Verslikken in speeksel, voeding of drank

Verslikken overkomt iedereen wel eens, van baby tot volwassene. Ouderen hebben er vaker mee te maken, omdat bij hun de spieren verzwakt zijn. Onderliggende ziekten kunnen ook de oorzaak zijn, zoals dementie en de ziekte van Parkinson. Ook een neurologisch probleem of medicijngebruik zijn hier de oorzaak van. Mensen die praten tijdens het eten verslikken zich ook vaker. Op zich is verslikken niet direct ernstig, omdat een hoestprikkel ervoor zorgt dat het voorwerp of de vloeistof uit de longen wordt gestoten. Maar soms dreigt verstikking. Dan is snel ingrijpen nodig. De Heimlich Greep kan een leven redden. Soms is slaan tussen de schouderbladen al voldoende.

Wat is verslikken?

Met verslikken bedoelen we dat er voedsel of vloeistof in de luchtpijp terechtkomt. Hierdoor ontstaat er een hoestreactie, en in ernstige gevallen kan de patiënt zelfs stikken. Verslikken kan een op zich staand probleem zijn, maar kan ook een onderdeel zijn van slikklachten. Het komt bij iedereen wel eens voor, van baby tot volwassene. Ouderen hebben er vaker last van. Men kan zich in speeksel verslikken, in vloeistof (drank) of in voeding.

Oorzaken

Eerst iets over het normale slikpatroon: het slikken wordt aangestuurd door het slikreflex. Bij het slikken van voedsel of vloeistof wordt de huig steeds even opgetrokken, zodat het voedsel niet richting de neusholte gaat. Tegelijkertijd sluit het strottenklepje de luchtpijp af. op deze manier kan er geen voedsel of vloeistof de luchtpijp in. Vervolgens gaat het voedsel naar de slokdarm. Het slikreflex is een onbewust reflex en komt in werking wanneer voedsel of vloeistof zich op het achterste gedeelte van de tong bevindt.

Bij verslikken sluit het strottenklepje de luchtpijp niet goed af. Vaak is dit het gevolg van bijvoorbeeld praten tijdens het eten, waardoor het strottenklepje niet snel genoeg naar beneden klapt en de luchtpijp afsluit. Dit overkomt iedereen wel eens.

Stress is een grote veroorzaker van vaak verslikken. Mensen die langdurige spanningen of stress ervaren, merken vaak ook dat ze zich gedurende deze periode vaker verslikken. Ook ontstaat er soms een brokgevoel in de keel. Hierbij lijkt het alsof er een brokje of een graatje in de keel vastzit. Dit wordt veroorzaakt doordat de spieren in de hals gespannen blijven.

Ouderdom speelt een belangrijke rol. Veel oudere mensen hebben last van slikklachten of verslikken zich vaak. Dit heeft te maken met het feit dat de spieren zwakker worden. Vaak kauwen ouderen het voedsel niet voldoende, met verslikken als gevolg. Ook kan het zo zijn dat het slikreflex achteruit gaat door ouderdom. De luchtpijp wordt dan niet op tijd afgesloten.

Bij ouderdom horen ook vaak ziekten als dementie of de ziekte van Parkinson. Hierdoor werken de spieren niet meer goed samen. De slikbeweging loopt hierdoor sneller dan het reflex, waardoor de strottenklep nog open staat. Vooral in vloeistof verslikken deze mensen zich sneller, maar met de tijd wordt ook vast voedsel een probleem. Verzorgingshuizen, waar veel mensen met deze ziekten verblijven, zijn gericht op verslikken en kunnen snel eerste hulp bieden.

Ook een beroerte kan dit veroorzaken. Hierbij is er schade aan de hersenen opgetreden. Het gevoel van kauwen en slikken kan verminderd zijn, en ook de samenwerking tussen de spieren verloopt niet meer zo goed.

Sommige medicijnen zijn de oorzaak. Hierdoor wordt de tong minder beweeglijk, wordt het gevoel in de mond minder of raken de spieren verzwakt. Soms ontstaat er een droge mond doordat de speekselproductie verminderd is als gevolg van medicijngebruik. Ook dan wordt het slikken moeilijker en kan er verslikken ontstaan. Een verdoving in de mond (tandarts bijvoorbeeld) kan er ook voor zorgen dat er slikklachten optreden. Het gevoel in de mond en/of de tong, maar ook de keel kan verminder of afwezig zijn.

Bij alle oorzaken kan iemand zich verslikken in voedsel of drank, maar ook in speeksel. Een verhoogde speekselproductie kan hieraan bijdragen.

Behandeling bij terugkomende problemen

Vaak verslikken heeft een onderliggende oorzaak. Deze oorzaak kan soms goed behandeld worden. Bij medicijngebruik moet bekeken worden of het mogelijk is om over te gaan op andere medicijnen. Dit gebeurt altijd in overleg met de arts.

Eerste hulp

Bij verslikken kan er voedsel of vloeistof in de longen terecht komen. Dit kan voor een longontsteking zorgen. Vooral mensen met te zwakke spieren lopen dit risico. Verslikken geeft een hoestreflex, waardoor het voorwerp of de vloeistof met kracht uit de longen wordt gestoten. Maar wanneer de hoestreflex niet voldoende is of wanneer het voorwerp niet uit de longen gaat, is er kans op verstikking.

Wanneer het slachtoffer zich verslikt, is dit herkenbaar doordat deze een piepende ademhaling heeft of niet kan ademhalen, blauw aanloopt en vaak paniek of angst. Later kan het slachtoffer bewusteloos raken. Zonder ingrijpen is de kans groot dat er verstikking optreedt (dood door gebrek aan zuurstof).

Methode 1:

• Ga achter het slachtoffer staan.
• Buig het slachtoffer naar voren en houd de eigen hand op de borstkas van het slachtoffer.
• Sla met de muis van de hand krachtig tussen de schouderbladen.
• Herhaal dit maximaal vijf maal.

Methode 2 (Heimlich Greep):

• Ga achter het slachtoffer staan en laat het slachtoffer iets naar voren buigen.
• Leg de handen in een vuist in het maagkuiltje. Deze bevindt zich net onder het borstbeen.
• Druk de handen kort maar krachtig naar achteren (richting de rug van het slachtoffer).
• Herhaal dit maximaal vijf maal.

Methode 3:

Werken beiden bovenstaande methodes niet, wissel de eerste en de tweede dan af. Begin vervolgens met reanimeren en bel het alarmnummer (112)