Pijnlijke bult lies, oksel, nek door opgezette lymfeklier

Indien een virus of bacterie het lichaam binnendringt, dan kunnen de lymfeklieren opzetten. Deze klieren komen overal in het lichaam voor en zijn op belangrijke plekken geclusterd. Het heeft tot doel om ongewenste binnendringers tegen te houden en onschadelijk te maken. Het vormt een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. Wat zijn de redenen voor een pijnlijke opgezette lymfeklier en waarom is het bij aanhoudende klachten van belang om medisch te worden gekeurd?

Opgezette lymfeklier

• Buffer tegen ongewenste binnendringers
• Verminderde weerstand en onschuldige zwelling
• Lymfangitis
• Systeem- en auto-immuunziekten
• Kanker en opgezette lymfeklieren
• Wanneer medische check?

Buffer tegen ongewenste binnendringers

Er zijn enkele honderden lymfeklieren actief om het lichaam te zuiveren van ongewenste binnendringers. Indien een virus of bacterie in het lymfesysteem terechtkomt, wordt het via het lymfevloeistof naar de lymfeklieren vervoerd. Deze klieren bevatten relatief grote hoeveelheden witte bloedlichaampjes, welke snel op de binnendringer kunnen reageren. Oftewel de meest nabije lymfeklier zal direct reageren, waardoor het tijdelijk overactief is. Het leidt tot een gezwollen en opgezette klier, mede omdat de klier het lymfevloeistof tijdelijk vasthoudt voor de schoonmaak.

Verminderde weerstand en onschuldige zwelling

De lymfeklieren zitten overal in het lichaam. Het komt als clusters voor in de lies, bekken, rondom de darmen, achter de buikholte, nabij de longen met luchtpijp, nek en oksel (lit.1). Heeft men een verminderde weerstand, of is men tijdelijk vatbaar voor virussen, dan kunnen de lymfeklieren opspelen. Omdat het immuunsysteem reageert zal het vaak gepaard gaan met enige temperatuursverhoging of koortsachtige verschijnselen. De direct onder de huid in de lies, oksel of nek gelegen klieren kunnen pijn doen. Het kan voelbaar of zichtbaar een harde opgezette klier geven. In meer dan achtennegentig procent van de gevallen zal een opgezette klier onschuldig van aard zijn. Er zijn echter enkele gevallen, waarbij de pijnlijke zwelling wel potentieel gevaarlijk kan zijn.

Lymfangitis

Heeft men een schaafwond, houten splinter in de huid of wondroos, dan kan het tot lymfangitis leiden. In dat geval is de bèta-hemolytische streptococ bacterie in de huid binnengedrongen, waarbij het eveneens een ontsteking aan het lymfesysteem heeft veroorzaakt. Oftewel het gaat om een lymfevatontsteking, waarbij lymfevloeistof is aangetast en pus bevat. Het is herkenbaar als een pijnlijke rode lijn op de huid, waarbij eveneens de lymfeklieren kunnen opzetten. Heeft men opgezette lymfeklieren tezamen met een typerende rode huidlijn dan is het van belang om direct naar de huisarts te gaan. Er bestaat namelijk kans dat het in een bloedinfectie (-vergiftiging) verandert, waardoor men in een levensbedreigende situatie terechtkomt. Het kan in de meeste gevallen met een antibioticakuur worden behandeld (lit.2).

Systeem- en auto-immuunziekten

Er bestaan uiteenlopende auto-immuunziekten en systeemziekten welke het eigen lichaam aantasten. Dit kan lokaal voordoen of meerdere organen en omringende weefsels betreffen. Denk aan fibromyalgie waarbij sprake is van weefselreuma. Daarbij worden spieren en aanverwante weefsels aangetast. Geleidelijk aan zal het worden omgezet in bindweefsel, waardoor men steeds minder kracht heeft. Ook de lymfeklieren worden daarbij aangetast. Denk eveneens aan reumatoïde artritis, waarbij het immuunsysteem cellen in het synovium van de gewrichten aantast. Het overactieve immuunsysteem leidt daarbij tot opgezette lymfeklieren nabij de aangedane gewrichten.

Kanker en opgezette lymfeklieren

Is een lymfeklier opgezet dan gaat het meestal vanzelf over. Er bestaat echter een kleine kans dat een opgezette klier een teken is van kanker. Tumorvorming aan de klieren kan er zowel rechtstreeks aan ontstaan en kan ook van elders naar het lymfesysteem zijn uitgezaaid. Het volgende onderscheid kan voorkomen.

Non-Hodgkin syndroom

Waarom bepaalde mensen het Non-Hodgkin syndroom krijgen en anderen niet is onbekend. Vermoedelijk is het genetisch bepaald. De lymfeklieren zelf veroorzaken een ongewone celdeling waardoor lymfeklierkanker ontstaat. Door overmatige groei komt omringend weefsel in de verdrukking, waardoor benauwdheid of buikpijn wordt veroorzaakt. Indien het in een vroeg stadium wordt herkend, kan het goed worden behandeld. Het gaat daarbij om een chirurgische ingreep, stamceltransplantatie, chemokuur en/ of bestralen.

Kanker van elders

Door toedoen van vrije radicalen, slechte of eenzijdige inname van stoffen kunnen cellen overmatig woekeren, waardoor kanker ontstaat. Indien de moedertumor door het orgaanvlies is gebroken (TNM/G-gradatie T3 of T4), dan is er sprake van verspreiding van kankercellen. In principe kan dit bij iedere kankersoort voorkomen. Indien kanker in het eerste stadium van doorbraak en verspreiding zit, zullen de nabijgelegen lymfeklieren direct reageren. Wordt de kanker in dit stadium gediagnosticeerd, dan worden indien mogelijk de moedertumor en nabije klieren preventief verwijderd. Vaak gaat het in eerste instantie om de diep gelegen klieren echter naarmate de uitzaaiingen toenemen, zullen ook de klieren direct onder de huid reageren en opzetten.

Wanneer medische check?

Houdt een opgezette klier aan en heeft men vage klachten dan kan het soms om een levensbedreigende aandoening gaan. Veel afvallen gecombineerd met veel nachtzweten zijn enkele kenmerkende symptomen. Auto-immuun-, systeemziekten of kanker kunnen vergaande gevolgen hebben. Heeft men aanhoudend opgezette lymfeklieren, dan is een medische check van belang.

Lees verder

• Lymfeklierziekten: Welke ziekte of kanker tast lymfeklieren rechtstreeks aan? (special)
• Burkitt-lymfoom: agressieve snel groeiende lymfeklierkanker