Gebrek aan gezichtsuitdrukkingen: Oorzaken en symptomen

Gezichtsuitdrukkingen zijn één van de belangrijkste aspecten van de menselijke communicatie. Het gezicht is verantwoordelijk voor het communiceren van gedachten, ideeën en emoties. In een aantal omstandigheden ervaren patiënten een uitdrukkingloos gezicht. Een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen kan te wijten zijn aan diverse medische aandoeningen en hersenschade, zoals een beroerte. Ook psychische aandoeningen zoals schizofrenie kunnen leiden tot weinig gezichtsuitdrukkingen. De oorzaak bepaalt de behandeling. Meestal wordt medicatie, revalidatie en/of psychotherapie aanbevolen.

• Aangezichtsverlamming en gebrek aan gezichtsuitdrukkingen
• Beroerte en een afhangend gezicht
• Bipolaire stoornis
• Catatonie
• Coma en uitdrukkingloos gezicht
• Dementie
• Depressie
• Schizoaffectieve stoornis
• Schizofrenie
• Ziekte van Parkinson
• Praktische tips voor het leven / omgaan met gebrek aan gezichtsuitdrukkingen
• Behandeling van de onderliggende oorzaak
• Sociale aanpassing en emotionele ondersteuning
• Misvattingen rond gebrek aan gezichtsuitdrukkingen
• Een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen betekent altijd een gebrek aan emotie
• Gebrek aan gezichtsuitdrukkingen is altijd psychologisch van aard
• Iedereen zonder gezichtsuitdrukking heeft autisme
• Een neutraal gezicht betekent dat iemand niet luistert of ongeïnteresseerd is
• Gezichtsuitdrukkingen kunnen altijd getraind of geforceerd worden
• Gebrek aan gezichtsuitdrukkingen heeft geen invloed op sociale interactie
• Er zijn geen medische behandelingen voor een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen

Aangezichtsverlamming en gebrek aan gezichtsuitdrukkingen

Patiënten met een aangezichtsverlamming zijn niet in staat om de spieren van het gezicht aan één of beide kanten te bewegen. De verlamming van het aangezicht is het gevolg van zenuwbeschadiging door aangeboren aandoeningen, een trauma of een ziekte, zoals een beroerte, een hersentumor of Bell’s parese. Een tijdelijke of permanente aangezichtsverlamming is één van de aandoeningen die voor patiënten functioneel, emotioneel en esthetisch van grote invloed is. De verlamming is aanwezig aan één of beide zijden van het gezicht, met merkbare afhangende functies, een uitdrukkingloos gezicht en problemen met praten, knipperen, speeksel slikken, eten of communiceren via de natuurlijke gezichtsuitdrukkingen.

Beroerte en een afhangend gezicht

Een beroerte is een aandoening waarbij de bloedtoevoer naar een deel van de hersenen onderbroken is. Dit is het gevolg van een bloedstolsel (ischemische beroerte) of een bloeding (hemorragische beroerte). Bekende symptomen van een beroerte zijn zwakte, gevoelloosheid, oogproblemen zoals dubbelzien of een verlies van het gezichtsvermogen, verwardheid, duizeligheid, moeite met praten of spraakverstaan en soms ook een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen of een afhangend gezicht. De arts dient bij een beroerte stolselonderbrekende geneesmiddelen en ondersteunende zorgen toe. In sommige gevallen is neurochirurgie vereist. Het risico op een beroerte vermindert door het aanpakken van een hoge bloeddruk, een hoog cholesterolgehalte, diabetes mellitus (suikerziekte) en ook door te stoppen met roken.

Bipolaire stoornis

Een bipolaire stoornis (of manische depressie) is een psychische aandoening die zich kenmerkt door een depressie, een manie en ernstige stemmingswisselingen. Het gezicht is af en toe ook uitdrukkingloos. De behandeling bestaat uit stemmingsstabiliserende medicijnen (stemmingsstabilisatoren), antidepressiva en psychotherapie.

Catatonie

Catatonie beschrijft de toestand van verdoving of niet-reactiviteit bij een patiënt die wel wakker is. Een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen is een teken van catatonie, wat optreedt in combinatie met een psychiatrische stoornis, zoals schizofrenie (aandoening met o.a. waanideeën en hallucinaties).

Coma en uitdrukkingloos gezicht

Patiënten in een coma kunnen niet ontwaken of reageren op de omgeving. Artsen gebruiken vaak de Glasgow Coma Scale om de diepte van coma te meten. Oorzaken van een coma zijn onder meer een trauma, bloedingen, oedeem, zuurstofgebrek, vergiftiging of hypoglykemie (een verlaagde bloedsuikerspiegel). De prognose hangt af van de oorzaak van de coma.

Dementie

Dementie is een aandoening waarbij een aanzienlijk verlies van intellectuele capaciteiten zoals geheugencapaciteit ontstaat waardoor het sociaal of beroepsmatig functioneren verstoord is. Er zijn verschillende soorten dementie, waaronder corticale dementie, subcorticale dementie, progressieve dementie, primaire dementie en secundaire dementie. Andere aandoeningen en bijwerkingen van medicijnen veroorzaken mogelijk ook dementie. De arts pakt bij de behandeling de symptomen van dementie aan.

Depressie

Een depressie is een ziekte die betrekking heeft op het lichaam, de stemming en de gedachten. Een depressie heeft een variabel klinisch beeld, maar enkele veel voorkomende psychische en fysieke symptomen zijn:

• concentratieproblemen, moeite om beslissingen te nemen of dingen te onthouden
• een verlies van energie (asthenie), vermoeidheid, zich traag en lichamelijk uitgeput voelen.
• gevoelens van hulpeloosheid en hopeloosheid
• onverklaarbare pijnen, zoals hoofdpijn, rugpijn, spierpijn en buikpijn
• roekeloos gedrag, middelenmisbruik, dwangmatig gokken, roekeloos rijden of gevaarlijke sporten
• veranderingen in de eetlust (een toegenomen eetlust of een verlies aan eetlust)
• veranderingen in de slaap (slapeloosheid en slaperigheid)
• veranderingen in het gewicht (gewichtstoename of gewichtsverlies)
• woede, agitatie (rusteloosheid), prikkelbaarheid of zich gewelddadig voelen
• zelfhaat, sterke gevoelens van waardeloosheid of schuldgevoel

De behandeling bestaat uit antidepressiva en/of psychotherapie.

Schizoaffectieve stoornis

Een schizoaffectieve stoornis is een psychische aandoening met schizofrenie en een stemmingsstoornis (een ernstige depressie of een bipolaire stoornis). Symptomen zijn onder meer agitatie, zelfmoordgedachten, weinig behoefte aan slaap, wanen, hallucinaties en een slechte motivatie. Door de aandoening ontstaat soms ook een gezicht zonder emoties. De behandeling bestaat uit psychotherapie, medicatie, vaardigheidstraining of een ziekenhuisopname.

Schizofrenie

Schizofrenie is een neurologische aandoening die gepaard gaat met hallucinaties en wanen. Ook is het communicatievermogen en de aandacht getroffen. De behandeling bestaat uit antipsychotica, psychotherapie en sociale vaardigheidstraining. Schizofrenie kan leiden tot weinig gezichtsuitdrukkingen, minder emotionele expressie en weinig non-verbale communicatie.

Ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve aandoening waarbij dopamineproducerende neuronen afsterven. Het gevolg is een verlies van motorische coördinatie, tremoren, rigide spieren en een verminderde gezichtsuitdrukking (zoals een starre gelaatsuitdrukking). De behandeling bestaat uit medicijnen, zoals dopamine-agonisten en MAO-B-remmers, en in sommige gevallen chirurgische ingrepen zoals diepe hersenstimulatie.

Praktische tips voor het leven / omgaan met gebrek aan gezichtsuitdrukkingen

Behandeling van de onderliggende oorzaak

Een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen kan het gevolg zijn van verschillende aandoeningen, waaronder neurologische aandoeningen of spierziekten. Het is belangrijk om de onderliggende oorzaak van de aandoening te behandelen. In sommige gevallen kunnen gezichtsuitdrukkingen verbeterd worden door fysiotherapie of het gebruik van hulpmiddelen die de gezichtsspieren ondersteunen. Als de oorzaak neurologisch is, kan neuroloogondersteuning nodig zijn om te helpen bij het verbeteren van de gezichtsbewegingen. In sommige gevallen kunnen medicijnen of andere behandelingen worden voorgeschreven om de spierfunctie te verbeteren.

Sociale aanpassing en emotionele ondersteuning

Het gebrek aan gezichtsuitdrukkingen kan sociale interacties bemoeilijken, aangezien gezichtsuitdrukkingen vaak belangrijk zijn voor non-verbale communicatie. Patiënten kunnen baat hebben bij sociale training en therapieën die hen helpen omgaan met de impact van de aandoening op hun sociale leven. Psychologische ondersteuning kan nuttig zijn voor het omgaan met de gevoelens van isolatie of onzekerheid die kunnen ontstaan door een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen. Het is belangrijk om een sterk sociaal netwerk te ontwikkelen om de patiënt te helpen zich ondersteund en verbonden te voelen, ondanks de beperkingen in communicatie.

Misvattingen rond gebrek aan gezichtsuitdrukkingen

Gebrek aan gezichtsuitdrukkingen wordt vaak verkeerd begrepen en kan leiden tot misvattingen over iemands emoties, intenties of gezondheid. Dit fenomeen kan door verschillende medische, neurologische en psychologische factoren worden veroorzaakt. Hieronder bespreken we enkele van de meest voorkomende misvattingen.

Een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen betekent altijd een gebrek aan emotie

Veel mensen denken dat iemand zonder gezichtsuitdrukking emotieloos is. Dit is echter onjuist. Emoties worden niet alleen via gezichtsuitdrukkingen gecommuniceerd, maar ook door stemintonatie, lichaamstaal en andere signalen. Sommige neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson, kunnen ervoor zorgen dat de spieren in het gezicht verstijven, waardoor expressie vermindert. Dit betekent echter niet dat de persoon geen emoties ervaart. Het onvermogen om expressies weer te geven, staat los van het vermogen om gevoelens te hebben.

Gebrek aan gezichtsuitdrukkingen is altijd psychologisch van aard

Hoewel psychologische factoren zoals depressie en psychische stoornissen een rol kunnen spelen, zijn er ook vele lichamelijke oorzaken. Neurologische aandoeningen zoals een beroerte, multiple sclerose of bepaalde hersenletsels kunnen het vermogen om gezichtsuitdrukkingen te maken beïnvloeden. Ook spierziekten kunnen de bewegingen van de gezichtsspieren beperken, waardoor iemand minder expressief lijkt.

Iedereen zonder gezichtsuitdrukking heeft autisme

Hoewel sommige mensen met autisme minder gezichtsuitdrukkingen vertonen of moeite hebben met het interpreteren van andermans expressies, betekent dit niet dat een gebrek aan expressie automatisch duidt op autisme. Er zijn talloze andere medische en neurologische aandoeningen die eenzelfde effect kunnen hebben, zoals de gevolgen van een beroerte of hersenschade. Bovendien zijn er ook mensen zonder enige medische aandoening die van nature minder expressief zijn, zonder dat dit invloed heeft op hun sociale vaardigheden of emoties.

Een neutraal gezicht betekent dat iemand niet luistert of ongeïnteresseerd is

Mensen met weinig gezichtsuitdrukking worden vaak als afstandelijk of ongeïnteresseerd gezien, terwijl dit niet per se waar is. Sommige aandoeningen kunnen ervoor zorgen dat het gezicht niet op een natuurlijke manier beweegt, zelfs als iemand volledig betrokken is bij een gesprek. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij mensen met hersengerelateerde aandoeningen of spierzwakte in het gezicht. Dit betekent niet dat ze geen interesse hebben, maar simpelweg dat hun gezichtsuitdrukkingen niet goed functioneren.

Gezichtsuitdrukkingen kunnen altijd getraind of geforceerd worden

Hoewel sommige mensen hun gezichtsuitdrukkingen kunnen verbeteren met oefeningen of therapie, is dit niet altijd mogelijk. Bij bepaalde neurologische en spierziekten is de schade aan het zenuwstelsel of de spieren dusdanig dat training geen effect heeft. Ook bij psychische aandoeningen zoals ernstige depressie kunnen gezichtsuitdrukkingen minder zichtbaar zijn, zelfs als iemand probeert te lachen of emoties te tonen.

Gebrek aan gezichtsuitdrukkingen heeft geen invloed op sociale interactie

Een verminderde gezichtsuitdrukking kan grote gevolgen hebben voor sociale interacties. Veel communicatie verloopt non-verbaal, en wanneer iemand geen duidelijke gezichtsuitdrukkingen heeft, kan dit leiden tot misverstanden. Mensen kunnen denken dat de persoon ongeïnteresseerd, boos of koud is, terwijl dit niet zo is. Dit kan sociale isolatie veroorzaken, vooral als anderen niet begrijpen dat het een medische oorzaak heeft.

Er zijn geen medische behandelingen voor een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen

Afhankelijk van de onderliggende oorzaak kunnen er verschillende behandelmogelijkheden zijn. Voor neurologische aandoeningen kunnen bepaalde therapieën helpen om de spierspanning te verbeteren. Bij psychische oorzaken zoals depressie kan behandeling met medicatie of therapie verbetering brengen. In sommige gevallen kunnen medische ingrepen of revalidatie een deel van de gezichtsbewegingen herstellen. Het is dus belangrijk om de oorzaak vast te stellen en te bekijken welke opties beschikbaar zijn.

Lees verder

• Aangezichtsverlamming: Schade gezichtszenuw of hersengebied