Trichorrhexis nodosa: Haaraandoening waarbij haren afbreken

Trichorrhexis nodosa (trichoclasis) is een veelvoorkomend aangeboren of verworven haarprobleem waarbij een patiënt verdikte of zwakke punten (knopen) langs de haarschacht heeft. Als gevolg hiervan breekt het haar gemakkelijk af. De aandoening ontstaat door een genetische aandoening of anders als gevolg van bijvoorbeeld een fysiek of chemisch trauma aan het haar. De behandeling gebeurt door het elimineren van de uitlokkende factor(en). In 1852 beschreef Samuel Wilks van Guy's Hospital voor het eerst de haarschachtaandoening, hoewel de term trichorrhexis nodosa pas in 1876 werd voorgesteld door M. Kaposi.

• Oorzaken en risicofactoren van haaraandoening
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Haren die snel afbreken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van trichorrhexis nodosa

Oorzaken en risicofactoren van haaraandoening

Aandoeningen

In sommige gevallen is trichorrhexis nodosa het resultaat van een onderliggende (zeer zeldzame) aandoening zoals:

• biotinedeficiëntie (erfelijke aandoening waarbij het lichaam geen biotine kan gebruiken, een stof die nodig is voor de haargroei)
• ectodermale dysplasie (een groep aandoeningen waarbij de huid, het haar, de nagels, de tanden of de zweetklieren abnormaal zijn ontwikkeld)
• het Menkes syndroom (Menkes Kinky Hair-syndroom: aandoening met symptomen aan gezicht, haar en hersenen)
• het Netherton-syndroom (bamboehaar in combinatie met een rode en schilferige huid en een stoornis in het immuunsysteem)
• hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier)
• ijzertekort (ferriprieve anemie)
• opbouw van ammoniak in het lichaam (argininosuccinic aciduria)
• schimmelinfectie van de hoofdhuid en/of haren zoals tinea capitis
• trichothiodystrofie (erfelijke aandoening die broos haar, huidproblemen en een verstandelijke handicap veroorzaakt)
• trichotillomanie (terugkerende drang om haren uit te trekken)

Omgevingsfactoren

Fysiek of chemisch trauma
De haarafwijking ontstaat sneller als gevolg van een fysiek of chemisch trauma als gevolg van:

• chemische producten: gebruik van chemicaliën
• drogen: föhnen, krullen in het haar maken of haar ontkroezen, hete olie, …
• kleuren: permanent (vooral bij herhaald gebruik)
• warmte: föhnen, hete kammen, krultangen, …
• overige: frequente fysieke schade door kammen, borstelen, krabben of overmatige hoofdhuidmassage, trekken aan haar door te strakke vlechten, …

Afrikaanse afkomst
De haarschachtafwijking komt vaker tot uiting bij personen van Afrikaanse afkomst met krullend haar. De spiraalvorm van de haarzakjes en haarschacht bij personen van Afrikaanse afkomst breken sneller af. Afrikaans haar is van nature minder dicht en groeit langzamer dan haar van andere etnische groepen. Tevens heeft het haar van deze mensen een verhoogd risico op aanzienlijke schade bij blootstelling aan cosmetische behandelingen.

Symptomen: Haren die snel afbreken

Het haar is bij de haarafwijking zeer kwetsbaar. Wanneer de patiënt zijn of haar haar kamt of borstelt, breekt dit reeds. Soms zijn kleine witte knopen in de haren zichtbaar. Sommige patiënten ervaren een jeukende, rode of pijnlijke hoofdhuid. Deze afwijking ontstaat bij de geboorte (of binnen de twee jaar van het leven) of ontwikkelt zich pas op latere leeftijd. De verworven vorm die latere in het leven tot uiting komt, komt het vaakst voor.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De arts knipt enkele haren af en bekijkt deze onder de microscoop. Af en toe is een dermatoscoop (klein onderzoeksinstrument van de huid) inzetbaar. De beste zichtbare resultaten behaalt de arts met behulp van een elektronenmicroscoop. Hij bemerkt bij het microscopisch onderzoek knopen op de haarschacht. Indien nodig zijn verdere onderzoeken nodig voor de onderliggende problemen of aandoeningen, zoals een bloedonderzoek bij voedingstekorten.

Differentiële diagnose
Huidziekten.nl meldt dat volgende haarafwijkingen soms doen denken aan trichorrhexis nodosa:

• alopecia androgenetica
• alopecia areata (haaruitval met ronde, kale plekken)
• argininosuccinic aciduria
• het Menkes-syndroom
• het Netherton-syndroom
• hoofdluizen
• hypothyreoïdie
• loose anagen hair syndrome
• monilethrix
• piedra
• pili torti
• pityriasis capitis
• tinea capitis
• trichomycosis
• trichorrhexis invaginata
• trichothiodystrofie
• trichotillomanie
• uncombable hair syndrome

Behandeling van trichorrhexis nodosa

De patiënt vermijdt indien mogelijk de uitlokkende factoren zoals het haar föhnen, overmatig borstelen enzovoort. Daarnaast gebruikt hij geen middelen die de haren potentieel beschadigen zoals chemische producten. De patiënt verwittigt bijgevolg de kapper om deze informatie mee te delen. Verder is voorzichtigheid geboden bij het borstelen van de haren. Het gebruik van shampoos en hydraterende conditioners met ingrediënten die het haar beschermen.is nuttig. Alcohol in haarverzorgingsproducten is voorts uit den boze. Bij jeuk aan de hoofdhuid is antiroosshampoo aanbevolen. De patiënt behandelt voorts de onderliggende (huid)ziekte en de andere aanwezige symptomen. Indien de patiënt niet reageert op de behandeling, is een onderzoek bij de dermatoloog vereist; mogelijk lijdt de patiënt dan namelijk aan een schimmelinfectie.