Schildklierwaarden: TSH, T3 & T4, normaal, te hoog & te laag
Zijn mijn schildklierwaarden normaal, zijn mijn schildklierwaarden te hoog of zijn mijn schildklierwaarden juist te laag? De schildklier is de grootste hormoonklier in het lichaam, is vlindervormig, bestaat uit twee kwabben en ligt direct onder en voor het strottenhoofd. De schildklier produceert schildklierhormoon en geeft deze direct af aan de bloedstroom. De belangrijkste functie ervan is de regulering van de stofwisselingssnelheid van lichaamsweefsels. Bij hyperthyreoïdie (een te snel werkende schildklier) wordt de TSH bepaald en de hoeveelheid schildklierhormonen, vooral het hormoon FT4. Hypothyreoïdie (een te langzaam werkende schildklier) wordt vooral bepaald door de waarde van TSH in het bloed.- Schildklier en TSH
- Onderdeel van het hormoonstelsel
- TRH en TSH
- Schildklierhormonen T3 en T4
- T3 en T4
- Jodium
- Normaal functionerende schildklier
- Afwijkende activiteit van de schildklier
- Vrij schildklierhormoon
- Bloedonderzoek schildklierwaarden
- Functioneren van de schildklier
- Bloedtest
- Schildklierwaarden: normaalwaarden
- Interpretatie van afwijkende schildklierwaarden: te hoog en te laag
- Onderzoek en diagnose
- Gesprek over je symptomen
- Bloedonderzoek (TSH, T3 en T4)
- Echografie van de schildklier
- Schildklierscan (scintigrafie)
- Bepaling van antistoffen
- Gesprek over leefstijl
- Behandeling van afwijkende schildklierwaarden
- Medicijnen voor een trage schildklier (hypothyreoïdie)
- Medicijnen voor een snelle schildklier (hyperthyreoïdie)
- Radioactief jodium
- Operatie bij ernstige gevallen
- Leefstijlaanpassingen
- Regelmatige controles
- Prognose
- Trage schildklier (hypothyreoïdie)
- Snelle schildklier (hyperthyreoïdie)
- Levenslang onder controle
Schildklier en TSH
Onderdeel van het hormoonstelsel
De schildklier maakt onderdeel uit van het hormoonstelsel en produceert schildklierhormoon, een hormoon dat belangrijk is voor de regulatie van de stofwisseling. De schildklier wordt via een zogenaamd feedbacksysteem gereguleerd door twee gebieden in de hersenen:- de hypothalamus; en
- de hypofyse.
Onderzoek van de schildklier / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewiczTRH en TSH
De hypothalamus zet via het hormoon TRH of thyreotropinevrijmakend hormoon (thyrotropin releasing hormone) de hypofyse aan tot het produceren van thyreoïdstimulerend hormoon (TSH). Het is de hypofyse die de schildklier aanspoort tot het produceren van schildklierhormonen. Dat doet de hypofyse door een ander hormoon, het zogeheten TSH (Thyroid stimulating hormone), te produceren, en aan het bloed af te geven. TSH zorgt er dus voor dat steeds de juiste hoeveelheid schildklierhormoon wordt aangemaakt.Schildklierhormonen T3 en T4
T3 en T4
De schildklier maakt in feite twee hormonen aan die aan het bloed worden afgegeven:- T3 (trijodothyronine); en
- T4 (thyroxine).
Voor grofweg 90 procent bestaat de productie uit T4 dat wordt opgeslagen en ongeveer 10 procent is T3. T4 is vergeleken met T3 relatief inactief, maar kan in de lever en in andere weefsels worden omgezet in het actievere T3 dat het uiteindelijke effect van schildklierhormoon veroorzaakt. T3 is het direct werkzame hormoon en T4 kan beschouwd worden als een pre-hormoon of voorloper-hormoon.
Echo van de schildklier / Bron: Dreams Come True/Shutterstock.comJodium
De schildklier kan niet functioneren zonder jodium. Voor het produceren van schildklierhormonen heeft de schildklier namelijk jodium nodig. De voeding in Nederland bevat van nature te weinig jodium en daarom mag jodium aan (bakkers)zout worden toegevoegd. Er moet voldoende schildklierhormoon in het bloed circuleren voor een goedwerkende stofwisseling. Of er voldoende schildklierhormoon aanwezig is, wordt via een feedbacksysteem gesignaleerd door de hypothalamus en de hypofyse, die de productie van respectievelijk TRH en TSH kunnen opschroeven of terugbrengen. Dit terugkoppelingssysteem kan kortom de productie van schildklierhormoon aanzetten of uitzetten. Het principe van dit regelsysteem vertoont veel gelijkenis met een centrale verwarming.Normaal functionerende schildklier
Bij een adequaat functionerende schildklier, zal de hoeveelheid schildklierhormoon in het bloed normaal zijn. Een gezonde activiteit van de schildklier wordt met een medische term aangeduid als euthyreoïdie. Hierbij werkt de schildklier niet te snel noch te langzaam. Het jodiumaanbod moet voldoende zijn en de schildklier moet adequaat werken om euthyreoïdie te handhaven.Afwijkende activiteit van de schildklier
Men spreekt van hyperthyreoïdie (overactieve schildklier) als de schildklierhormoonspiegel van het bloed te hoog is en hypothyreoïdie verwijst naar een aandoening, waarbij de schildklier te weinig hormoon produceert, een zogeheten traag werkende schildklier. Beide aandoeningen kunnen gepaard gaan met een waaier aan klachten.Vrij schildklierhormoon
Het grootste gedeelte van schildklierhormoon (zowel T4 als T3) bindt zich aan eiwitten in het bloed, terwijl het resterende gedeelte direct beschikbaar is. Dit zogeheten 'vrije' schildklierhormoon wordt bij uitslagen van een bloedonderzoek aangegeven met de letter F van free = vrij (FT4). Alleen het vrije T4, oftewel FT4, oefent hormonale werking uit. Het moet dan wel eerst in de weefsels worden omgezet in T3.
Afname van bloed voor onderzoek / Bron: Istock.com/JovanmandicBloedonderzoek schildklierwaarden
Functioneren van de schildklier
Er kan bloedonderzoek worden verricht om te bepalen hoe de schildklier functioneert. De arts vergelijkt daarbij een gemeten waarde met de normaalwaarden: de grenswaarden die horen bij een normale werking van een gezonde en goed functionerende schildklier. Meestal wordt een test aangevraagd door een (huis)arts als je symptomen vertoont van hypertyreoïdie of hypotyreoïdie. Soms wordt een test aangevraagd in het kader van routinebloedonderzoek.Bloedtest
Ten behoeve van het onderzoek wordt een buisje bloed afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm. Vaak prikt men in de plooi van de elleboog. Het bloed wordt vervolgens in een laboratorium onderzocht.Schildklierwaarden: normaalwaarden
Met normaalwaarde wordt de waarde van de bepaling bij gezonde mensen (die geen schildklierklachten hebben) bedoeld. Overigens varieert deze normaalwaarde per persoon. Zo is de normaalwaarde voor FT4 sterk afhankelijk van de leeftijd die je hebt en je geslacht (man/vrouw).| Soort hormoon: | Normaalwaarden: |
|---|---|
| TSH | 0,4 – 4,0 mU/l |
| T4 (totaal) | 64 – 154 nmol/l |
| FT4 (vrij T4) | 8 – 26 pmol/l |
| T3 (totaal) | 1,2 – 3,4 nmol/l |
| FT3 (vrij T3) | 3 – 8 pmol/l |
Interpretatie van afwijkende schildklierwaarden: te hoog en te laag
Het resultaat of de interpretatie van afwijkende schildklierhormoonwaarden is als volgt:| T4 | FT4 | T3 | TSH | Interpretatie |
|---|---|---|---|---|
| normaal | normaal | normaal | hoog | milde (subklinische*) hypothyreoïdie (trage schildklier) |
| laag | laag | laag of normaal | hoog | hypothyreoïdie (trage schildklier) |
| normaal | normaal | normaal | laag | milde (subklinische) hyperthyreoïdie (overactieve schildklier) |
| hoog of normaal | hoog of normaal | hoog of normaal | laag | hyperthyreoïdie (overactieve schildklier) |
| laag | laag | laag of normaal | licht verhoogd, normaal of laag | hypofysaire (secundaire) hypothyreoïdie** |
(**) Bij secundaire hypothyreoïdie maakt de schildklier te weinig of geen hormoon aan doordat de schildklier geen seintje krijgt van de hypofyse. De hypofyse maakt dan geen of te weinig TSH aan.
