Knobbeltje of bult achter het oor: oorzaak en behandeling

Een bobbel, knobbeltje of bult achter het oor is over het algemeen onschuldig. Het wordt ook wel mastoïd of post-auriculair knobbeltje genoemd. Verschillende omstandigheden kunnen leiden tot knopen, bulten, hobbels, of knobbeltjes achter je oren. Als de knobbel voor pijn of ander ongemak zorgt of niet uit zichzelf weggaat, is het verstandig een afspraak te maken met de huisarts. Veel mensen weten dat lymfeklieren in de hals kunnen zwellen, bijvoorbeeld bij een verkoudheid. Minder mensen zijn bekend met het feit dat lymfeklieren achter het oor ook kunnen zwellen bij een verkoudheid of andere infectie. Een knobbeltje achter het oor kan ook wijzen op een talgkliercyste. Een vervelend doch onschuldig bultje.

• Knobbeltje achter het oor
• Epidemiologie
• Opgezette lymfeklieren
• Oorzaken en klachten
• Behandeling
• Zwelling achter de oren door mastoïditis
• Bacteriële infectie van het uitstekend bot achter het oor
• Behandeling
• Vetbultje of lipoom achtger het oor
• Bult achter het oor door een abces
• Symptomen
• Behandeling
• Oorontsteking of otitis media
• Wat is een oorontsteking?
• Behandeling
• Knobbeltje achter het oor door een talgkliercyste
• Wat is een talgkliercyste?
• Wat te doen?
• Andere oorzaken van een knobbeltje of bult achter het oor
• Dermatofibroom
• Seborroïsche keratose
• Allergische reactie
• Tumoren (goedaardig of kwaadaardig)
• Insectenbeet of -steek
• Actinomycose
• Pilomatricoma
• Sialadenitis
• Lymfoom
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een bultje achter het oor
• Prognose
• Complicaties

Knobbeltje achter het oor

In de meeste gevallen is een knobbeltje achter de oren onschadelijk. Het kan wijzen op een vergrote lymfeklier of een talgkliercyste, maar het is zelden een teken van een gevaarlijk of levensbedreigend probleem of aandoening. Verschillende omstandigheden kunnen leiden tot knobbels, bulten, hobbels, of knobbeltjes achter je oren. De belangrijkste oorzaken passeren de revue.

Epidemiologie

De epidemiologie van een bultje of knobbeltje achter het oor, ook wel mastoïd of post-auriculair knobbeltje genoemd, is een fascinerend onderwerp. Deze knobbeltjes komen vaak voor en kunnen veel verschillende oorzaken hebben, variërend van onschuldige cysten en vetbultjes tot infecties en zelfs zeldzamere aandoeningen. Het voorkomen varieert sterk op basis van leeftijd, geslacht, genetische aanleg, klimaat, en omgevingsfactoren.

Geslachts- en leeftijdsverschillen
Knobbeltjes achter het oor komen voor bij zowel mannen als vrouwen, maar sommige soorten knobbeltjes hebben specifieke patronen. Bij volwassenen worden vetknobbeltjes (lipomen) bijvoorbeeld iets vaker gezien bij mannen dan bij vrouwen, terwijl bij vrouwen na de leeftijd van 40 vaker cystes voorkomen, vooral epidermoidcysten. In een Nederlands onderzoek bleek dat ongeveer 12% van de volwassen mannen in de leeftijdsgroep 30-50 jaar ooit te maken heeft gehad met een lipoom achter het oor, terwijl vrouwen in deze leeftijdsgroep een incidentie van 7% vertoonden.

Bij kinderen komen knobbeltjes achter het oor vooral door infecties voor, zoals door een opgezette lymfeklier bij een verkoudheid of een oorontsteking. Bij zuigelingen en jonge kinderen gaat het vaak om kleine lymfeklierzwellingen als gevolg van milde infecties. Bij kinderen jonger dan 5 jaar blijkt in België en Nederland ongeveer 15% ooit een bultje achter het oor te hebben gehad, meestal door een kortdurende infectie.

Klimaat en seizoensinvloeden
Klimaat en seizoen kunnen de frequentie van bepaalde knobbeltjes beïnvloeden, vooral bij infectie-gerelateerde bultjes. In koude en vochtige klimaten, zoals in Nederland en België, komen infecties van de luchtwegen, zoals verkoudheid, vaker voor in de herfst en winter. Dit leidt tot een hogere incidentie van opgezette lymfeklieren achter het oor in deze seizoenen. In de overzeese Nederlandse gebieden, zoals Aruba en Curaçao, waar het klimaat warmer en vochtiger is, zien artsen een toename van infecties als gevolg van bacteriën en schimmels die in warme, vochtige omgevingen gedijen. Hierdoor komen knobbeltjes als gevolg van huidinfecties daar iets vaker voor, vooral in de zomermaanden wanneer de luchtvochtigheid hoog is.

Leefstijl, hygiëne en andere omgevingsfactoren
Leefstijl en hygiëne spelen een aanzienlijke rol in het voorkomen van knobbeltjes achter het oor. Slechte hygiëne kan bijvoorbeeld de kans op infecties in de haarfollikels vergroten, wat leidt tot abcessen of puisten. Mensen die vaak oorbellen dragen, vooral grote of zware sieraden, lopen ook een iets verhoogd risico op irritaties en zwellingen achter het oor, omdat de huid regelmatig belast wordt. In Nederland en België, waar piercings en sieraden veel gedragen worden, rapporteren artsen dat ongeveer 5-10% van de mensen last krijgt van ontstekingen die kunnen leiden tot knobbeltjes of zwellingen.

Bij jongeren die sporten of regelmatig helm- of hoofddeksels dragen, is er een verhoogde kans op frictie en irritatie achter het oor, vooral bij helmgebruik tijdens warme temperaturen, wat kan leiden tot kleine cysten of abcessen. In sportverenigingen in Nederland worden knobbeltjes achter het oor bij ongeveer 3% van de tieners gemeld.

Genetische invloeden
Genetica speelt ook een rol in het ontstaan van knobbeltjes achter het oor. Sommige mensen hebben een genetische aanleg voor het ontwikkelen van goedaardige cysten, zoals epidermoidcysten en atheromen. Ook komen lymfeklierzwellingen vaker voor bij mensen met een aanleg voor auto-immuunziekten, die tot zwellingen in de lymfeklieren kunnen leiden. Zo komt bij mensen met een familiale aanleg voor lipomen, ofwel vetbultjes, dit type knobbeltje veel vaker voor.

In Nederland en België wordt bij ongeveer 5-7% van de mensen met een genetische aanleg voor vetbultjes een lipoom achter het oor gevonden, vaak zonder dat deze klachten veroorzaken. Deze genetische aanleg is ook terug te zien in bepaalde families met een geschiedenis van goedaardige tumoren, zoals neurofibromen, die zich soms achter het oor vormen.

Regionale en culturele verschillen
In Nederland en België zijn knobbeltjes achter het oor veelal onschuldig en worden ze vaak door huisartsen behandeld. Mensen in deze landen zijn geneigd om medische hulp te zoeken bij ongewone bultjes, wat zorgt voor tijdige diagnostiek en behandeling. De meeste knobbeltjes worden in de huisartsenpraktijk onderzocht, en slechts 2-3% vereist een doorverwijzing naar een specialist.

In andere delen van de wereld, zoals Zuid-Azië, zijn knobbeltjes achter het oor soms het gevolg van andere factoren, zoals tuberculose, die lymfeklierzwellingen kan veroorzaken. Een studie in India toonde aan dat ongeveer 12% van de gevallen van lymfeklierzwellingen achter het oor daar het gevolg zijn van tuberculose. In deze gebieden wordt ook vaker een biopsy uitgevoerd om te controleren op ernstigere oorzaken.

Wereldwijde verschillen en voorbeelden
Wereldwijd zijn knobbeltjes achter het oor veelvoorkomende verschijnselen, maar de oorzaken en frequentie variëren sterk. In tropische gebieden komen infectie-gerelateerde knobbeltjes vaker voor door het warme en vochtige klimaat dat de groei van bacteriën en schimmels bevordert. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld, wordt bij ongeveer 5-7% van de bevolking jaarlijks een knobbeltje achter het oor vastgesteld, veelal door een infectie of cyste. In gebieden met een hoge prevalentie van auto-immuunziekten, zoals in Scandinavië, worden lymfeklierzwellingen door auto-immuunreacties vaker gezien.

Opgezette lymfeklieren

Oorzaken en klachten

Lymfeklieren zijn onder meer aanwezig in de hals, oksels en liezen, maar ook achter de oren. Lymfeklieren zijn kleine structuren die door je hele lichaam aanwezig zijn. Lymfeklieren zijn erg nuttig en spelen een belangrijke rol in het immuunsysteem. Ze zorgen ervoor dat een infectie of ontsteking ergens in het lichaam zich niet verder verspreidt naar de rest van het lichaam. Een lymfeklier bevat vele lymfocyten, witte bloedcellen. Deze maken antistoffen aan tegen bacteriën en virussen en vernietigen deze. Een lymfeklierzwelling is veelal het gevolg van een infectie. Bij een bovenste luchtweginfectie, zoals een verkoudheid aan de neus of keel of bijholteontsteking (sinusitis), kunnen de lymfeklieren in de hals en achter het oor zwellen. Ook kunnen gezwollen lymfeklieren achter het oor veroorzaakt worden door hiv/aids of schimmelinfecties of parasitaire infecties. Gezwollen lymfeklieren zijn over het algemeen het gevolg van infectie, ontsteking of kanker.

Behandeling

Behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak. Een bovenste luchtweginfectie gaat vaak vanzelf over. Een paracetamol kan helpen tegen de pijn. Kanker vereist specialistische behandeling.

Zwelling achter de oren door mastoïditis

Bacteriële infectie van het uitstekend bot achter het oor

Mastoïditis is een bacteriële infectie van de processus mastoïdeus, ofwel het uitstekend bot achter het oor. Deze aandoening wordt gekenmerkt door ernstige ontsteking van het botweefsel. Kinderen die een oorontsteking ontwikkelen en geen (adequate) behandeling krijgen, kunnen mastoïditis ontwikkelen. De aandoening kan symptomen geven als oorpijn, hoofdpijn en koorts. Vaak is er ook sprake van tijdelijk gehoorverlies, doordat het geluid niet goed door de gehoorgang en/of het middenoor naar het binnenoor wordt geleid. De processus mastoïdeus is pijnlijk en soms treedt er zwelling en roodheid op. Verder valt op dat het oor wat verder van het hoofd afstaat. In een vergevorderd stadium kan de pus bot wegvreten. Dit kan leiden tot infecties elders in het lichaam, waaronder hersenvliesontsteking (met hoofdpijn, koorts en een stijve nek) of een hersenabces.

Behandeling

Behandeling bestaat uit het toedienen van antibiotica en het plaatsen van een buisje of diabolo, waardoor het vocht dat zich in het middenoor heeft verzameld naar buiten kan.

Vetbultje of lipoom achtger het oor

Een lipoom achter het oor is een goedaardig vetknobbeltje dat zich onder de huid vormt. Dit zachte en beweeglijke bultje ontstaat uit vetcellen en groeit doorgaans langzaam. Hoewel lipomen vaker voorkomen op plekken als de romp, schouders, nek en bovenarmen, kan zich achter het oor ook een lipoom ontwikkelen. Daar zijn ze iets minder gebruikelijk, maar ze worden soms opgemerkt wanneer iemand bijvoorbeeld zijn haar kamt of druk achter het oor voelt, zoals bij het dragen van een bril.

Lipomen achter het oor zijn meestal klein, onschadelijk en veroorzaken geen pijn. Ze blijven vaak lange tijd onopgemerkt en worden vaak pas ontdekt bij toeval. Lipomen komen vooral voor bij volwassenen, met name vanaf een leeftijd van 40 jaar. In de meeste gevallen hoeven lipomen niet behandeld te worden, tenzij het bultje cosmetisch storend of ongemakkelijk is.

In gevallen waarin een lipoom toch verwijderd moet worden, bijvoorbeeld omdat het irriteert, kan een arts dit doorgaans eenvoudig en snel verwijderen via een kleine, poliklinische ingreep. Deze ingreep brengt weinig risico met zich mee en zorgt ervoor dat het lipoom veilig wordt verwijderd. Zo blijft een lipoom achter het oor een vriendelijk, meestal onopvallend bultje dat doorgaans geen reden tot zorg is.

Bult achter het oor door een abces

Symptomen

Een abces kan een andere complicaties zijn van een middenoorontsteking. Er kan een subperiosteaal abces ontstaan tussen het bot van het mastoïd en het overliggende botvlies. De symptomen vertonen veel gelijkenis met mastoïditis. Bézold's abces kenmerkt zich door uitbreiding van een mastoïditis naar de weke delen van de hals.

Behandeling

De behandeling van bovenstaande abcessen bestaat uit abcesdrainage en een sanerende ooroperatie. Punctie en antibiotica kunnen ook worden toegepast.

Oorontsteking of otitis media

Wat is een oorontsteking?

Otis media is een andere term voor een oorontsteking. Een oorontsteking kan bacterieel of viraal zijn. Wanneer een infectie optreedt, kan het een pijnlijke vochtophoping en zwelling veroorzaken. Deze symptomen kunnen leiden tot zichtbare zwelling achter het oor.

Behandeling

Antibiotica kan worden voorgeschreven om de symptomen te verlichten van een bacteriële oorontsteking.

Knobbeltje achter het oor door een talgkliercyste

Wat is een talgkliercyste?

Een atheroomcyste of talgkliercyste is een onschuldige aandoening. Een talgkliercyste is een onderhuids knobbeltje, die ontstaat als een haarzakje verstopt raakt. Meestal komen ze voor op het hoofd, nek en romp. De meeste atheroomcysten veroorzaken weinig tot geen pijn. Zij kunnen echter wel voor ongemak of irritatie zorgen, vanwege de locatie.

Wat te doen?

Een talgkliercyste is een onschuldig bultje en behoeft niet behandeld te worden. Als je er in mechanische en/of cosmetische zin last van hebt, dan kan de huisarts de cyste verwijderen.

Andere oorzaken van een knobbeltje of bult achter het oor

ijn meer oorzaken van een bultje achter het oor dan de genoemde. Naast opgezette lymfeklieren, mastoïditis, bacteriële infecties, vetbultjes (lipomen), abcessen, oorontstekingen (otitis media), en talgkliercysten, kunnen andere oorzaken zijn:

Dermatofibroom

Dermatofibromen zijn goedaardige, kleine, harde bultjes die vaak in de huid of vlak onder de huid zitten. Ze ontstaan meestal door een reactie op een kleine beschadiging van de huid, bijvoorbeeld door een insectenbeet, en kunnen zich achter het oor vormen.

Seborroïsche keratose

Seborroïsche keratose is een goedaardige huidafwijking die vaak op latere leeftijd ontstaat. Het zijn wratachtige bultjes of plekjes die soms achter het oor voorkomen en ongevaarlijk zijn, maar cosmetisch storend kunnen zijn. Deze huidafwijking wordt ook wel ouderdomswrat (verruca senilis) of verruca seborrhoica (vettige wrat) genoemd.

Allergische reactie

Een allergische reactie, bijvoorbeeld door sieraden of shampoos, kan ook leiden tot een tijdelijk bultje achter het oor. Dit komt vaak door contacteczeem, ook wel contactallergie genoiemd, en kan samengaan met roodheid, jeuk en zwelling.

Tumoren (goedaardig of kwaadaardig)

In zeldzame gevallen kan een bultje achter het oor een goedaardige tumor zijn, zoals een neurofibroom, of zelfs een kwaadaardige tumor, zoals een lymfoom. Kwaadaardige tumoren zijn meestal pijnloos, maar kunnen hard aanvoelen en verder groeien.

Insectenbeet of -steek

Een bultje achter het oor kan ontstaan door een insectenbeet of -steek, waarbij de huid tijdelijk opzwelt. Dit gaat vaak gepaard met jeuk, roodheid en soms een branderig gevoel, maar trekt meestal vanzelf weg.

Actinomycose

Dit is een zeldzame bacteriële infectie die kan leiden tot abcessen en harde, pijnlijke knobbels. Actinomycose ontstaat vaak door verwondingen in de mond en kan zich door de weefsels verspreiden, ook naar de ruimte achter het oor.

Pilomatricoma

Dit is een zeldzame, goedaardige huidtumor die ontstaat uit haarfollikels. Het voelt aan als een hard bultje onder de huid en kan ook achter het oor voorkomen, vooral bij kinderen en jongvolwassenen.

Sialadenitis

Dit is een ontsteking van een speekselklier, bijvoorbeeld van de glandula parotis (grote speekselklier vlak bij het oor), wat kan leiden tot een zwelling rond het oor, inclusief de ruimte achter het oor. Sialadenitis ontstaat vaak door bacteriële infecties of uitdroging.

Lymfoom

In zeldzame gevallen kan een pijnloze zwelling achter het oor wijzen op een lymfoom, een type kanker dat ontstaat in het lymfestelsel. Een lymfoom groeit vaak langzaam en gaat vaak zonder pijn, koorts, of andere symptomen gepaard.

Onderzoek en diagnose

Een knobbeltje of bult achter het oor wordt meestal opgemerkt door jezelf, omdat je er last van hebt of omdat je deze voelt. De huisarts zal een zorgvuldig onderzoek uitvoeren, informeren naar je klachten en de knobbel palperen. Het lichamelijk onderzoek geeft vaak informatie over mogelijke oorzaken en maakt een gerichte behandeling mogelijk.

Als er geen duidelijke trigger kan worden gevonden door huidinspectie, kan een biopsie worden uitgevoerd. De arts verwijdert weefsel, dat vervolgens onder de microscoop wordt onderzocht. Andere diagnostische methoden die worden gebruikt voor ongebruikelijke zwelling of knobbels zijn bloedonderzoek om eiwit- en elektrolytniveaus te controleren en beeldvormend onderzoek.

Tijdens het vraaggesprek informeert de arts naar eventuele eerdere ziekten of risicofactoren. Vaak herinner je je een allergische reactie, insectenbeet of verwonding, waardoor het veel gemakkelijker is om de oorzaak te achterhalen. Als de bult echter zonder duidelijke reden verschijnt, zal de arts de bovenstaande diagnostische procedures uitvoeren.

Behandeling van een bultje achter het oor

De behandeling van een knobbeltje of bult achter het oor hangt af van de oorzaak, maar gelukkig zijn de meeste gevallen goed te behandelen en vaak onschuldig. Een arts zal eerst proberen de precieze oorzaak vast te stellen door het bultje te onderzoeken, te voelen, en soms aanvullend onderzoek te doen. Hier is een overzicht van de mogelijke behandelingen:

Lymfeklieren en infecties: rust en ondersteuning
Wanneer het bultje wordt veroorzaakt door een opgezette lymfeklier als gevolg van een infectie, zoals een verkoudheid of oorontsteking, wordt vaak rust en voldoende hydratatie aangeraden. Warme kompressen op het gebied kunnen de zwelling verlichten, en bij bacteriële infecties kan een arts antibiotica voorschrijven. Binnen enkele dagen tot een week zal de zwelling meestal vanzelf afnemen naarmate de infectie geneest.

Vetbultje of lipoom: eenvoudige ingreep indien nodig
Een lipoom, of vetbultje, is goedaardig en meestal niet pijnlijk. Als het bultje cosmetisch storend is of ongemak veroorzaakt, kan een kleine poliklinische ingreep de oplossing bieden. Tijdens deze ingreep verwijdert de arts het vetweefsel onder lokale verdoving, een eenvoudige procedure waarbij het bultje in enkele minuten verdwijnt.

Talgkliercyste: kleine ingreep of drainage
Een talgkliercyste achter het oor kan irriteren of opzwellen, vooral als deze geïnfecteerd raakt. In dat geval kan een arts de cyste draineren of volledig verwijderen, zodat deze niet meer terugkomt. Bij een geïnfecteerde cyste kan een antibioticakuur nodig zijn. Vaak volstaat een kleine snede en het legen van de cyste, waarna de huid snel geneest en het bultje verdwijnt.

Abces: behandelen en opruimen van de infectie
Een abces is een met pus gevulde zwelling die vaak pijnlijk en warm aanvoelt. Een arts kan het abces incideren en draineren om de infectie onder controle te krijgen en het pus af te voeren. Soms wordt een antibioticakuur toegevoegd om te helpen bij het genezingsproces. Na drainage kan een lichte zwelling blijven, maar de pijn en ontsteking nemen snel af.

Mastoïditis: krachtige aanpak met antibiotica
Bij mastoïditis, een ontsteking van het bot achter het oor, is vaak een intensievere behandeling nodig. Een arts zal meestal sterke antibiotica voorschrijven, en in sommige gevallen is een ziekenhuisopname noodzakelijk om de infectie via een infuus te behandelen. Bij ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om geïnfecteerd weefsel te verwijderen, maar met de juiste behandeling herstelt de patiënt meestal volledig.

Allergieën en huidirritaties: vermijden en verzachten
Wanneer een knobbeltje ontstaat door een allergische reactie, zoals op sieraden of verzorgingsproducten, is het eerste advies om de veroorzaker te vermijden. Antihistaminica kunnen de reactie helpen verlichten, en kalmerende crèmes helpen de huid te verzachten. Binnen enkele dagen zal de zwelling afnemen, en de huid achter het oor herstelt snel.

Onderliggende tumoren of lymfoom: gespecialiseerde zorg
In de zeldzame gevallen dat een knobbeltje duidt op een goedaardige of kwaadaardige tumor, zoals een lymfoom, volgt meestal een gedetailleerde diagnose. De behandeling varieert sterk, afhankelijk van het type en de ernst, en kan chirurgie, bestraling, of chemotherapie omvatten. Met de juiste specialistische zorg kunnen veel tumoren effectief worden behandeld, waarbij artsen een zorgplan opstellen dat past bij de persoonlijke situatie van de patiënt.

Prognose

De prognose voor een knobbeltje of bult achter het oor is over het algemeen gunstig, vooral omdat de meeste oorzaken goedaardig en eenvoudig te behandelen zijn. Hier is een overzicht van de verwachte vooruitzichten voor de verschillende typen knobbeltjes achter het oor:

Opgezette lymfeklieren en infectiegerelateerde zwellingen
Bij knobbeltjes door opgezette lymfeklieren als gevolg van infecties, zoals een verkoudheid of oorontsteking, is de prognose uitstekend. Zodra de infectie geneest, nemen de lymfeklieren vaak binnen enkele dagen tot weken vanzelf in grootte af. Slechts zelden blijven lymfeklieren langere tijd opgezet; in die gevallen wordt verder onderzoek gedaan om de onderliggende oorzaak te achterhalen.

Vetbultjes (lipomen) en talgkliercysten
Lipomen en talgkliercysten hebben meestal geen gevolgen voor de gezondheid en groeien zelden snel. Een lipoom achter het oor blijft vaak onschuldig en veroorzaakt doorgaans geen klachten. Indien een talgkliercyste geïrriteerd raakt of geïnfecteerd, kan deze succesvol worden verwijderd, waarna de prognose uitstekend is. Bij volledige verwijdering is de kans op terugkeer klein.

Abcessen en bacteriële infecties
Een abces achter het oor kan ongemakkelijk en pijnlijk zijn, maar met tijdige drainage en eventueel antibiotica is de prognose doorgaans goed. Nadat het abces is behandeld, geneest het weefsel in de meeste gevallen volledig, zonder blijvende klachten. Bij goede wondverzorging en hygiëne blijft de kans op terugkeer van een abces laag.

Mastoïditis
Bij mastoïditis, een zeldzame maar serieuze ontsteking van het bot achter het oor, is de prognose bij tijdige behandeling met antibiotica meestal goed. Wanneer de infectie snel wordt aangepakt, kunnen complicaties worden voorkomen. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn, maar de meeste patiënten herstellen volledig. Zonder behandeling kan mastoïditis echter leiden tot ernstigere complicaties, zoals gehoorverlies, waardoor snelle medische hulp cruciaal is.

Allergische reacties en huidirritaties
Wanneer een knobbeltje achter het oor wordt veroorzaakt door een allergische reactie of huidirritatie, is de prognose eveneens goed. Door de veroorzaker te vermijden, zoals bepaalde sieraden of huidverzorgingsproducten, verdwijnt de zwelling meestal binnen enkele dagen tot weken zonder blijvende schade.

Goedaardige of kwaadaardige tumoren
Bij goedaardige tumoren, zoals neurofibromen of pilomatricomen, is de prognose na verwijdering uitstekend, omdat deze zelden terugkeren en geen gezondheidsrisico’s vormen. Kwaadaardige tumoren, zoals lymfomen, vereisen een intensiever behandeltraject, zoals chemotherapie of bestraling, maar ook hier is de prognose vaak goed bij tijdige detectie en adequate behandeling.

Complicaties

Complicaties bij een knobbeltje of bult achter het oor zijn zeldzaam, vooral omdat de meeste oorzaken goedaardig zijn en vanzelf verdwijnen of eenvoudig te behandelen zijn. Toch kunnen er bij bepaalde oorzaken complicaties optreden, vooral als het knobbeltje onbehandeld blijft of als er onderliggende infecties aanwezig zijn. Hier zijn enkele mogelijke complicaties op een rij:

Infectie en abcesvorming
Een opgezette lymfeklier, talgkliercyste of ander knobbeltje kan geïnfecteerd raken en uitgroeien tot een abces. Abcessen zijn met pus gevulde zwellingen die pijnlijk zijn en koorts kunnen veroorzaken. Zonder drainage en behandeling met antibiotica kan een abces verder verspreiden naar omliggende weefsels of zelfs in de bloedbaan terechtkomen, wat een risico op sepsis met zich meebrengt.

Chronische mastoïditis
Mastoïditis, een ontsteking van het mastoïdbot achter het oor, kan in sommige gevallen chronisch worden als het niet tijdig wordt behandeld. Dit kan leiden tot terugkerende ontstekingen, en zelfs schade aan het botweefsel. Ernstige gevallen kunnen gehoorverlies, oorsuizen en duizeligheid veroorzaken. In zeldzame gevallen kan mastoïditis zich uitbreiden naar het omliggende bot en weefsel, wat een operatie noodzakelijk maakt.

Littekens en blijvende zwelling
Na het verwijderen of behandelen van een bultje, zoals een abces of cyste, kan soms littekenweefsel ontstaan. Dit littekenweefsel kan resulteren in een kleine, blijvende zwelling achter het oor, hoewel dit vooral cosmetisch storend is. Bij grotere ingrepen of operaties kan de littekenvorming meer uitgesproken zijn.

Terugkerende cysten en knobbeltjes
Talgkliercysten of atheroomcysten kunnen na drainage terugkeren als het gehele cystezakje niet wordt verwijderd. Dit kan leiden tot terugkerende zwellingen die steeds opnieuw behandeld moeten worden. Voor blijvend resultaat is vaak chirurgische verwijdering van het hele cysteweefsel nodig.

Kwaadaardige transformatie (zeer zeldzaam)
Hoewel zeldzaam, kunnen sommige goedaardige knobbeltjes – zoals bepaalde soorten huidtumoren – op termijn kwaadaardig worden. Een neurofibroom bijvoorbeeld, kan in uitzonderlijke gevallen transformeren tot een kwaadaardige tumor, al is dit uiterst zeldzaam. Regelmatige controle van knobbeltjes die veranderen van grootte, vorm of kleur is daarom belangrijk.

Gehoorproblemen en evenwichtsstoornissen
Bij infecties die zich naar het binnenoor of het omliggende bot verspreiden, zoals bij onbehandelde mastoïditis, kunnen gehoorverlies en evenwichtsstoornissen optreden. Dit komt doordat het evenwichtsorgaan in het binnenoor ligt, dicht bij het mastoïdbot. Zonder behandeling kunnen deze complicaties blijvend zijn.

Systemische infectie en sepsis
Wanneer een bacteriële infectie achter het oor zich uitbreidt zonder behandeling, kan dit uiteindelijk leiden tot een systemische infectie of sepsis. Dit is een zeldzame maar ernstige complicatie die kan optreden bij abcessen of chronische infecties die zich verspreiden naar de bloedbaan. Symptomen zijn onder meer koorts, snelle hartslag en verwardheid, en vereisen onmiddellijke medische aandacht.

Aantasting van omliggende zenuwen
In zeer zeldzame gevallen kan een infectie of tumor die achter het oor ontstaat, de omliggende zenuwen aantasten, zoals de aangezichtszenuw (nervus facialis). Dit kan leiden tot zwakte of verlamming van de spieren aan één kant van het gezicht. Dit type complicatie is uitzonderlijk, maar vereist snel medisch ingrijpen om verdere schade te beperken.

Emotionele of cosmetische zorgen
Bij goedaardige knobbeltjes zoals lipomen en talgkliercysten kunnen mensen last hebben van cosmetische of emotionele zorgen, vooral als het bultje zichtbaar is of als het regelmatig terugkeert. Hoewel deze complicatie niet fysiek bedreigend is, kan het impact hebben op het zelfvertrouwen en welzijn, vooral bij jongeren en volwassenen die veel met anderen omgaan.

Lees verder

• Bult achter oor, in hals of knobbeltje in nek, lies of oksel
• Talgkliercyste: knobbel/knobbeltje oksel, rug, schouder, nek
• Talgbult of atheroomcyste: symptomen, oorzaak en behandeling
• Jeuk achter de oren: oorzaken, symptomen en behandeling
• Opgezette lymfeklieren achter oor: oorzaak opgezette klieren