Probiotica in voedingsmiddelen, nodig of niet?

Probiotica zijn bacteriën waarvan wordt beweerd dat ze de gezondheid ten goede komen. Bekend zijn de producten met probiotica van Yakult, Activia, Vifit en Actimel. Ze zouden de werking van de darmen bevorderen en bijvoorbeeld helpen bij darmklachten zoals diarree. Wat is er waar van deze beweringen? Kunnen ze effectief zijn? Is het nodig om producten met probiotica te nemen?

Wat zijn probiotica?

Voedingsmiddelen met probiotica horen bij de functionele voedingsmiddelen: dit zijn voedingsmiddelen die stoffen bevatten die de gezondheid bevorderen of waaruit sommige bestanddelen zijn verwijderd. Probiotica zijn bacteriën waarvan wordt geclaimd dat ze de een gunstige werking op de darmen hebben en daarmee de gezondheid bevorderen. Het gaat hierbij om voedingsmiddelen waaraan levende bacteriën zijn toegevoegd en die bij gebruik ervan goed zouden zijn voor de gezondheid. Er zijn verschillende producten waaraan bacterieculturen toegevoegd zijn; meestal gaat het om drankjes en yoghurt. Bekende merken zijn Yakult, Actimel, Activia en Vifit. Ze kunnen helpen bij de verlichting van sommige darmklachten.

Hebben we probiotica echt nodig voor een goede gezondheid?

Daar is niet iedereen het over eens. Mensen die geen last hebben van darmklachten hebben volgens het Voedingscentrum geen probiotica nodig. Sommige wetenschappers zijn van mening dat het voor iedereen een goed idee is dagelijks wat probiotica te nemen. Dit zou helpen om de darmflora in evenwicht te houden. Ook zouden probiotica zo meehelpen om infecties te voorkomen. Het is niet duidelijk bewezen of dit ook echt het geval is.

Zijn probiotica werkzaam bij darmklachten?

Het ene merk is het andere niet en ook worden verschillende soorten bacteriën gebruikt als probiotica. Die verschillende soorten bacteriën hebben ook een verschillende werking. Van een paar merken voedingsmiddelen met probiotica is het bewijs geleverd dat ze inderdaad een positieve werking hebben bij bepaalde klachten. Het gaat hierbij om Activia, Yakult en Vifit. Deze merken zijn getoetst door het Voedingscentrum en zijn door deze instantie goed beoordeeld voor wat betreft hun claim op gezondheidsbevordering.

Waaruit bestaat die gunstige werking?

Van de merken Activia en Yakult is aangetoond dat ze een positieve invloed hebben op verstopping van de stoelgang. Van Vifit en Yakult is bewezen dat ze een gunstige werking hebben bij diarree door bijvoorbeeld ontstaan antibiotica-gebruik, bij reizigersdiarree en bij infecties veroorzaakt door het rotavirus. Dit laatste is een darminfectie die vaak bij kinderen voorkomt. Het wordt officieel zo geformuleerd dat de producten met daaraan probiotica toegevoegd 'bewezen effectief' zijn.

Probiotica en antibiotica

Door het gebruik van antibiotica worden ook de goede bacteriën van de darmen, de darmflora uitgeschakeld. Dat is de reden dat bij gebruik van een antibioticakuur regelmatig diarree optreedt. De kans hierop wordt de helft kleiner als elke dag een portie van een voedingsmiddel met een probioticum wordt genomen. Omdat probiotica en antibiotica elkaar in feite tegenwerken is het aan te raden ze naast elkaar maar niet tegelijk te gebruiken. Het beste is om de probiotica al te nemen voordat met de antibiotica wordt begonnen. Een optimale werking van probiotica ontstaat als deze tussen de doseringen van de antibiotica wordt gebruikt. Ook is het aan te raden om nog een paar weken door te gaan met de probiotica als de antibioticakuur is afgelopen. In Finland schrijven huisartsen vaak probiotica voor aan mensen die antibiotica moeten gebruiken.

De bacteriën in probiotica

Bacteriën die in probiotica worden gebruikt moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moeten de bacteriën in probiotica voldoende bestand zijn tegen maagzuur om levend de darmen te bereiken en hun werk te kunnen doen. Een van die soorten bacteriën is Lactobacillus casei; deze wordt veel gebruikt als probioticum. Het is een Gram-positief staafje, een bacterie die normaal al voorkomt in bijvoorbeeld de mond en de dunne darm en die dus tot de normale flora behoort. In de producten van onder andere Yakult en Actimel is deze bacterie aanwezig. Een andere bacterie die wordt gebruikt als probioticum is Bifidobacterie spp.

Veiligheid van probiotica

Probiotica zijn veilig te gebruiken door gezonde mensen (Voedsel en Waren Autoriteit, juni 2009). Mensen die te maken hebben met een sterk verzwakt immuunsysteem of die ernstig ziek zijn moeten er wel voorzichtig mee zijn en kunnen beter eerst met hun arts overleggen voordat zij producten met probiotica nemen.