Talgbult of atheroomcyste: symptomen, oorzaak en behandeling

Een atheroomcyste wordt vaak aangeduid als talgkliercyste, epidermale cyste of epidermoid cyste. In de volksmond wordt er vaak naar verwezen als talgbult of talgbultje. Een atheroomcyste is in feite een verstopte talgklier of een gezwollen talgklier. Een talgbult is een kleine, harde knobbel die zich ontwikkelt onder de huid. Deze kan gaan ontsteken en dan zwelt hij op, wordt rood en voelt warm aan (zie foto). Je moet niet zelf een talgbultje uitknijpen of proberen te verwijderen. Dat kan leiden tot een infectie. Een arts kan de talgkliercyste deskundig verwijderen.

• Talgbult of atheroomcyste
• Verstopte talgklier
• Verkeerde benaming
• Oorzaken talgbultjes
• Risicofactoren
• Symptomen
• Complicaties
• Diagnose en onderzoek
• Behandeling: verwijderen van talgbultjes
• Prognose
• Casus: Talgbult (atheroomcyste)
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Talgbult of atheroomcyste

Verstopte talgklier

Een atheroomcyste is een verstopte talgklier. Er is in dat geval een bult op de huid die is ontstaan doordat een haarzakje met de talgklier verstopt is geraakt met verweekte keratine oftewel hoornschilfers, met vaak nog talg, pus en bacteriën. Een talkliercyste kan een enkele keer heel groot worden, maar variëren ze in grootte van 0,5 tot 3 cm. De inhoud van zo'n talgbult is kaasachtig en ruikt smerig. Talgkliercysten komen vaak voor en zijn onschuldig.

Verkeerde benaming

Talg is dus niet het hoofdbestanddeel van een talgkliercyste. Daarom is de naam talgkliercyste, 'verstopte talgklier', sebaceous cyst, of atheroomcyste feitelijk onjuist. Toch wordt deze benaming veel gebruikt. In de volksmond wordt vaak verwezen naar 'talgbult' of 'talgbultjes'. De officiële medische term die wordt gebruikt, is epidermoidcyste of epidermale cyste.

Oorzaken talgbultjes

Een talgkliercyste wordt meestal veroorzaakt door een opeenhoping van keratine. Keratine is een eiwit dat van nature in huidcellen voorkomt en beschermt tegen omgevingsinvloeden. Een talgkliercyste ontstaat wanneer keratine onder de huid wordt opgesloten door schade aan de huid of doordat een haarzakje met de talgklier verstopt is geraakt. Deze schade kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door acne of overmatige blootstelling aan de zon. De blokkade veroorzaakt ophoping van keratine en vaak ook talg, waardoor de bult of cyste zich ontwikkelt. Mensen met een huidaandoening hebben meer kans om een talgkliercyste te krijgen.

Risicofactoren

Bijna iedereen kan een of meerdere talgbulten ontwikkelen, maar deze factoren maken je vatbaarder:

• Na de puberteit;
• Bepaalde zeldzame genetische aandoeningen hebben;
• Verwonding van de huid door bijvoorbeeld acne of overmatige blootstelling aan de huid.

Symptomen

Atheroomcyste komen vaak voor. Ze groeien langzaam. Ze veroorzaken geen andere symptomen, zoals jeuk of pijn, en zijn niet kwaadaardig. Zo'n cyste is vaak te vinden op het gezicht, hoofd, nek, rug, of genitaliën. Ze zijn rond of ovaal, variëren in grootte van 0,5 tot 3 cm. Ze zien eruit als een kleine bult, zijn huidkleurig, geelbruin tot geel van kleur, en zijn gevuld met een dikke, stinkende substantie. Op de labia of balzak schijnen de bultjes wit door, waardoor ze op deze locaties als witte bolletjes zichtbaar zijn.

Complicaties

Soms raakt een verstopte talgklier ontstoken. In dat geval raakt de atheroomcyste en de omliggende huid rood en warm. Er ontstaat een zwelling en de plek doet pijn. Een ontstoken cyste kan openbreken, waarna er talg en pus uitstroomt. De cyste gaat niet altijd spontaan open. De huisarts zal dan zorgen voor drainage door er een sneetje in te maken.

Diagnose en onderzoek

Om een atheroomcyste te diagnosticeren, zal de arts de bult en de omringende huid onderzoeken. Ook zal hij je een aantal vragen stellen en je medische voorgeschiedenis in acht nemen. De arts zal onder meer informeren hoe lang de bult aanwezig is, of je last hebt van bijkomende klachten en of de bult in de loop van de tijd is veranderd. Een huisarts kan meestal op het oog de diagnose stellen, maar soms zal verwijzing naar een dermatoloog (huidarts) worden overwogen om de diagnose te bevestigen.

Behandeling: verwijderen van talgbultjes

Een talgkliercyste kan door de arts worden verwijderd met een minimale ingreep, waarbij de gehele cyste verwijderd wordt inclusief de celwand. Dit is nodig om recidief te voorkomen. Voorafgaande aan de ingreep krijg je een prik om de huid rondom de cyste te verdoven. Als de verdoving werkt, zal de cyste worden weggesneden. Daarna wordt de wond gehecht. Bij een ontstoken talgbult, zal er eerst een sneetje worden gemaakt (incisie) om de inhoud ervan te laten afvloeien (drainage). Later kan alsnog de cyste worden verwijderd.

Prognose

In de meeste gevallen veroorzaakt een talgbultje op de lange termijn geen problemen. Het zelf uitknijpen of verwijderen van een talgbultje wordt ten zeerste afgeraden, aangezien dit tot infectie kan leiden en de situatie alleen maar verergert. Je doet er verstandig aan om het talgbultje met rust te laten. Zodra de cyste door een arts is verwijderd, bestaat de kans dat het terug zal komen.

Casus: Talgbult (atheroomcyste)

Patiënt

Eva, 40 jaar, docent.

Klachten

Eva heeft een langzaam groeiende, pijnloze bult op haar hoofdhuid opgemerkt. De bult is glad, stevig en beweegt mee met de huid. Eva maakt zich zorgen omdat de bult in de afgelopen maanden iets groter is geworden, maar heeft geen pijn of andere symptomen.

Onderzoek

• Anamnese: Eva heeft geen eerdere huidproblemen of andere cysten gehad. Geen voorgeschiedenis van huidkanker. De bult is aanwezig sinds enkele maanden en is geleidelijk gegroeid. Geen trauma of irritatie in het gebied.
• Fysiek onderzoek: Een ronde, gladde, en beweeglijke bult van ongeveer 2 cm op de hoofdhuid. De huid over de bult is intact, zonder roodheid of tekenen van ontsteking. De bult is niet pijnlijk bij palpatie.
• Laboratoriumonderzoek: Niet nodig bij deze presentatie.

Diagnose

Talgbult (atheroomcyste), een goedaardige cyste die ontstaat door een verstopte talgklier.

Behandeling

Eva krijgt uitleg dat de cyste goedaardig is en meestal geen behandeling nodig heeft als er geen klachten zijn. Als de bult groeit of geïnfecteerd raakt, kan chirurgische verwijdering worden overwogen. De cyste kan in sommige gevallen vanzelf verdwijnen, maar kan ook terugkomen.

Advies

Eva moet de bult in de gaten houden. Als de bult rood, pijnlijk of groter wordt, of als er pus uitkomt, moet ze terugkomen voor verdere evaluatie. Als de bult cosmetisch storend is, kan ze overwegen om deze chirurgisch te laten verwijderen.

Prognose

Een atheroomcyste is meestal onschuldig en veroorzaakt zelden complicaties. Met de juiste zorg kan Eva zonder problemen leven met de bult, of ervoor kiezen om deze te laten verwijderen als dat nodig is.

Lees verder

• Bult achter oor, in hals of knobbeltje in nek, lies of oksel
• Talgkliercyste: knobbel/knobbeltje oksel, rug, schouder, nek
• Verstopte talgklier: symptomen & behandeling talgkliercyste
• Klein knobbeltje in hals/nek: links of rechts, zonder pijn
• Knobbeltje onder oksel: oorzaken knobbel of zwelling oksel