Knobbeltje onder oksel: oorzaken knobbel of zwelling oksel

Last van een zwelling, bultje of knobbeltje onder de oksel? Een zwelling, verheven plek, grote bult, pukkel of onderhuidse knobbel onder de oksel kan allerlei oorzaken hebben. Bij een zwelling kunnen de lymfeklieren betrokken zijn. Gezwollen lymfeklieren zijn vrijwel altijd een reactie op een infectie, zowel bij mannen, vrouwen als kinderen. Bij een huidinfectie aan hand of arm, kunnen de lymfeklieren in de oksel opspelen. Vrouwen die last hebben van een borstontsteking, kunnen ook last krijgen van een pijnlijke verdikking in de oksel. Andere mogelijke oorzaken van een zwelling of knobbeltje onder de oksel is een ontstoken zweetklier of een abces. Een talgkliercyste is ook mogelijk; deze is te herkennen als een onderhuids knobbeltje (onder de oksel). Tijdens de zwangerschap kun je ook last krijgen op zwelling van de oksel(s), hetgeen veroorzaakt kan worden door een derde borstklier in de oksel, soms ook een vierde borstklier onder de andere oksel. Dit is een onschuldige aandoening.

• Knobbeltje onder oksel of zwelling onder oksel
• Vergrote lymfeklieren in de oksel
• Lymfestelsel
• Opgezette lymfeklieren: zwelling van de lymfeklieren
• Ziekte van Pfeiffer: zwelling in de oksels
• Ontstoken zweetklier: zwelling in de oksel
• Abces in oksel: zwelling in de oksel
• Steenpuist: rode zwelling met puskop
• Talgkliercyste: onderhuids knobbeltje onder oksel
• Knobbel onder de oksel door kanker
• Te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie)
• Andere oorzaken van zwelling onder oksel
• Zwelling van de oksels tijdens de zwangerschap
• Een goedaardig vetgezwel onder de oksel
• Ingegroeide haartjes door scheren van oksels
• Opgezette lymfeklier door kattenkrabziekte
• Onderzoek en diagnose
• Knobbeltje onder je oksel: moet je je zorgen maken?
• Wat doet de huisarts?
• Oorzaken die vaak voorkomen
• Onderzoek: wanneer is meer nodig?
• Is het ernstig?
• Wat nu?
• Behandeling van een knobbeltje onder de oksel: wat kun je doen?
• Wachten en observeren
• Antibiotica bij een infectie
• Drainage van een abces
• Behandeling van een talgkliercyste
• Verdacht knobbeltje: verder onderzoek
• Zelfzorg en preventie

Knobbeltje onder oksel of zwelling onder oksel

Je staat voor de spiegel, brengt je deodorant aan en ineens voel je het: een knobbeltje onder je oksel. Cue paniek! Maar voordat je je zorgen maakt, is het goed om te weten dat een zwelling of knobbeltje onder de oksel vaak iets heel onschuldigs is. Het kan van alles zijn, van een gezwollen lymfeklier door een simpele verkoudheid tot een ontstoken zweetklier. Toch is het begrijpelijk dat je meteen denkt: “Wat is dit, en moet ik naar de dokter?”. In dit artikel gaan we dieper in op wat zo’n knobbeltje kan betekenen, wat de mogelijke oorzaken zijn, en wanneer het slim is om even langs de huisarts te gaan.

Vergrote lymfeklieren in de oksel

Het lymfatisch systeem bestaat uit lymfeklieren die met elkaar verbonden zijn door een netwerk van lymfevaten door het hele lichaam en een groot aantal lymfatische organen. Lymfatische organen zijn organen waar lymfatisch weefsel in voorkomt:

• lymfeknopen (lymfeklieren) in het lymfevatenstelsel;
• milt;
• thymus (zwezerik);
• amandelen (tonsillen).

Lymfestelsel

Er stroomt lymfe of lymfevloeistof (ook wel weefselvocht genoemd) door het lymfestelsel, net zoals er bloed door de bloedvaten stroomt. Het lymfestelsel is echter alleen een afvoerend systeem. Op het kruispunt van grote lymfevaten bevinden zich lymfeknopen, welke dichtbij organen liggen en te beschouwen zijn als filterstations of zuiveringsstations voor de lymfe die uit de verschillende delen van het lichaam worden aangevoerd. Deze lymfeknopen worden ook wel klieren genoemd. Grote concentraties van lymfklieren bevinden zich in de hals, de oksels en de liezen. Dit zijn zeer strategische plaatsen in het lichaam. Ze halen of filteren lichaamsvreemde stoffen uit het lichaam die via de bloedbaan worden uitgescheiden door het lichaam. Lymfklieren hebben een belangrijke functie bij de actieve afweer doordat ze witte bloedcellen, lymfocyten genaamd, en de antistoffen, die het lichaam tegen infectie verdedigen, bevatten. De lymfeklieren maken ziekteverwekkers, zoals bacteriën en virussen, onschadelijk.

Opgezette lymfeklieren: zwelling van de lymfeklieren

Lymfeklieren kunnen opzetten wanneer je een infectie of een ontsteking hebt. De lymfeklieren zetten dan op doordat ze extra hard moeten werken om de infectie het hoofd te bieden. Een pijnlijke zwelling van de lymfeklieren is meestal geen reden tot bezorgdheid, maar een pijnloze zwelling kan op een ernstige aandoening, zoals kanker wijzen. Lymfeklieren raken vaak opgezwollen door een infectie door bacteriën of virussen. Het opzwellen van een lymfeklier in de regio van de hals, liezen en oksels valt het eerste op. Dat komt omdat deze klieren dicht onder huid liggen.

Ziekte van Pfeiffer: zwelling in de oksels

De ziekte van Pfeiffer, ook wel 'klierkoorts' of 'kissing disease' genoemd, omdat de ziekte door mond-op-mond contact via speeksel kan worden doorgegeven, kan aanleiding geven tot vergrote en pijnlijke lymfeklieren, vooral in de nek, maar soms ook in de liezen of oksels. Bij een huidinfectie aan hand of arm, kunnen de lymfeklieren in de oksel opspelen. Als je last hebt van een rode, pijnlijke zwelling, koortsig bent en ook nog eens last hebt van pijnlijke verdikkingen in de oksel, dan heb je mogelijk een borstontsteking (mastitis) — een aandoening die vooral vrouwen treft die borstvoeding geven.

Ontstoken zweetklier: zwelling in de oksel

Over het gehele lichaam bevinden zich zweetklieren: de eccriene zweetklieren. Deze spelen een rol spelen bij het transpireren of zweten. Daarnaast zijn er de apocriene zweetklieren, welke zich alleen in de oksels en liezen bevinden. Deze zweetklieren geven een specifieke geur af, de alom bekende zweetgeur. Wanneer apocriene zweetklieren ontstoken raken, wordt dat 'hydradenitis' of 'hidradenitis' genoemd. Een zweetklierontsteking kan acuut optreden met abcesvorming (zie onder), of kan chronisch zijn met afwisselend meer en minder klachten. Deze vervelende aandoening komt vooral voor bij vrouwen tussen de puberteit en het veertigste levensjaar, dus bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd waarbij hormonen een rol spelen. Soms kan er oom sprake zijn van een erfelijke factor. De aandoening wordt vaker gezien mensen die roken, waarbij verondersteld wordt dat de nicotine een uitwerking heeft op de zweetklieren. Je krijgt bij een zweetklierontsteking last van een kleine zwelling die rood, warm en pijnlijk wordt. Wanneer de zwelling groter wordt kan zich een holte met pus vormen, een zogeheten abces (zie onder). De zwelling kan openbreken waarna er pus vrijkomt.

Abces in oksel: zwelling in de oksel

Een abces is met pus (etter) gevulde zwelling in een niet eerder bestaande holte. Een abces ontstaat door een infectie in de weke delen waarbij de natuurlijke afweer van het lichaam niet in staat is (geweest) om de binnengedrongen bacteriën afdoende te bestrijden. Vaak is de bacterie Staphylococcus de boosdoener. Een abces kan zich op elke plaats van het lichaam ontwikkelen, maar vaak zie je ze rondom de oksels, gebieden rond de anus en de vagina, de basis van je wervelkolom, rond een tand en rondom de lies. Soms dient chirurgisch te worden ingegrepen.

Steenpuist: rode zwelling met puskop

Een steenpuist is te herkennen als een rode zwelling waar een puskop opkomt. De oorzaak is een ontsteking van een haarzakje in de huid. Voorkeurslocaties van steenpuisten zijn de oksel of de lies, op de bil, in de nek of in het gezicht. In veel gevallen breekt de steenpuist binnen een week open, waarna de pus er vanzelf uitkomt en de huid kan genezen.

Talgkliercyste: onderhuids knobbeltje onder oksel

Een talgkliercyste (ook wel atheroomcyste of epidermoidcyste genoemd), is een volkomen onschuldige aandoening en is te herkennen als onderhuids knobbeltje. Het ontstaat wanneer een talgklier verstopt raakt. Een talgkliercyste is in feite een holte waarin zich dode huidcellen, talg en zweet ophoopt. Een talgkliercyste verschijnt vaak op behaarde delen van het lichaam, zoals hoofd, nek, oksels of op de rug en schouders.Dit komt doordat een talgkliercyste meestal ontstaat vanuit een haarzakje waarvan de uitvoergang verstopt is geraakt.

Knobbel onder de oksel door kanker

Lymfeklieren zijn vaak de eerste plekken waarnaar kanker van andere organen metasteert of uitzaait. Knobbels onder de oksel kunnen wijzen op uitzaaiingen in de lymfeklieren (lymfkliermetastasen). Er bestaat ook kanker die in de lymfeklieren zelf ontstaat, zoals het Hodgkin-lymfoom (met symptomen als vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid), en het Non-Hodgkin-lymfoom.

Te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie)

Wanneer de schildklier overmatig schildklierhormonen produceert (hyperthyreoïdie), dan kan dit een waaier aan klachten veroorzaken waaronder pijnlijke klieren. De klieren in de oksel zwellen hierdoor op. Afgezien van de zwelling kan je ook last hebben van koorts, onregelmatige hartslag, zwakte, vermoeidheid, en overmatig zweten.

Andere oorzaken van zwelling onder oksel

Hoewel het zelden voorkomt, kan een zwelling van de oksel(s) een reactie zijn op bepaalde medicijnen, allergieën, Von Gierke ziekte of glycogeen opslag ziekte type I (een zeldzame stofwisselingsziekte), ziekte van Kawasaki of mucocutaan lymfekliersyndroom (een zeldzame ziekte waarbij de middelgrote bloedvaten door het gehele lichaam ontstoken raken), sarcoïdose (een auto-immuunziekte waarbij spontaan ontstekingen ontstaan in verschillende organen en weefsels van het lichaam), en bepaalde vormen van artritis.

Zwelling van de oksels tijdens de zwangerschap

De oksels kunnen ook wat opzwellen tijdens de zwangerschap, als het lichaam van een zwangere vrouw verschillende hormonale veranderingen ondergaat gedurende die cruciale negen maanden. Er kan dan sprake zijn van axillaire polymastie, in principe een onschuldige aandoening. Het gaat om een separate borstklier in de oksel, die tijdens de zwangerschap opzwelt.

Een goedaardig vetgezwel onder de oksel

Ook bij een goedaardig vetgezwel zoals een lipoom, vaak kortweg aangeduid als 'vetbult', is een knobbel onder de oksel zichtbaar. Lipomen kunnen overal in het lichaam voorkomen waar vetcellen aanwezig zijn. Voorkeursplekken zijn de oksels, bovenbenen, onderarmen, de hals en de romp.

Ingegroeide haartjes door scheren van oksels

Scheren van de oksels kan bij meisjes of vrouwen soms leiden tot ingegroeide haartjes. Een ingegroeide haar kan irritatie en pijn veroorzaken en soms ook lichte zwelling onder de oksel.

Opgezette lymfeklier door kattenkrabziekte

Kattenkrabziekte is een bacteriële infectie die via een huidbeschading van de scherpe nagels van een besmette kat op mensen wordt overgebracht. De boosdoener is de bacterie Bartonella. Vaak verschijnen er op de plek waar je bent gekrabd, één bultje of meerdere bultjes van 2 tot 3 mm. op de huid in de buurt van de krab of beet. Na enkele dagen worden dit blaasjes die indrogen en een korstje krijgen, die er na verloop van tijd afvalt. Na ongeveer twee weken kunnen de nabijgelegen lymfeklieren (bijvoorbeeld in de hals, in de oksel of de elleboogplooi) zwellen en pijnlijk worden. Dit wordt lymfadenitis genoemd.

Onderzoek en diagnose

Knobbeltje onder je oksel: moet je je zorgen maken?

Je staat onder de douche, voelt ineens een knobbeltje onder je oksel en het paniekmomentje begint. Maar voordat je de ergste scenario’s in je hoofd haalt: een knobbeltje of zwelling onder je oksel is vaak onschuldig en kan door allerlei dingen veroorzaakt worden. Maar wat nu? Tijd voor wat onderzoek en een bezoekje aan de huisarts!

Wat doet de huisarts?

Als je bij de huisarts komt met een knobbeltje onder je oksel, zal die eerst vragen stellen. Hoe lang zit het er al? Doet het pijn? Zijn er nog andere symptomen zoals koorts of vermoeidheid? Dit soort vragen helpen de arts om een beter beeld te krijgen van wat er aan de hand is. Vervolgens doet de huisarts een lichamelijk onderzoek door te voelen aan de zwelling en te kijken of het beweegt, hard of zacht is, en of er tekenen zijn van een ontsteking.

Oorzaken die vaak voorkomen

In de meeste gevallen is het iets onschuldigs, zoals:

• Gezwollen lymfeklieren: Dit gebeurt vaak als reactie op een infectie in je lichaam, bijvoorbeeld door een wondje aan je arm of een verkoudheid. De lymfeklieren in je oksel zetten dan een tandje bij om de infectie te bestrijden.
• Ontstoken zweetklier: Dit kan pijn doen en aanvoelen als een knobbeltje. Soms is het een puistje dat dieper onder je huid zit.
• Talgkliercyste: Dit is een onderhuids knobbeltje gevuld met talg (vet). Het doet meestal geen pijn, maar voelt stevig aan.
• Borstontsteking: Vrouwen die borstvoeding geven kunnen een pijnlijke verdikking in de oksel voelen door een ontstoken borstklier.

Onderzoek: wanneer is meer nodig?

Als de huisarts vermoedt dat er iets meer aan de hand is, kunnen extra onderzoeken nodig zijn. Dit gebeurt vaak als:

• Het knobbeltje langer dan een paar weken blijft zitten zonder te veranderen.
• Het steeds groter wordt of niet beweegt wanneer erop gedrukt wordt.
• Er geen duidelijke oorzaak zoals een infectie te vinden is.
• Je ook andere symptomen hebt zoals koorts, vermoeidheid of gewichtsverlies.

In zo’n geval wordt er vaak bloedonderzoek gedaan om te kijken of je lichaam ergens op reageert. Soms is een echo of een biopsie nodig, waarbij een klein beetje van het weefsel uit het knobbeltje wordt gehaald voor onderzoek in het lab.

Is het ernstig?

Het is belangrijk om te weten dat de meeste knobbeltjes onder de oksel helemaal onschuldig zijn. Zoals gezwollen lymfeklieren die gewoon hun werk doen. Toch wil je niet blijven zitten met onzekerheid. Als de huisarts vermoedt dat het iets ernstigers is, zoals een abces of in zeldzame gevallen een tumor, dan volgt er snel meer onderzoek.

Wat nu?

Meestal is een knobbeltje onder je oksel binnen een paar weken verdwenen als het om iets kleins gaat zoals een infectie of ontstoken klier. Maar blijf je twijfelen of zit het knobbeltje je niet lekker? Ga dan gewoon terug naar de huisarts. Het is altijd beter om het te laten checken dan met zorgen rond te lopen!

Behandeling van een knobbeltje onder de oksel: wat kun je doen?

Een knobbeltje onder je oksel kan schrikken zijn, maar gelukkig is de behandeling vaak eenvoudig en hangt af van de oorzaak. Laten we kijken naar de verschillende opties en wanneer actie nodig is.

Wachten en observeren

In veel gevallen is het knobbeltje of de zwelling onschuldig, zoals bij gezwollen lymfeklieren door een infectie. Het advies is dan vaak: observeer het een paar weken. Als het knobbeltje kleiner wordt of verdwijnt, is er meestal niets aan de hand. Zorg wel dat je goed in de gaten houdt of er andere symptomen bijkomen, zoals koorts of pijn.

Antibiotica bij een infectie

Als de zwelling komt door een infectie, bijvoorbeeld een ontstoken zweetklier of een bacteriële infectie, kan de huisarts antibiotica voorschrijven. Dit helpt de infectie te bestrijden en zorgt ervoor dat de zwelling en eventuele pijn verminderen. Soms is een kuurtje al genoeg om het probleem op te lossen.

Drainage van een abces

Is het knobbeltje pijnlijk en gevuld met pus? Dan heb je mogelijk een abces. De huisarts kan dit behandelen door het abces te draineren, oftewel open te snijden zodat de pus kan afvloeien. Dit wordt een abcesdrainage genoemd en het klinkt enger dan het is, maar het biedt vaak direct verlichting van de pijn. Daarna krijg je meestal een pleister en wat nazorginstructies mee.

Behandeling van een talgkliercyste

Een talgkliercyste onder de oksel hoeft vaak niet behandeld te worden als het geen pijn doet. Maar als het knobbeltje irritatie geeft of in de weg zit, kan de arts besluiten het te verwijderen. Dit gebeurt meestal met een kleine chirurgische ingreep, waarbij de cyste volledig wordt weggehaald. Daarna is het knobbeltje voorgoed verdwenen.

Verdacht knobbeltje: verder onderzoek

Blijft het knobbeltje langer dan een paar weken zitten, wordt het groter, of voelt het hard aan? Dan kan de huisarts verder onderzoek laten doen, zoals een echo of een biopsie. In sommige gevallen kan dit wijzen op iets ernstigers, zoals een tumor, maar dat komt gelukkig zelden voor. Het is vooral belangrijk om niet met zorgen rond te blijven lopen en het snel te laten controleren.

Zelfzorg en preventie

Zorg ervoor dat je je huid goed schoonhoudt, vooral als je last hebt van terugkerende ontstoken zweetklieren. Vermijd het gebruik van agressieve deodorants of scheerproducten die de huid kunnen irriteren. Draag loszittende kleding van natuurlijke materialen zoals katoen om de oksel goed te laten ademen en overtollig vocht te voorkomen.

Lees verder

• Oksel: bruine of rode vlekken, bult, bultjes, jeuk & uitslag
• Jeuk en/of pijn onder oksel: met uitslag, plekjes en vlekken
• Gezwollen lymfeklieren: klieren in hals, nek, lies & oksel
• Opgezette klieren in oksel: symptomen, oorzaak & behandeling
• Bultje onder oksel: oorzaken bult of zwelling onder oksel