Scheur in rotator cuff (rotatorenmanchet): Pijn aan schouder

Het schoudergewricht is een erg beweeglijk gewricht dat de bovenarm met de romp verbindt. De rotator cuff (rotatorenmanchet) is een groep van vier spieren die samenkomen als pezen om een ‘bedekking’ te vormen over de schouderkop. De vier spieren (supraspinatus, infraspinatus, subscapularis en teres minor) ontstaan uit het schouderblad. De rotator cuff helpt om de arm op te tillen en te draaien en houdt het schoudergewricht stabiel. Een scheur in de rotator cuff is een veel voorkomende verwonding, waarbij een patiënt kampt met bewegingsproblemen van de arm; zwakte in de schouder en pijn. De behandeling van een gescheurde rotator cuff bestaat uit medicatie, chirurgie en/of fysiotherapie. De vooruitzichten zijn tot slot variabel.

• Oorzaken van scheur in rotator cuff
• Symptomen: Pijn in schouder en bij het bewegen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van beperkt bewegingsbereik
• Medicatie
• Chirurgie
• Fysiotherapie
• Prognose
• Complicaties

Oorzaken van scheur in rotator cuff

Een gescheurde rotator cuff is het gevolg van een trauma bij jonge personen. Door de veroudering en slijtage van de pezen is het ontstaat soms ook een scheur in de rotator cuff. Voorts komt de schouderaandoening ook spontaan tot stand bij ouderen en bij patiënten met reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen).

Symptomen: Pijn in schouder en bij het bewegen

Bij dit letsel is het niet mogelijk om de arm actief zijwaarts te bewegen, maar patiënten leren wel om de schouder omhoog te brengen met behulp van de onaangetaste arm. Eenmaal verhoogd, houdt de deltaspier (musculus deltoideus) de arm op zijn plaats. Naast een beperkt bewegingsbereik treden pijn en krachtverlies op. Meestal voelt de patiënt pijn in de voorkant van de schouder die langs de zijkant van de arm uit straalt. Slapen op de aangetaste zijde is mogelijk eveneens pijnlijk. Sommige patiënten horen tot slot klikkende of knallende geluiden (gewrichtsgeluiden) bij het bewegen van de arm.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Om een scheur in de rotatorenmanchet op te sporen, start de arts met het bevragen van de patiënt inzake de voorgeschiedenis van de verwonding. Een lichamelijk onderzoek van de schouder is eveneens nodig. Tijdens het onderzoek test de arts het bewegingsbereik en de spierkracht. Hij noteert ook welke bewegingen schouderpijn veroorzaken.

Diagnostisch onderzoek
Voor een bevestiging van de diagnose zijn beeldvormende onderzoeken nodig zoals het maken van een röntgenfoto en het uitvoeren van een echografie, een CT-scan of MRI-scan.

Behandeling van beperkt bewegingsbereik

Het is belangrijk om de aangetaste schouder niet te veel gebruiken wanneer de patiënt op de hoogte is van de scheur, want anders bestaat de kans dat de scheur vergroot. Daarnaast voorkomt een vroegtijdige diagnose en behandeling dat symptomen zoals krachtverlies en bewegingsverlies optreden.

Medicatie

Veel rotator cuff-scheuren zijn niet-chirurgisch te behandelen. Ontstekingsremmende medicatie, steroïde injecties zijn inzetbaar bij de behandeling van symptomen van een rotator cuff-scheur. De meeste scheuren genezen niet spontaan, maar de functie herstellen is vaak wel mogelijk zonder een operatie. Patiënten die echter erg actief zijn of de arm gebruiken voor werkzaamheden boven het hoofd of voor het sporten, krijgen vaak een chirurgische ingreep omdat veel scheuren anders niet genezen.

Chirurgie

Een operatie is aanbevolen als de patiënt aanhoudende pijn of zwakte in de schouder heeft die niet verbetert met een niet-chirurgische behandeling. Vaak melden patiënten die een operatie nodig hebben 's nachts pijn en moeite met het gebruiken van de arm om op te tillen en te reiken. Vele patiënten hebben voortdurende symptomen ondanks enkele maanden medicatiegebruik en een beperkt gebruik van de arm. Chirurgie is ook geïndiceerd bij actieve patiënten die de arm gebruiken voor werkzaamheden boven het hoofd of voor het sporten. Bij jongere mensen gebeurt daarom vaak een chirurgische reparatie van de scheur, maar dit is zelden mogelijk bij ouderen of bij patiënten met reumatoïde artritis. Herhaalde verwondingen van de rotator cuff tussen het opperarmbeen en de schoudertop / acromioclaviculair gewricht (gewricht met betrekking tot de top van het schouderblad en sleutelbeen) veroorzaken osteofyten (botuitsteeksels aan de randen van gewrichtsvlakken) en cystevorming. Bij sommige patiënten is artroscopische chirurgie vereist.

Fysiotherapie

Verder krijgen patiënten een doorverwijzing naar de fysiotherapeut voor specifieke rek- en strekoefeningen en oefentherapieën. De fysiotherapeut leert de patiënt aan hoe hij geleidelijk de spieren en pezen weer te belasten waardoor ze weer sterker worden.

Prognose

De uitkomst van het herstel hangt sterk af van de grootte van de scheur en hoe lang de scheur aanwezig is geweest alvorens de patiënt een behandeling heeft gekregen. Hoe kleiner en recenter de scheur, hoe beter de kansen om pijnvrij te zijn en een volledige bewegingsvrijheid terug te krijgen. Het herstel van een scheur in de rotatorenmanchet is een geleidelijk proces. Het duurt soms tot één jaar voordat de patiënt weer volledig gebruik kan maken van de schouder.

Complicaties

Onbehandeld leidt de aandoening tot een nog grotere scheur, een frozen shoulder (pijnlijke en stijve schouder) of artritis (gewrichtsontsteking) die moeilijker te behandelen zijn.

Lees verder

• Schouderpijn: Oorzaken van pijn aan schoudergewricht