Evenwichtsstoornis

Een evenwichtsstoornis ontstaat vanuit de zintuigen of de zenuwgeleidingen. Er is vaak sprake van duizeligheid en misselijkheid, maar ook andere symptomen komen vaak voor. In de meeste gevallen is een evenwichtsstoornis maar tijdelijk. In sommige gevallen is dit niet het geval en bestaat deze stoornis al langer. Het is soms moeilijk te behandelen, vooral wanneer de oorzaak niet gevonden kan worden.

Hoe werkt ons evenwicht?

Het evenwicht wordt gereguleerd door het evenwichtsorgaan. Dit vinden we samen met het gehoororgaan in het rotsbeen. Het rotsbeen is een onderdeel van het slaapbeen van de schedel. Het evenwichtsorgaan bevindt zich tweemaal in het lichaam: eenmaal links en eenmaal rechts in het hoofd. Het orgaan bestaat uit de otolieten en de halfcirkelvormige kanalen. De otolieten registreren de rechte bewegingen die we maken, zoals omhoog en omlaag en naar voren en naar achteren. De halfcirkelvormige kanalen registreren draaibewegingen, dus wanneer we naar links of naar rechts draaien. Ook meet het evenwichtsorgaan de snelheid waarmee we bewegen. Deze informatie wordt doorgegeven aan de hersenen. De hersenen controleren continue de activiteit van het linker-en rechter evenwichtsorgaan. Hierdoor werkt het orgaan heel gevoelig en ontstaat er een goede balans van het lichaam. Dit voorkomt dat we omvallen.

Het evenwichtsorgaan werkt ook samen met de ogen: informatie die via de ogen binnenkomt wordt vergeleken met de informatie die afkomstig is van het evenwichtsorgaan. Wanneer dit niet klopt, kan je misselijk worden omdat het braakcentrum in de hersenen geprikkeld wordt. Wagenziekte en zeeziekte ontstaat doordat de ogen geen beweging registreren maar het evenwichtsorgaan wel. Hetzelfde gebeurt met bijvoorbeeld attracties zoals de villa volta (draaiend huis) in de Efteling: de ogen registreren beweging maar het evenwichtsorgaan zegt dat je stilstaat. Her kan je behoorlijk duizelig of misselijk van worden.

Wanneer het evenwicht verstoord wordt

Een verstoring van het evenwicht veroorzaakt misselijkheid en braken, duizeligheid, niet rechtop kunnen staan, omvallen en het gevoel dat de omgeving draait. Wanneer meerdere van deze kenmerken gelijktijdig voorkomen kan het om een evenwichtsstoornis gaan. Een verstoring kan tijdelijk ontstaan maar ook blijvend zijn. Daarnaast kan het aan één of aan beiden evenwichtsorganen voorkomen. Overigens hoeft duizeligheid niet altijd met het evenwichtsorgaan te maken hebben. Duizeligheid kan ook veroorzaakt worden door migraine, zwangerschap, hyperventilatie of een verminderde doorbloeding.

Oorzaken vinden

Soms is het moeilijk om een duidelijke oorzaak te vinden. De meest voorkomende oorzaken voor een evenwichtsstoornis zijn:

• Ontsteking van het binnenoor, ook wel neuritis vestibularis genoemd. Komt vaak voor na een ontsteking van het middenoor. Maar ook kan er elders een ontsteking zijn ontstaan. Ook een stofwisselingsziekte kan de oorzaak zijn. Er ontstaat een draaiduizeligheid waarbij het moeilijk is om de normale bezigheden uit te voeren. Vaak is slechts één evenwichtsorgaan aangedaan. De patiënt is misselijk en moet soms braken. De draaiduizeligheid gaat later over ineen onstabiele gang en nog later in het onzeker lopen. De gehele ziekte duurt enkel dagen tot soms enkele weken. Het is belangrijk om zo snel mogelijk weer proberen te lopen om het evenwicht te trainen. De ziekte geneest vanzelf.
• BPPD ( kortdurende bewegingsafhankelijke duizeligheid) wordt veelal veroorzaakt door loszittende oorsteentjes. Vaak wordt dit gezien bij een ontsteking, na een val of klap tegen het hoofd of na een operatie aan het oor. Er ontstaat een draaiduizeligheid die heftig is maar kort duurt. De meeste klachten ontstaan bij het opstaan vanuit lig-of zitstand. De behandeling bestaat voornamelijk uit houdingsoefeningen, waarbij de houdingen snel gewisseld worden. Hierdoor raakt de stoornis uitgeput en heeft men sneller het evenwicht weer terug. Daarnaast kan met een speciale handgreep getracht worden de loszittende oorsteentjes te verplaatsen.
• Bij vestibulaire migraine ontstaan er klachten als duizeligheid, omvallen, druk in het hoofd en hoofdpijn. Het evenwichtsorgaan is bij dit type migraine verstoord. De oorzaak kan ,liggen in stress, hormonen, voeding of erfelijkheid. Maar vaak ook is er geen duidelijke oorzaak te vinden. Behandeling vindt veelal middels medicatie plaats. Het is soms erg lastig om geschikte medicatie te vinden. Daarnaast wordt deze vorm van migraine vaak niet herkend of verward met de Ziekte van Ménière.
• De Ziekte van Ménière: de oorzaak is nog steeds onduidelijk, maar men denkt dat een ophoping van vloeistof in het binnenoor de oorzaak is. Er ontstaat een draaiduizeligheid die aanvalsgewijs voorkomt. Misselijk, braken en het uitbreken van koud zweet hoort hierbij. Oorsuizen en slechthorendheid wordt ook veel gezien. Er worden vaak verschillende medicijnen uitgeprobeerd, omdat niet ieder medicijn hetzelfde werkt bij verschillende personen.
• Recurrent Vestibulopathy is een verstoring van het evenwichtsorgaan waarvan de oorzaak nog onbekend is. De symptomen lijken sterk op de Ziekte van Ménière, behalve dat slechthorendheid en oorsuizen hier niet voorkomt. In de meeste gevallen verdwijnen de klachten weer vanzelf. Soms kunnen medicijnen tegen misselijkheid helpen, maar dan alleen tijdens een aanval.
• Tumor aan het evenwichtsorgaan: net als bij alle organen in het lichaam, kan er ook een tumor aan het evenwichtsorgaan ontstaan. Dit veroorzaakt duizeligheid, misselijkheid, braken, oorsuizen, gehoorverlies en bij uitzaaiingen ook klachten elders in het lichaam. In de meeste gevallen is een tumor goedaardig. Bekend is de brughoektumor. Wanneer de tumor kwaadaardig is, wat zelden voorkomt, wordt het kanker genoemd.

Behandeling van een evenwichtsstoornis

Het is belangrijk om bij behandeling de oorzaak te vinden. Vaak gaat hier een onderzoek aan vooraf. Allereerst gaat de arts uit van de klachten die de patiënt beschrijft. Daarnaast vindt er een lichamelijk onderzoek plaats. Dit kan middels een videobril, waarmee de oogbewegingen gemeten worden. Daarnaast moet de patiënt naar verschillende beelden kijken op een scherm voor zich. Ook moet de patiënt verschillende bewegingen uitvoeren waarbij de balans wordt gemeten. Ook kan er afwisselend koude en warme lucht in de gehoorgang geblazen worden om te bekijken of het evenwichtsorgaan goed op prikkels reageert.

Behandeling bestaat uit verschillende methoden, afhankelijk van de oorzaak. Dit kunnen medicijnen zijn, houdingstherapie, maar soms ook is er geen behandeling mogelijk. Soms is een operatie nodig.