Zwarte afscheiding voor menstruatie: oorzaken en behandeling

Zwarte afscheiding vóór de menstruatie maakt deel uit van de cyclusafhankelijk intermenstrueel bloedverlies en is daarom meestal hormonaal van aard. De oorzaak is meestal zwakte van het corpus luteum of gele lichaam, dat een belangrijke rol speelt bij de hormoonproductie en uiteindelijk de innesteling van het embryo in het baarmoederslijmvlies of endometrium mogelijk maakt. Vaak ontstaat deze zwakte of dit defect van het corpus luteum door een schildklieraandoening.

• Zwarte afscheiding voor menstruatie
• Oorzaken van zwarte afscheiding voor de menstruatie
• Hormonale oorzaak
• Velerlei oorzaken
• Schildklieraandoeningen
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van zwarte afscheiding
• Prognose van zwarte afscheiding vóór de menstruatie
• Preventie

Zwarte afscheiding voor menstruatie

Zwarte afscheiding vóór de menstruatie wordt in de gynaecologie gerekend tot de menstruatiebloeding. Omdat het zeer regelmatig aandient enkele dagen vóór het begin van de menstruatiecyclus, die begint op de eerste dag van de menstruatie en eindigt op de laatste dag vóór de volgende menstruatie, wordt deze afscheiding beschouwd als een cyclusafhankelijke intermenstruele bloeding en wordt deze ook wel premenstruele bloeding genoemd. Een andere benaming is progestagene onttrekkingsbloedingen. Het wordt gekenmerkt door een vettige afscheiding, aanzienlijk zwakker dan de werkelijke menstruatie en het kan zich aandienen in een bruinachtige tot bijna zwarte kleur. Vanwege de verschijningsvorm wordt deze zwarte afscheiding vóór de menstruatieperiode vaak aangeduid als spotting. Als je een paar druppeltjes bloed verliest terwijl je niet menstrueert wordt dat spotting genoemd.

Oorzaken van zwarte afscheiding voor de menstruatie

Hormonale oorzaak

In het geval van cyclusgerelateerde bloedingen, waaronder ook zwarte afscheiding vóór de periode gerekend wordt, is er in de overgrote meerderheid van alle gevallen sprake van een hormonale oorzaak. Het optreden van zwarte afscheiding vóór de menstruatie duidt vaak op een zwakte van het gele lichaam, wat wordt aangeduid als corpus luteum-insufficiëntie (CLI). De functie van het gele lichaam is het produceren van het geslachtshormoon progesteron. In geval van corpus luteum-insufficiëntie wordt te weinig progesteron gevormd, wat zich kan uiten in cyclusstoornissen zoals zwarte afscheiding vóór de menstruatie en een verkorte tweede helft van de cyclus (polymenorroe). Bij polymenorroe is de periode tussen twee menstruaties te kort. Er is sprake van een te korte cyclus, van minder dan 22 dagen.

Velerlei oorzaken

Een corpus luteum-defect kan door veel aandoeningen worden veroorzaakt, waaronder:

• te hoge of te lage body mass index (BMI)
• extreem veel lichaamsbeweging
• te korte luteale fase (de periode tussen de eisprong en de volgende menstruatie wordt luteale fase genoemd)
• polycysteus ovarium syndroom (PCOS)
• endometriose (hierbij zijn stukjes van het slijmvlies buiten de baarmoeder terechtgekomen)
• hyperprolactinemie (een verhoogd prolactinegehalte)
• schildklieraandoeningen, waaronder inactieve schildklier, overactieve schildklier, jodiumtekort en de ziekte van Hashimoto
• extreme stress
• perimenopauze (de periode van symptomen die optreden voor de menopauze of overgang bij vrouwen)

Poliepen kunnen ook de boosdoener zijn. De poliepen die zwarte afscheiding kunnen veroorzaken zijn meestal baarmoederpoliepen of baarmoederhalspoliepen.

• Baarmoederpoliepen groeien in de baarmoederwand (endometrium) en kunnen variëren in grootte. Ze kunnen soms zorgen voor onregelmatig bloedverlies, spotting tussen menstruaties door, of donkere afscheiding, omdat bloed zich kan ophopen in de poliep en langzaam vrijkomt.
• Baarmoederhalspoliepen ontwikkelen zich op de baarmoederhals en kunnen vergelijkbare symptomen veroorzaken, zoals donkere of zwarte afscheiding, vooral net voor of na de menstruatie.

Schildklieraandoeningen

Zwakte van het gele lichaam, dus het niet goed werken van het corpus luteum, kan worden veroorzaakt door een schildklieraandoening, zoals een te langzaam werkende schildklier of auto-immuun hypothyreoidie (voorheen ziekte van Hashimoto). De ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte die zich kenmerkt door een te traag werkende schildklier. Kortom, zwarte afscheiding vóór de menstruatie is geen ziekte op zichzelf, maar een symptoom van een hormonale disbalans in het lichaam.

Huisarts raadplegen

Zwarte afscheiding vóór de menstruatie is niet noodzakelijkerwijs een indicatie voor een ernstige onderliggende ziekte. Vaak maakt het deel uit van cyclusafhankelijk intermenstrueel bloedverlies en is daarom meestal hormonaal van aard. Toch kan het verstandig zijn om bij twijfel het symptoom door je huisarts te laten onderzoeken om ernstige oorzaken uit te sluiten. Tussentijdse bloedingen worden vaak veroorzaakt door hormonale stoornissen die door een arts moeten worden opgehelderd. Het gelijktijdig optreden van acne, haarverlies of hirsutisme (een vorm van overbeharing bij vrouwen waarbij de haargroei toegenomen is volgens een mannelijk beharingspatroon) kunnen ook wijzen op een hormoonaandoening die behandeling vereist.

Als je vóór de menstruatie zwarte afscheiding constateert en tegelijkertijd een verdikking van de hals opmerkt, dan is het raadzaam je huisarts te raadplegen. In dat geval kan zwarte afscheiding wijzen op een vergrote schildklier en overactieve schildklier. Aan de andere kant, als zwarte afscheiding optreedt samen met symptomen zoals vermoeidheid en depressieve stemmingen of zelfs een depressie, is er een vermoeden van een onderactieve schildklier. Dit moet door een arts worden opgehelderd.

Onderzoek en diagnose

De arts zal vragen stellen over de klachten die je ervaart en hij zal je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Mogelijk wordt dit gevolg lichamelijk en gynaecologisch onderzoek. Zo nodig wordt bloedonderzoek verricht, waarbij de individuele hormoonstatus of het verloop ervan in de cyclus wordt gecontroleerd. Het controleren van de schildklierfunctie en schildklierwaarden met behulp van bloedonderzoek en mogelijke echografie van de schildklier maakt vaak deel uit van het onderzoek.

Behandeling van zwarte afscheiding

Zwarte afscheiding vóór de menstruatie heeft op zichzelf geen ziektewaarde en hoeft niet te worden behandeld als je er geen hinder van ondervindt. Vanwege de kans op verminderde vruchtbaarheid en miskramen door corpus luteum-insufficiëntie, kan bij een kinderwens behandeling volgen met medicatie. De arts zal proberen het gebrek aan progesteron, dat ongunstig is voor het begin van de zwangerschap, te compenseren door hormoonpreparaten toe te dienen.

Als de corpus luteum-insufficiëntie samenhangt met een onvoldoende functie van de schildklier, dan zal behandeling zich richten op de onderliggende oorzaak middels geschikte medicatie. De behandelende gynaecoloog, internist of endocrinoloog kan hormonale onevenwichtigheden medicinaal behandelen. De behandeling heeft een direct of indirect (via de schildklierfunctie) effect op de functie van het gele lichaam en heeft daarmee dus ook een positieve invloed op de zwarte afscheiding vóór de menstruatie.

Prognose van zwarte afscheiding vóór de menstruatie

Zwarte afscheiding vlak voor je menstruatie kan even schrikken zijn, maar vaak is de prognose geruststellend. Het duidt meestal op oud bloed dat langer in de baarmoeder is gebleven en pas later naar buiten komt. Dit is in de meeste gevallen volkomen onschuldig en een natuurlijk onderdeel van je cyclus.

Als je dit echter regelmatig ervaart, of als het gepaard gaat met andere klachten zoals pijn, geur, of onregelmatige cycli, kan het wijzen op hormonale schommelingen of een onderliggende aandoening zoals endometriose of poliepen. In dat geval is een bezoek aan de arts verstandig voor nader onderzoek.

Met de juiste zorg en eventueel aanpassingen in je levensstijl of behandeling, is de kans groot dat deze donkere afscheiding geen blijvend probleem vormt.

Preventie

Het voorkomen van zwarte afscheiding vóór de menstruatie is moeilijk. Hormonale onevenwichtigheden kunnen lang niet altijd worden beïnvloed door een gezonde leefstijl met een goed voedingspatroon, voldoende slaap en het adequaat omgaan met stress. Een goede kruidenremedie, die de cyclus van de vrouw met kleine aandoeningen onder bepaalde omstandigheden kan stabiliseren, is monnikspeper, ook wel kuisheidsboom genoemd, een plant uit de lipbloemenfamilie.

Lees verder

• Zwarte afscheiding: oorzaken, behandeling en preventie
• Bruine afscheiding: oorzaken van bruine vaginale afscheiding
• Vaginale afscheiding: geur en kleur (geel, bruin of groen)
• Gele afscheiding: oorzaken gele vaginale afscheiding
• Groene afscheiding: oorzaken groene vaginale afscheiding