Pijnlijke lymfeklieren: symptomen en oorzaken lymfeklierpijn

Er bevinden zich honderden lymfeklieren in je hele lichaam. Het menselijk lichaam heeft in totaal ongeveer 600-800 lymfeklieren. Daarvan bevinden zich er 300 in het hoofd-halsgebied. Pijn door gezwollen lymfeklieren ofwel lymfeklierpijn kan erg ongemakkelijk en verontrustend zijn. De oorzaken van deze klachten zijn divers en kunnen variëren van onschadelijke infecties tot ernstiger ziekten en kwaadaardige ziekten. In de meeste gevallen is er echter een onschadelijke oorzaak en verdwijnt de lymfeklierpijn snel vanzelf. De hoofdtaak van de lymfeklieren is de afweer. Ze dienen als een soort filterstation van de lymfevloeistof, een kleurloze lichaamsvloeistof die door een apart vatenstelsel stroomt: het lymfevatenstelsel. Lymfeklieren filteren beschadigde cellen, kankercellen en lichaamsvreemde deeltjes (bacteriën, virussen) uit de vloeistof. Als het immuunsysteem bezig is met het verwijderen van grote hoeveelheden pathogenen, gaat dit vaak vergezeld van gezwollen lymfeklieren en koorts.

• De lymfeklieren: structuur en functie
• Pijnlijke lymfeklieren en andere symptomen
• Oorzaken van lymfeklierpijn
• Algemeen
• Verkoudheid
• Operatieve verwijdering van een verstandskies
• Lymfeklierpijn na alcohol
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van pijn aan de lymfeklieren
• Medische behandeling
• Huismiddeltjes en zelfzorg
• Herstel
• Preventie: pijnlijke lymfeklieren voorkomen

De lymfeklieren: structuur en functie

De lymfeklieren zijn boonvormig. Ze bevinden zich in de onmiddellijke nabijheid van de afzonderlijke organen en ze zijn te vinden in de periferie van het lichaam. Ze worden verbonden door de lymfevaten die het lymfevocht transporteren (zogenaamde 'lymfe'). Klieren maken deel uit van je immuunsysteem. Je lymfestelsel werkt dus als een filter en is de belangrijkste reinigingsdienst van je lichaam. Lymfeklieren hebben twee basisfuncties:

• Filterstation: In het lymfestelsel (dus het systeem bestaande uit lymfeklieren, lymfevaten en lymfe) hebben de lymfeklieren een filterfunctie voor bacteriën, virussen, kankercellen en andere vreemde lichamen. Cellen in de lymfeklieren (zogenaamde 'macrofagen') filteren deze stoffen uit de lymfe en proberen ze onschadelijk te maken.
• Activering van het immuunsysteem: activering, vermenigvuldiging en vorming van de lymfocyten (een type witte bloedcel dat in het rode beenmerg wordt gevormd uit een lymfoïde voorlopercel en rijpt in de lymfoïde organen).

Infecties (als gevolg van bacteriën, virussen of parasieten) of kanker kunnen leiden tot zwelling van de lymfeklieren, zogeheten lymfadenopathie of opgezette lymfeklieren.

Bij een pijnloze, gestaag toenemende zwelling van de lymfeklieren moet altijd een kwaadaardige ziekte worden overwogen. Goedaardige ziekten zoals infecties als oorzaak van gezwollen of pijnlijke lymfeklieren komen veel vaker voor. Vanwege de ernstige gevolgen mogen kwaadaardige ziekten zoals kanker echter niet uit het oog worden verloren als de oorzaak onduidelijk is.

Pijnlijke lymfeklieren en andere symptomen

Pijnlijke lymfeklieren zijn meestal ook gezwollen, komen vaak door een infectie in het drainagegebied van de lymfeklier. De volgende symptomen kunnen hierbij soms ook worden waargenomen:

• roodheid
• koorts
• zwelling
• huidveranderingen, bijvoorbeeld huiduitslag
• wonden

De oorzaak van infectie zijn meestal bacteriën, virussen of parasieten. Een auto-immuunziekte mag als mogelijke oorzaak niet uit het oog worden verloren.

Oorzaken van lymfeklierpijn

Algemeen

Pijn in het gebied van de lymfeklieren komt meestal voor als gevolg van een infectie met pathogenen (virale of bacteriële infecties). Het immuunsysteem wordt geactiveerd en de lymfeklieren worden groter. Gewoonlijk zijn de lymfeklieren ongeveer 0,5 - 1,0 cm groot. In de geactiveerde vorm kunnen ze een omvang bereiken van meer dan 2 cm. Deze lymfeklierzwelling verhoogt de spanning in het weefsel en in de lymfeknoop zelf. Dit kan pijnlijk zijn, vooral wanneer er druk op de lymfeklieren wordt uitgeoefend.

Andere ziekten waarbij de lymfeklieren pijnlijk kunnen opzwellen, zijn onder meer:

• abces (een hoeveelheid pus of etter in een niet eerder bestaande holte)
• sarcoïdose (een ziekte waarbij spontaan ontstekingen ontstaan in verschillende organen en weefsels van het lichaam)
• tuberculose (tbc)
• syfilis
• hiv
• malaria
• leishmaniasis
• reumatische aandoeningen (reumatoïde artritis)
• bepaalde auto-immuunziekten (zoals systemische lupus erythematosus, afgekort als SLE)
• kwaadaardige ziekten (zoals lymfoom, Hodgkin-lymfoom)

Pijnlijke lymfeklieren zijn bijna altijd onschadelijk. Meestal komt het door een infectie. Ze zijn slechts zelden het gevolg van een kwaadaardige ziekte.

Verkoudheid

Een verkoudheid wordt veroorzaakt door een infectie met onder meer het adenovirus of rhinovirus. Dit kan gepaard gaan met gezwollen en pijnlijke lymfeklieren, evenals andere klachten zoals een loopneus / verstopte neus, keelpijn, oorpijn, niezen, hoesten en algehele malaise. De lymfeklieren kunnen aanzienlijk vergroot zijn (soms tot enkele centimeters), beweegbaar en duidelijk afgebakend. In de regel zijn de lymfeklieren aan beide kanten gezwollen. Als de zwelling van de lymfeklieren langer dan 2-3 weken aanhoudt of gepaard gaat met koorts of gewichtsverlies, moet een arts worden geraadpleegd.

Operatieve verwijdering van een verstandskies

Bij een operatieve verwijdering van een verstandskies worden de verstandskiezen uit het kaakbot verwijderd door een MKA-chirurg (kaakchirurg) middels een klein sneetje in het tandvlees rondom de kies en zo nodig wordt ook een beetje bot rond de kies weggehaald met een klein boortje. Het is niet ongewoon dat je in de dagen na de ingreep last krijgt van gezwollen en pijnlijke lymfeklieren. Vooral de cervicale lymfeklieren, de lymfeklieren onder de kaak en die op de kin worden getroffen. Af en toe kunnen de lymfeklieren boven het sleutelbeen ook pijn veroorzaken. Er moet echter worden opgemerkt dat de zwelling van de lymfeklieren binnen een paar dagen na de ingreep moeten zijn verdwenen, anders zou het een indicatie kunnen zijn van een wondgenezingsstoornis. In dit geval, en vooral als de wond niet sluit of pus ontsnapt, moet de kaakarts worden geraadpleegd.

Lymfeklierpijn na alcohol

Het gaat hierbij om zogenaamde alcoholpijn. Dit is een typisch symptoom van Hodgkin-lymfoom: na het drinken van een glas alcoholhoudende drank ontstaat er pijn in de klieren waarin Hodgkin-lymfoomlokalisaties zijn. Het treedt meestal relatief snel op na het drinken van alcohol en neemt vervolgens snel af. Het kan gepaard gaan met pijn in de nek en schouder. Een vaste (of 'rubberachtige') consistentie van de klier is verdacht. De gezwollen lymfeklieren zijn soms niet pijnlijk en verplaatsbaar. Bovendien komen bij Hodgkin-lymfoom andere symptomen voor, zoals koorts, nachtzweten en een onverklaarbaar gewichtsverlies van meer dan 10% van het lichaamsgewicht binnen zes maanden. Bovendien zijn een algemene afname van de prestaties, vergrote milt, vergrote lever en manifestaties in het gebied van de huid mogelijk. Als er pijn is in het gebied van de nek/schouder-lymfeklieren optreedt na de inname van alcohol, moet een arts worden geraadpleegd om verder onderzoek uit te voeren.

Onderzoek en diagnose

Een arts kan meestal zeer snel een gezwollen, pijnlijke lymfeklier diagnosticeren. Om dit te doen, worden de lymfeklierstations van het lichaam gescand. Gezwollen lymfeklieren zijn gemakkelijk te vinden. In geval van twijfel en voor verdere verduidelijking kan een echografie van de lymfeklieren ook helpen. De exacte grootte van de lymfeknoop kan beter worden bepaald op basis van echografie. Ook kan dan de vorm en conditie ervan worden beoordeeld. Als er tekenen zijn van een mogelijke kwaadaardige ziekte van de lymfeklier, kan er een weefselmonster worden genomen en pathologisch worden onderzocht. De patholoog kan het lymfeklierweefsel onder de microscoop beoordelen en bepalen of er kwaadaardige cellen in de lymfeknoop zijn of dat het slechts een goedaardige lymfeklierzwelling betreft.

Behandeling van pijn aan de lymfeklieren

Medische behandeling

Lymfeklieren die gezwollen en pijnlijk zijn vanwege een bacteriële of virale infectie, vereisen geen speciale behandeling. In de regel neemt de zwelling weer af zodra het lichaam effectief tegen de infectie heeft gevochten en de symptomen zijn verdwenen. Soms blijven de lymfeklieren gedurende een langere periode gevoelig en enigszins vergroot, maar meestal verdwijnen de symptomen binnen een paar weken.

In principe hangt de behandeling van pijnlijke lymfeklieren af ​​van de onderliggende ziekte. De enige situatie waarin de lymfeklieren direct moeten worden behandeld, is in aanwezigheid van een kwaadaardige ziekte. Als de lymfeklieren de plaats van een tumor zijn (metastase), moeten ze worden verwijderd. Hetzelfde geldt als de lymfeknoop zelf de oorsprong is van de primaire tumor. Chemotherapie en/of bestraling kan volgen na de chirurgische verwijdering van het gedegenereerde weefsel.

Als de lymfeklieren erg pijnlijk zijn tijdens een infectie of een kwaadaardige ziekte, kunnen pijnstillers (zoals paracetamol) helpen om de symptomen draaglijker te maken.

Huismiddeltjes en zelfzorg

Lymfeklierpijn is meestal te wijten aan een infectie ergens in het lichaam. Afhankelijk van waar de infectie is, kunnen verschillende huismiddeltjes worden gebruikt. Pijn in de lymfeklieren is vooral merkbaar bij een verkoudheid en andere infecties van de bovenste luchtwegen. Het resultaat is gezwollen en pijnlijke lymfeklieren in de hals, onder de kin en onder de kaak. Voldoende vochtinname is van imminent belang voor het herstel, waaronder voldoende water drinken als mede thee (gember, pepermunt, kamille, salie, enz.) Zijn van groot belang. Warme bouillon kan ook helpen om pijn in de lymfeklieren te verlichten door de onderliggende ziekte symptomatisch te behandelen.

Herstel

Er wordt onderscheid gemaakt tussen acute (minder dan 4 weken) en chronische (meer dan 4 weken) lymfeklierpijn. De duur van de gezwollen, pijnlijke lymfeklieren varieert sterk, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bij een klassieke verkoudheid zwellen de lymfeklieren meestal hooguit 5 tot 10 dagen volledig op. Bij andere infecties kunnen de lymfeklieren langer opgezwollen zijn. In het geval van chronisch gezwollen en pijnlijke lymfeklieren, moet altijd een arts worden geraadpleegd om eventuele kwaadaardige oorzaken tijdig op te sporen. Andere risicofactoren die mogelijk overleg met een arts vereisen, zijn onder meer:
bijzonder grote lymfeklieren (groter dan 2 centimeter)

• bijzonder snelle ontwikkeling van gezwollen lymfeklieren
• harde consistentie (klieren voelen rubberachtig aan)
• met elkaar verbonden lymfeklieren
• rode en gespannen huid
• koorts
• nachtzweten
• onbedoeld gewichtsverlies

Een bloedonderzoek of biopsie kan nodig zijn om de oorzaak van de pijnlijke lymfeklieren verder te bepalen.

Preventie: pijnlijke lymfeklieren voorkomen

Er zijn gene specifieke maatregelen die je kunt nemen om lymfeklierpijn te voorkomen. Je kan wel het indirect voorkomen, omdat de ziekten die verantwoordelijk zijn voor de zwelling van de lymfeklieren soms voorkomen kunnen worden. Om algemene infecties te voorkomen, wordt een gezond voedingspatroon en een gezonde levensstijl met veel fruit en groenten en voldoende beweging aanbevolen.

Lees verder

• Lymfeklieren: functie, taken, ligging & ziekten lymfestelsel
• Lymfeklierzwelling kind: symptomen, oorzaak en behandeling
• Gezwollen lymfeklieren: klieren in hals, nek, lies & oksel
• Gezwollen lymfeklieren in lies: oorzaken opgezette klieren
• Gezwollen lymfeklieren in oksel: symptomen en oorzaken