiënten met restverschijnselen. Als Bell’s palsy langer dan zes tot twaalf maanden aanhoudt, kan plastische chirurgie overwogen worden om de oogsluiting te verbeteren en het gezichtsuiterlijk te herstellen. Bij aanwezigheid van kanker kan chemotherapie, radiotherapie, en/of chirurgie worden toegepast. Psychotherapie kan in sommige gevallen nuttig zijn.

Prognose aangezichtsverlamming

De prognose varieert sterk afhankelijk van de oorzaak van de aangezichtsverlamming. Aandoeningen zoals Bell’s palsy hebben doorgaans een goede prognose, waarbij symptomen vaak binnen zes tot acht weken verdwijnen. Andere aandoeningen, zoals hersentumoren, kunnen variabele resultaten opleveren. Hoewel soms een aangezichtsverlamming blijvend kan zijn, is er vaak nog verbetering mogelijk tot 1,5 jaar na het optreden van de symptomen. De ernst van de uitval, de leeftijd en algemene gezondheid van de patiënt, en de exacte oorzaak van de aandoening beïnvloeden de uiteindelijke prognose.

Complicaties

Wanneer het oog niet kan worden gesloten, loopt de patiënt het risico op een hoornvlieszweer. Deze complicatie kan leiden tot ernstige schade aan het hoornvlies en vereisen intensieve behandeling om verdere complicaties te voorkomen.

Preventie van aangezichtsverlamming

Preventie van aangezichtsverlamming richt zich op het vermijden van de onderliggende oorzaken en risicofactoren. Hier zijn enkele maatregelen die kunnen helpen:

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het verminderen van het risico op aandoeningen die aangezichtsverlamming kunnen veroorzaken. Dit omvat:

• Het handhaven van een gezond dieet met voldoende voedingsstoffen.
• Regelmatige lichaamsbeweging en het behouden van een gezond gewicht.
• Het vermijden van overmatige alcoholconsumptie en het niet roken.

Zorg voor algemene gezondheid

Het monitoren en behandelen van chronische aandoeningen zoals diabetes en hypertensie kan helpen om het risico op beroertes en andere aandoeningen die gezichtsverlamming kunnen veroorzaken te verlagen.

Vaccinaties en medische zorg

Zorg ervoor dat u gevaccineerd bent tegen infecties zoals bof en influenza, die mogelijk gezichtsverlamming kunnen veroorzaken. Regelmatige medische controles kunnen helpen om ziekten vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Veiligheid en bescherming

Het nemen van voorzorgsmaatregelen om hoofd- en nekletsels te voorkomen, bijvoorbeeld door het dragen van geschikte bescherming bij risicovolle activiteiten, kan het risico op trauma aan de gezichtszenuw verminderen.

Preventie van virale infecties

In het geval van virale aandoeningen zoals herpes simplex, kan het volgen van preventieve maatregelen zoals het vermijden van directe contact met geïnfecteerde personen en het handhaven van goede hygiëne helpen om het risico op gezichtsverlamming door virale infecties te verminderen.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunt u helpen het risico op aangezichtsverlamming te verlagen en uw algehele gezondheid te bevorderen.

Lees verder

• Bell’s palsy: Plotse aangezichtsverlamming door zenuwschade
• Melkersson-Rosenthal syndroom: Symptomen aan gezicht
• Gebrek aan gezichtsuitdrukkingen: Oorzaken en symptomen
• Gezichtspijn: Oorzaken van pijn aan gelaat of aangezicht
• Verlamming (paralyse): Soorten, oorzaken en symptomen