Gebrek aan gezichtsuitdrukkingen: Oorzaken en symptomen

Gezichtsuitdrukkingen zijn één van de belangrijkste aspecten van de menselijke communicatie. Het gezicht is verantwoordelijk voor het communiceren van gedachten, ideeën en emoties. In een aantal omstandigheden ervaren patiënten een uitdrukkingloos gezicht. Een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen is te wijten aan diverse medische aandoeningen hersenschade ontstaat, zoals een beroerte. Ook psychische aandoeningen zoals schizofrenie leiden mogelijk tot weinig uitdrukkingen van het gezicht. De oorzaak bepaalt de behandeling. Meestal is medicatie, revalidatie en/of psychotherapie aanbevolen.

• Aangezichtsverlamming en gebrek aan gezichtsuitdrukkingen
• Beroerte en een afhangend gezicht
• Bipolaire stoornis
• Catatonie
• Coma en uitdrukkingloos gezicht
• Dementie
• Depressie
• Schizoaffectieve stoornis
• Schizofrenie
• Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
• Ziekte van Alzheimer
• Ziekte van Huntington
• Ziekte van Parkinson

Aangezichtsverlamming en gebrek aan gezichtsuitdrukkingen

Patiënten met een aangezichtsverlamming zijn niet in staat om de spieren van het gezicht aan één of beide kanten te bewegen. De verlamming van het aangezicht is het gevolg van zenuwbeschadiging door aangeboren aandoeningen, een trauma of een ziekte, zoals een beroerte, een hersentumor of Bell’s parese. Een tijdelijke of permanente aangezichtsverlamming is één van de aandoeningen die voor patiënten functioneel, emotioneel en esthetisch van grote invloed is. De verlamming is aanwezig aan één of beide zijden van het gezicht, met merkbare afhangende functies, een uitdrukkingloos gezicht en problemen met praten, knipperen, speeksel slikken, eten of communiceren via de natuurlijke gezichtsuitdrukkingen.

Beroerte en een afhangend gezicht

Een beroerte is een aandoening waarbij de bloedtoevoer naar een deel van de hersenen onderbroken is. Dit is het gevolg van een bloedstolsel (ischemische beroerte) of een bloeding (hemorragische beroerte). Bekende symptomen van een beroerte zijn zwakte, gevoelloosheid, oogproblemen zoals dubbelzien of een verlies van het gezichtsvermogen, verwardheid, duizeligheid, moeite met praten of spraakverstaan en soms ook een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen of een afhangend gezicht. De arts dient bij een beroerte stolselonderbrekende geneesmiddelen en ondersteunende zorgen toe. In sommige gevallen is neurochirurgie vereist. Het risico op een beroerte vermindert door het aanpakken van een hoge bloeddruk, een hoog cholesterolgehalte, diabetes mellitus (suikerziekte) en ook door te stoppen met roken.

Bipolaire stoornis

Een bipolaire stoornis (of manische depressie) is een psychische aandoening die zich kenmerkt door een depressie, een manie en ernstige stemmingswisselingen. Het gezicht is af en toe ook uitdrukkingloos. De behandeling bestaat uit stemmingsstabiliserende medicijnen (stemmingsstabilisatoren), antidepressiva en psychotherapie.

Catatonie

Catatonie beschrijft de toestand van verdoving of niet-reactiviteit bij een patiënt die wel wakker is. Een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen is een teken van catatonie, wat optreedt in combinatie met een psychiatrische stoornis, zoals schizofrenie (aandoening met o.a. waanideeën en hallucinaties).

Coma en uitdrukkingloos gezicht

Patiënten in een coma kunnen niet ontwaken of reageren op de omgeving. Artsen gebruiken vaak de Glasgow Coma Scale om de diepte van coma te meten. Oorzaken van een coma zijn onder meer een trauma, bloedingen, oedeem, zuurstofgebrek, vergiftiging of hypoglykemie (een verlaagde bloedsuikerspiegel). De prognose hangt af van de oorzaak van de coma.

Dementie

Dementie is een aandoening waarbij een aanzienlijk verlies van de intellectuele capaciteiten zoals geheugencapaciteit ontstaat waardoor het sociaal of beroepsmatig functioneren verstoord is. Er zijn verschillende soorten dementie, waaronder corticale dementie, subcorticale dementie, progressieve dementie, primaire dementie en secundaire dementie. Andere aandoeningen en bijwerkingen van medicijnen veroorzaken mogelijk ook dementie. De arts pakt bij de behandeling de symptomen van dementie aan.

Depressie

Een depressie is een ziekte die betrekking heeft op het lichaam, de stemming en de gedachten. Een depressie heeft een variabel klinisch beeld, maar enkele veel voorkomende psychische en fysieke symptomen zijn:

• concentratieproblemen, moeite om beslissingen te nemen of dingen te onthouden
• een verlies van energie (asthenie), vermoeidheid, zich traag en lichamelijk uitgeput voelen.
• gevoelens van hulpeloosheid en hopeloosheid
• onverklaarbare pijnen, zoals hoofdpijn, rugpijn, spierpijn en buikpijn
• roekeloos gedrag, middelenmisbruik, dwangmatig gokken, roekeloos rijden of gevaarlijke sporten
• veranderingen in de eetlust (een toegenomen eetlust of een verlies aan eetlust)
• veranderingen in de slaap (slapeloosheid en slaperigheid)
• veranderingen in het gewicht (gewichtstoename of gewichtsverlies)
• woede, agitatie (rusteloosheid), prikkelbaarheid of zich gewelddadig voelen
• zelfhaat, sterke gevoelens van waardeloosheid of schuldgevoel

De behandeling bestaat uit antidepressiva en/of psychotherapie.

Schizoaffectieve stoornis

Een schizoaffectieve stoornis is een psychische aandoening met schizofrenie en een stemmingsstoornis (een ernstige depressie of een bipolaire stoornis). Symptomen zijn onder meer agitatie, zelfmoordgedachten, weinig behoefte aan slaap, wanen, hallucinaties en een slechte motivatie. Door de aandoening ontstaat soms ook een gezicht zonder emoties. De behandeling bestaat uit psychotherapie, medicatie, vaardigheidstraining of een ziekenhuisopname.

Schizofrenie

Schizofrenie is een neurologische aandoening die gepaard gaat met hallucinaties en wanen. Ook is het communicatievermogen en de aandacht getroffen. De behandeling bestaat uit antipsychotica, psychotherapie en sociale begeleiding.

Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Een schizotypische persoonlijkheidsstoornis kenmerkt zich door vreemd gedrag, vreemde gevoelens, percepties en manieren om met anderen om te gaan. Een gebrek aan gezichtsuitdrukkingen komt hierbij af en toe ook tot uiting. Medicatie en psychotherapie verlichten de klachten.

Ziekte van Alzheimer

De ziekte van Alzheimer is een veel voorkomende oorzaak van dementie. Symptomen en waarschuwingssignalen van de ziekte van Alzheimer zijn o.a. geheugenverlies, problemen bij het uitvoeren van bekende taken, desoriëntatie op tijd en plaats en het misplaatsen van dingen. De behandeling van de ziekte van Alzheimer bestaat uit het verminderen van de symptomen en de progressie van de ziekte.

Ziekte van Huntington

De ziekte van Huntington is het gevolg van degeneratie van neuronen in hersengebieden. Vroege symptomen van de erfelijke aandoening zijn stemmingswisselingen, apathie (gebrek aan motivatie in het leven), depressie en woede die niet kenmerkend is voor de patiënt. Het oordeel, het geheugen en andere cognitieve functies zijn mogelijk getroffen. De behandeling bestaat uit medicatie en therapie voor het verminderen van de symptomen.

Ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson is een langzaam progressieve neurologische ziekte die zich kenmerkt door een stijf gezicht met weinig emoties, een beving in rust (rusttremor), vertraagde vrijwillige bewegingen, een loop met korte versnellende stappen, een bijzondere houding en spierzwakte. De aandoening is het resultaat van de degeneratie van de basale ganglia (een bepaald hersengebied) en door de lage productie van de neurotransmitter dopamine. De meeste patiënten zijn vijftigplussers, maar ten minste tien procent van de patiënten met de ziekte van Parkinson is jonger dan veertig jaar.

Lees verder

• Aangezichtsverlamming: Schade gezichtszenuw of hersengebied