Verslikken in eigen speeksel: Oorzaken van verslikking

Iedereen heeft zich wel eens verslikt in het eigen speeksel. In de meeste gevallen resulteert dit in een rood gezicht en probeert de patiënt op adem te komen. Vaak is deze vorm van verslikking te wijten aan haast. Gedurende de dag slikken we ons speeksel automatisch in. Echter, acties zoals te snel praten, te hard lachen of snel het hoofd draaien tijdens het slikken kunnen af en toe leiden tot afwijkingen van het normale automatische slikproces tijdens het inademen. Hierdoor verslikken mensen zich sneller. Gezonde personen hoesten het speeksel meestal op als ze zich verslikken. Het advies is om trager te zijn om het risico op verslikking te verkleinen. Soms kan verslikken in het eigen speeksel wijzen op een mild tot ernstig onderliggend probleem, mogelijk gepaard gaande met andere klachten zoals verslikking in voedsel of dranken, een vieze adem en slikproblemen. In dergelijke gevallen is het noodzakelijk om contact op te nemen met een arts.

• Oorzaken van verslikking in eigen speeksel
• Alcoholmisbruik
• Droge mond en verslikking in speeksel
• Gastro-oesofageale reflux
• Onrijpe luchtwegen
• Overmatig praten
• Postnasale infusie
• Slaapapneu
• Slikproblemen
• Longaandoeningen
• Mond- en keelproblemen
• Neurologische aandoeningen
• Slokdarmaandoeningen
• Slecht passend kunstgebit
• Spierproblemen en verslikking
• Geassocieerde symptomen
• Wanneer naar de dokter?
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Preventie

Oorzaken van verslikking in eigen speeksel

Alcoholmisbruik

Bij patiënten die overmatig alcohol gebruiken, is de kans groter dat ze zich verslikken in hun eigen speeksel. Het speeksel kan dan naar de achterkant van de mond stromen in plaats van langs de keel.

Droge mond en verslikking in speeksel

Normaal gesproken produceren de speekselklieren dagelijks tussen de 0,4 en 2,8 liter speeksel. Bij patiënten met een droge mond (xerostomie) wordt niet alleen onvoldoende speeksel geproduceerd, maar is het ook dik en vezelig. Dit vergroot de kans op verslikking in het eigen speeksel. Oorzaken van een droge mond kunnen uitdroging zijn, mondademhaling, het gebruik van antihistaminica (medicijnen voor de behandeling van allergische reacties), bloeddrukmedicijnen en andere medicijnen. Mondspoelingen die speciaal zijn ontwikkeld voor een droge mond, kunnen de speekselproductie stimuleren. Ook kan het kauwen op kauwgom de speekselafscheiding bevorderen. Regelmatig water drinken is ook belangrijk. Als medicijnen de oorzaak zijn van de droge mond, dient de patiënt deze bijwerking met de arts te bespreken, die mogelijk een alternatief geneesmiddel kan voorstellen.

Gastro-oesofageale reflux

Bij gastro-oesofageale reflux vloeit maagzuur terug in de slokdarm en mond. Dit veroorzaakt een toename van speekselproductie als het lichaam probeert het maagzuur te neutraliseren. De bekleding van de slokdarm kan geïrriteerd raken door deze aandoening, wat kan leiden tot slikproblemen. Naast verslikking in eigen speeksel kunnen ook oprispingen, pijn op de borst, misselijkheid en brandend maagzuur optreden. Vrij verkrijgbare of op recept verkrijgbare maagzuurremmers, zoals antacida en protonpompremmers, kunnen de klachten verlichten.

Onrijpe luchtwegen

Premature baby’s kunnen onvolgroeide longen hebben, wat hen vatbaarder maakt voor luchtweginfecties en andere aandoeningen. Dit verhoogt het risico op verslikking in het eigen speeksel.

Overmatig praten

Wanneer mensen te veel praten zonder tijd te nemen om te slikken, kan speeksel in de longen terechtkomen, wat het risico op verslikking verhoogt.

Postnasale infusie

Een andere oorzaak van dik speeksel waardoor patiënten zich sneller kunnen verslikken, is een overmatige hoeveelheid slijm in de neusholtes (sinussen). Dit kan veroorzaakt worden door postnasale infusie door een verkoudheid of een allergie. Het gebruik van een neusspray met zoutoplossing, een neti-pot of een neusirrigatie-apparaat met pulserend water kan helpen het slijm te verdunnen en verstopte sinussen te openen. Het drinken van warme dranken kan ook verlichting bieden.

Slaapapneu

Patiënten met obstructieve slaapapneu ondervinden tijdelijke ademstilstanden tijdens het slapen door een te nauwe of geblokkeerde luchtweg. Snurken, vermoeidheid en verslikking in het eigen speeksel zijn mogelijke symptomen van deze slaapstoornis. Methoden om de luchtweg open te houden tijdens de slaap zijn onder andere het dragen van een mondbeschermer en het gebruik van een CPAP-toestel.

Slikproblemen

Longaandoeningen

Longaandoeningen zoals mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen), longontsteking en COPD kunnen het slikken bemoeilijken.

Mond- en keelproblemen

Aandoeningen en afwijkingen aan de mond en keel die kunnen leiden tot dysfagie zijn onder andere het Sjögren-syndroom (auto-immuunziekte met droge ogen, droge keel en droge mond), een gespleten lip en gehemelte (schisis), tonsillitis (keelamandelontsteking), keelkanker en andere goedaardige en kwaadaardige tumoren in het mondgebied, evenals een droge mond.

Neurologische aandoeningen

Neurologische ziekten die moeite met slikken kunnen veroorzaken zijn onder andere multiple sclerose, ALS, dementie en de ziekte van Parkinson (bevingen en verzwakte (keel)spieren).

Slokdarmaandoeningen

Slokdarmaandoeningen zoals achalasie en slokdarmkanker gaan vaak gepaard met slikproblemen.

Slecht passend kunstgebit

Bij een slecht passend kunstgebit kunnen de hersenen denken dat er voedsel in de mond zit, wat leidt tot een verhoogde speekselproductie. Dit kan af en toe leiden tot verslikking.

Spierproblemen en verslikking

Spierdystrofieën zijn aandoeningen die leiden tot verzwakking van de spieren. Wanneer de spieren in de keel of slokdarm zijn aangetast, kunnen patiënten zich sneller verslikken in hun eigen speeksel. Fysiotherapie en/of medicatie kunnen nuttig zijn bij de behandeling van deze spieraandoeningen.

Geassocieerde symptomen

Verslikking in eigen speeksel, en soms ook in voedsel en drank, kan gepaard gaan met diverse symptomen zoals het naar lucht happen, ademhalingsproblemen, problemen met spreken, slaapproblemen, hoesten en kokhalzen.

Wanneer naar de dokter?

Als het verslikken in speeksel regelmatig optreedt of gepaard gaat met andere symptomen zoals ernstige pijn, ademhalingsproblemen, gewichtsverlies, moeite met ademhalen of significante veranderingen in de mondgezondheid, is het belangrijk om medische hulp in te schakelen. Een arts kan de onderliggende oorzaak vaststellen en een passende behandeling aanbevelen.

Diagnose en onderzoeken

Om de oorzaak van het verslikken vast te stellen, kan de arts verschillende onderzoeken uitvoeren, zoals:

• Keel-, neus- en ooronderzoek: Om afwijkingen in de keel, neus of oren op te sporen.
• Slokdarmspiegeling: Om de slokdarm te onderzoeken op afwijkingen.
• Bariumswalk: Een röntgenonderzoek waarbij contrastvloeistof wordt gebruikt om de slikbewegingen te bestuderen.
• Manometrie: Een onderzoek waarbij de druk in de slokdarm wordt gemeten.

Behandeling

De behandeling van verslikken in eigen speeksel is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen zijn:

• Logopedie: Een logopedist kan oefeningen geven om het slikken te verbeteren.
• Medicijnen: Afhankelijk van de oorzaak kunnen medicijnen worden voorgeschreven, zoals maagzuurremmers of medicijnen tegen reflux.
• Chirurgie: In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn, bijvoorbeeld bij tumoren in de keel of slokdarm.

Preventie

Om het risico op verslikken te verminderen, kun je de volgende tips volgen:

• Eet langzaam en kauw goed: Neem de tijd om te eten en kauw elk hapje grondig.
• Drink kleine slokjes: Drink kleine slokjes in plaats van grote teugen.
• Vermijd afleidende activiteiten tijdens het eten: Concentreer je op het eten en drinken.
• Zit rechtop tijdens het eten: Een rechte houding bevordert het slikken.
• Vermijd alcohol en roken: Alcohol en roken kunnen de slikreflex beïnvloeden.

Lees verder

• Slikproblemen (dysfagie): Oorzaken van problemen bij slikken
• Speeksel (saliva): Functies en problemen met productie