Verslikken in eigen speeksel: Oorzaken van verslikking

Iedereen heeft zich wel eens verslikt in het eigen speeksel. In de meeste gevallen veroorzaakt dit een rood gezicht en probeert de patiënt op adem te komen. Meestal is deze vorm van verslikking te wijten aan haast. Gedurende de dag slikt iedereen het speeksel automatisch in. Maar acties zoals te snel praten, te hard lachen of snel het hoofd draaien tijdens het slikken leiden af en toe tot veranderingen bij het normale automatische slikken tijdens het inademen. Hierdoor verslikken patiënten zich sneller. Gezonde personen hoesten het speeksel meestal op wanneer ze zich verslikken. Trager zijn is de boodschap om het verslikken in eigen speeksel te voorkomen. Af en toe treedt het verslikken in eigen speeksel op omwille van een mild tot ernstig onderliggend probleem. Dit gaat mogelijk ook gepaard met andere klachten; zoals zich ook verslikken in voedsel of dranken, een vieze adem en slikproblemen. In deze gevallen is contact met een arts noodzakelijk.

• Alcoholmisbruik
• Droge mond en verslikking in speeksel
• Gastro-oesofageale reflux
• Onrijpe luchtwegen
• Overmatig praten
• Postnasale infusie
• Slaapapneu
• Slikproblemen
• Longaandoeningen
• Mond- en keelproblemen
• Neurologische aandoeningen
• Slokdarmaandoeningen
• Slecht passend kunstgebit
• Spierproblemen en zich sneller verslikken in eigen speeksel
• Geassocieerde symptomen

Alcoholmisbruik

Wanneer patiënten overmatig alcohol gebruiken, leidt dit sneller tot verstikking / verslikking in eigen speeksel. Het speeksel stroomt dan achter in de mond in plaats van langs de keel.

Droge mond en verslikking in speeksel

Normaal produceren speekselklieren dagelijks 0,4 tot 2,8 liter speeksel. Als een patiënt een droge mond (xerostomie) heeft, produceert hij niet alleen niet genoeg speeksel, maar het geproduceerde speeksel is bovendien dik en vezelig. Dit zorgt ervoor dat patiënten zich makkelijker verslikken in het eigen speeksel. Een droge mond kent diverse mogelijke oorzaken, zoals uitdroging, een mondademhaling, het gebruik van antihistaminica (medicijnen voor de behandeling van een allergische reactie), het gebruik van bloeddrukmedicijnen en het gebruik van bepaalde andere medicijnen. Mondspoelingen die speciaal gemaakt zijn voor een droge mond, stimuleren de speekselstroom. Ook kauwen op kauwgom laat de speekselsappen beter stromen. Verder is het verstandig om regelmatig tijdens de dag water te drinken. Wanneer medicijnen mogelijk de oorzaak zijn van een droge mond, bespreekt de patiënt deze bijwerking met de arts die dan mogelijk een alternatief geneesmiddel voorstelt.

Gastro-oesofageale reflux

Bij gastro-oesofageale reflux vloeit maagzuur terug in de slokdarm en mond. Naarmate de maaginhoud in de mond stroomt, neemt de speekselproductie toe omdat het lichaam het maagzuur wil verwijderen. De bekleding van de slokdarm is mogelijk geïrriteerd door de aandoening, hetgeen resulteert in slikproblemen. Naast verslikking in eigen speeksel komen oprispingen, pijn op de borst, misselijkheid en brandend maagzuur mogelijk tot uiting. Vrij verkrijgbare of op voorschrift verkrijgbare maagzuurremmers (zoals antacida, pronpompremmers) zijn beschikbaar voor het verlichten van de klachten.

Onrijpe luchtwegen

Premature baby’s hebben mogelijk nog niet goed ontwikkelde longen, waardoor ze sneller lijden aan luchtweginfecties en andere aandoeningen. Hierdoor verslikken ze zich makkelijker.

Overmatig praten

Wanneer mensen te veel praten en niet de tijd nemen om te slikken, komt speeksel via de luchtpijp in de longen terecht en leidt dit makkelijker tot het zich verslikken in het eigen speeksel.

Postnasale infusie

Een andere oorzaak van dik speeksel waarin patiënten zich sneller verslikken, is de aanwezigheid van te veel slijm in de neusholtes (sinussen). Dit is mogelijk het resultaat van postnasale infusie veroorzaakt door een verkoudheid of een allergie. Met behulp van een neusspray met zoutoplossing, een neti-pot of een neusirrigatie-apparaat met pulserend water is het mogelijk om slijm te verdunnen en verstopte sinussen te openen. Het drinken van warme dranken biedt eveneens een verlichting van dit vervelend symptoom.

Slaapapneu

Patiënten met obstructieve slaapapneu stoppen tijdelijk met de ademhaling tijdens het slapen door een te nauwe of geblokkeerde luchtweg. Snurken, vermoeidheid en zich verslikken in het eigen speeksel zijn enkele mogelijke tekenen van deze slaapstoornis. Het dragen van een mondbeschermer en het gebruik van een CPAP-toestel zijn enkele methoden om de keel open te houden tijdens de slaap.

Slikproblemen

Longaandoeningen

Longaandoeningen zoals mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen), een longontsteking en COPD leiden sneller tot problemen met het slikken.

Mond- en keelproblemen

Aandoeningen en afwijkingen aan de mond en keel zijn geassocieerd met dysfagie zoals onder andere het Sjögren-syndroom (auto-immuunziekte met droge ogen, droge keel en droge mond), een gespleten lip en gehemelte (schisis), tonsillitis (keelamandelontsteking), keelkanker en andere goedaardige en kwaadaardige tumoren in het mondgebied en een droge mond.

Neurologische aandoeningen

Neurologische ziekten die mogelijk leiden tot moeite met slikken zijn onder andere multiple sclerose, ALS, dementie en de ziekte van Parkinson (bevingen en verzwakte (keel)spieren).

Slokdarmaandoeningen

Bovendien leiden slokdarmaandoeningen zoals achalasie en slokdarmkanker, gaan vaak gepaard met slikproblemen.

Slecht passend kunstgebit

Bij een slecht passend kunstgebit denken de hersenen dat zich voedsel in de mond bevindt waardoor patiënten meer speeksel gaan produceren. Dit leidt af en toe tot verslikking.

Spierproblemen en zich sneller verslikken in eigen speeksel

Spierdystrofieën zijn aandoeningen waardoor de spieren verzwakken. Een aantasting van de keel of slokdarm leidt sneller tot verslikking in het eigen speeksel. Fysiotherapie en/of medicatie zijn inzetbaar voor de behandeling van deze spieraandoeningen.

Geassocieerde symptomen

Het verslikken in eigen speeksel (en eventueel voedsel en drank) gaat mogelijk gepaard met een aantal tekenen zoals naar lucht happen, ademhalingsproblemen, spreekproblemen, slaapproblemen, hoesten of kokhalzen.

Lees verder

• Slikproblemen (dysfagie): Oorzaken van problemen bij slikken
• Speeksel (saliva): Functies en problemen met productie